Gatunek na usługach doktryny. Ideologia w polsko-enerdowskiej koprodukcji Milcząca gwiazda

• Authors: Maciej Peplinski

Title variants

EN

Genre at service of the doctrine. Ideology in the East-German-Polish co-production The Silent Star

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The East German-Polish co-production The Silent Star (1960, Kurt Maetzig) belongs to the group of early postwar Eastern European science fiction films which still remain barely examined by film and genre historians. The article summarizes the existing research on the film and investigates not only the specific formal character of Maetzig’s unprecedented project, but also the numerous ideological and political motivations which stood behind it.

Keywords

PL

The Silent Star; The Astronauts; Kurt Maetzig; Stanisław Lem; GDR; Polish People’s Republic; coproduction; film genre; science fiction; socialism; cosmos; space program; space race

EN

The Silent Star; The Astronauts; Kurt Maetzig; Stanisław Lem; GDR; Polish People’s Republic; coproduction; film genre; science fiction; socialism; cosmos; space program; space race; The Silent Star; The Astronauts; Kurt Maetzig; Stanisław Lem; GDR; Polish People’s Republic; coproduction; film genre; science fiction; socialism; cosmos; space program; space race

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication
• Year: 2020
• Volume: 28
• Issue: 37
• Pages: 77-97

Dates

published

2021-03-31

Contributors

author

Maciej Peplinski

• Instytut Sztuk Audiowizualnych, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Leibniz-Institut für Geschichte und Kultur des östlichen Europa (GWZO)

• https://orcid.org/0000-0002-2482-5029

References

• Adamović I., Sputnik Pop. Dĕti – rakety – roboti, [w:] Planeta Eden. Svět zítřka v socialistickém Československu 1948–1978, red. I. Adamović, T. Pospiszyl, Praha 2010
• Allan S., DEFA: An Historical Overview [w:] DEFA: East German Cinema, 1946– 1992, red. S. Allan, J. Sandford, New York 1999
• Berghahn D., Hollywood Behind the Wall: The cinema of East Germany, Manchester, New York 2005
• Die erfolgreichsten DDR-Filme in der DDR, <http://www.insidekino.de/DJahr/DDRAlltimeDeutsch.htm>, dostęp: 29.03.2020
• Dziębowska E., Milcząca gwiazda. Korespondencja własna, „Ekran” 1959, nr 20 (110)
• Feinstein J., The Triumph of the Ordinary: depictions of daily life in the East German cinema, 1949–1989, Chapel Hill 2002
• Fritzsche S., Dreams of ‘cosmic culture’ in Der Schweigende Stern [The Silent Star, 1960], [w:] Re-imagining DEFA. East German cinema in its national and transna- tional contexts, red. S. Allan, S. Heiduschke, New York, Oxford 2016, s. 212–223
• Fritzsche S., Science Fiction Literature in East Germany, Oxford, New York 2006 Gwóźdź A., Kino na biegunach: filmy niemieckie i ich historie 1949–1991, Gdańsk 2018
• Gwóźdź A., Zaklinanie rzeczywistości: filmy niemieckie i ich historie 1933–1949, Wrocław 2018
• Heidel M., Hitzinger L., Utopie im Kreuzverhör, „Neue Berliner Illustrierte” 1960, nr 3
• Heimann T., Freundschaft – Przyjaźń? Kamerablicke auf den Nachbarn: filmkulturelle Beziehungen der DDR mit der VR Polen 1945–1990, Berlin 2017
• Helman A., Milcząca gwiazda w czasie i przestrzeni, „Ekran”1960, nr 12 (154) Hofmann H., Utopie mit Realitätsanspruch, „Deutsche Filmkunst” 1960, nr 4 Ivanova M., Cinema of Collaboration: DEFA coproductions and international exchange in Cold War Europe, New York 2020
• Jockheck L., „Jesteśmy internacjonalistami”. Enerdowsko-polska koprodukcja filmu Milcząca gwiazda, [w:] Polska i Niemcy: filmowe granice i sąsiedztwa, red. K. Klejsa, Wrocław 2012
• Kałużyński Z., Pierwsi Polacy na planecie Wenus!, „Polityka” 1960, nr 12
• Kähler H., Der schweigende Stern, „Junge Welt” 1960, nr 50 (27 lutego 1960) Kozik Z., Niemcy w NRD a polskie kryzysy 1956 i 1980–1981, Piotrków Trybunalski 1998
• Knietzsch H., Lob der technischen Phantasie, „Neues Deutschland” 1960, nr 59 (28 lutego 1960)
• Kruschel K., Leim für die Venus. Der Science-Fiction-Film in der DDR [w:] Das Science Fiction Jahr 2007, red. W. Jeschke, München 2007
• Lebiedź K., Polska i NRD na szlaku międzyplanetarnym, „Ekran” 1957, nr 25 Michałek B., Astronautyka i plazma, „Nowa Kultura” 1960, nr 12
• Morawski S., Granice sztuki, „Ekran” 1960, nr 14 (156)
• Näripea E., Soviet Estonian animated science fiction: Avo Paistik’s mischievous universes, „Studies in Eastern European Cinema” 2017, t. 8, nr 2
• Näripea E., Work in outer space: Notes on Eastern European science fiction cinema [w:] Work in Cinema, red. E. Mazierska, New York 2013
• Nieracka-Ćwikiel A., „Milcząca gwiazda”, czyli o historii pewnej koprodukcji, [w:] Socrealizm: fabuły, komunikaty, ikony, red. K. Stępnik, M. Piechota, Lublin 2006
• Norris R.S., Kristensen H.M., Global nuclear weapons inventories, 1945–2010, „Bulletin of the Atomic Scientists” 2010, t. 66, nr 4
• Orliński W., Lem. Życie nie z tej ziemi, Wołowiec 2017
• Ornatowski Z., Filmowcy NRD w Ekranie, „Ekran” 1959, nr 43 (133)
• Peltz J., Kosmokrator startuje w Zakopanem, „Film” 1959, nr 26 (551)
• Peltz J., Kosmokrator wystartował, „Film” 1960, nr 10 (587)
• Peplinski M., Niebiański statek, „Ekrany” 2018, nr 1 (nr 38)
• Peplinski M., Wzlot, orbitowanie i upadek. Filmowa fantastyka naukowa w Niemieckiej Republice Demokratycznej, [w:] Europejskie kino gatunków II, red. P. Kletowski, M. Peplinski, Kraków 2020
• Pischel C., Geschichten nach der Geschichte. Die zeitlichen Faltungen und Schichtungen des Science-Fiction-Films im Dienst des Staatssozialismus, [w:] Die Zukunft ist jetzt: Science-Fiction-Kino als audio-visueller Entwurf von Geschichte(n), Räumen und Klängen, red. A. Power, D. González de Reufels, R. Greiner, W. Pauleit, Berlin 2016
• Płażewski J., Film w czasie przyszłym, „Przegląd Kulturalny” 1960, nr 12 Polsko-niemieccy „Astronauci”, „Film” 1957, nr 33
• Reddell T., The Sound of Things to Come. An Audible History of the Science Fiction Film, Minneapolis 2018
• Richers J., Himmelssturm, Raumfahrt und „kosmische” Symbolik in der visuellen Kultur der Sowjetunion, [w:] Die Spur des Sputnik. Kulturhistorische Expeditionen ins kosmische Zeitalter, red. I. Polianski, M. Schwarz, Frankfurt, New York 2009
• Schenk R., Ładna zabawka, czyli historia powstania niemiecko-polskiego filmu „Sygnały MMXX” Gottfrieda Kolditza, [w:] W drodze do sąsiada: polsko-niemieckie spotkania filmowe, A. Dębski, A. Gwóźdź (red.), Wrocław 2013
• Schnitzler K. von, Der schweigende Stern, „Filmkunst” 1960, 7, nr 6
• Schwartz M., Archaeologies of a past future. Science fiction films from communist Eastern Europe, [w:] Future Imperfect: science-fiction-film, red. R. Rother, A. Schaefer, Berlin 2017
• Schwartz M., Die Erfindung des Kosmos: zur sowjetischen Science Fiction und po- pulärwissenschaftlichen Publizistik vom Sputnikflug bis zum Ende der Tauwet- terzeit, Frankfurt am Main, New York 2003
• Schwartz M., The Heavens Call, <http://sensesofcinema.com/2007/cteq/heavens-call/>, dostęp: 26.03.2020
• Signale – Ein Weltraumabenteuer, „Film für Sie” 1970, nr 66
• Soldovieri S., Socialists in Outer Space: East German film’s Venusian Adventure, „Film History” 1998, t. 10, nr 3
• Śliwińska K., Socrealizm w PRL i NRD, Poznań 2006
• Toeplitz K.T., Śmieszny strach, „Świat” 1960, nr 12
• Torner E., Casting for socialist Earth: Multicultural whiteness in the East German/
• Polish science fiction film Silent Star, [w:] The Liverpool Companion to World Science Fiction, red. S. Fritzsche, Liverpool 2015, s. 130–149
• Trzupek J., W krainie Golema i robota – uwagi o czechosłowackim filmie fantastycznym, [w:] Europejskie kino gatunków, red. P. Kletowski, Kraków 2016
• Uhliřova M., Voyage through Space, Time and Utopian Modernism in Ikarie XB 1, [w:] L. Česálková, Czech Cinema Revisited: politics, aesthetics, genres and tech- niques, Prague 2017
• Wiechmann G., Leit– und Feindbilder im Science-fiction-Film. Die DDR-Produktion DER SCHWEIGENDE STERN, [w:] Leit- und Feindbilder in DDR-Medien, Bun- deszentrale für politische Bildung, Schriftenreihe Medienberatung, Bonn 1997
• Zajiček E., Poza ekranem: kinematografia polska 1896–2005, Warszawa 2009 Zwierzchowski P., Pęknięty monolit: konteksty polskiego kina socrealistycznego, Bydgoszcz 2005
• <http://www.kinokompendium.de/kosmos_kino_berlin.htm>, dostęp: 26.03.2020
• <https://www.gdanskstrefa.com/kino-kosmos-gdansk-kalisz-zambrow/>, dostęp: 26.03.2020
• <https://fotopolska.eu/>, dostęp: 26.03.2020

Identifiers

DOI

10.14746/i.2020.37.05