Projekcja ortograficznych form wewnątrzwyrazowych grup spółgłoskowych na transkrypcję fonologiczną na potrzeby systemu dzielenia na sylaby wyrazów języka polskiego

• Authors: Daniel Śledziński

Title variants

EN

The mapping of consonant clusters within words written in orthographic form to a phonological transcription for the needs of a syllabification system for Polish

Abstracts

EN

This paper presents a module forming part of a currently developed syllabification system for Polish. The main purpose of this module is to map the orthographic form of consonant clusters located within words to their phonological transcription. The mapping is very precise – each letter in the orthographic form is assigned to a particular phoneme or group of phonemes. The main goal is to allow phonological principles – the sonority principle and the principle of maximal onset – to be applied directly to words written in orthographic form. These principles are based on a phonological sonority scale that assigns abstract numbers to speech sounds. These numbers reflect certain phonetic features associated with the sounds, chiefly the degree of opening of the vocal tract. Thecomplex relationships between the orthographic and phonological forms of Polish words mean that the assignment of values of the sonority scale directly to letters is not possible.

PL

W niniejszym artykule omówiono moduł, który jest częścią rozwijanego systemu dzielenia na sylaby dla języka polskiego. Zadanie tego modułu polega na odwzorowaniu wewnątrzwyrazowych grup spółgłoskowych zapisanych w formie ortograficznej na zapis w transkrypcji fonologicznej. Odwzorowanie jest bardzo precyzyjne – poszczególne litery zapisu ortograficznego wewnątrzwyrazowych grup spółgłoskowych są przypisane do poszczególnych fonemów. Podstawowy cel omawianego modułu związany jest z potrzebą stosowania zasad fonologicznych (zasady sonorności oraz zasady maksymalnego nagłosu) w odniesieniu do wyrazów ortograficznych. Te zasady bazują na fonologicznej skali sonorności, która przypisuje do dźwięków mowy abstrakcyjne wartości liczbowe. Te wartości odzwierciedlają cechy fonetyczne właściwe dla poszczególnych dźwięków mowy – przede wszystkim stopień rozwarcia narządów artykulacyjnych. W języku polskim występują złożone relacje między płaszczyzną ortograficzną i płaszczyzną fonologiczną. Dlatego przypisywanie wartości sonorności bezpośrednio do liter ortograficznych nie jest możliwe.

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Investigationes Linguisticae
• Year: 2016
• Issue: 34
• Pages: 51-72

Dates

published

2016

Contributors

author

Daniel Śledziński

• INSTYTUT JĘZYKOZNAWSTWA, UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA

References

• Demenko G., Wypych M., Baranowska E. 2003. Implementation of Grapheme-to-Phoneme Rules and Extended SAMPA Alphabet in Polish Text-to-Speech Synthesis. W: Speech and Language Technology, vol. 7. PTFon. Poznań. s.79-95.
• Dobrogowska K. 1984. Śródgłosowe grupy spółgłosek w polskich tekstach popularnonaukowych. Polonica, X, s. 15-34.
• Dobrogowska K. 1990. Word internal consonant clusters in Polish artistic prose, Studia Phonetica Posnaniensia, II. s. 43-67.
• Dunaj B. 1985. Grupy spółgłoskowe współczesnej polszczyzny mówionej (w języku mieszkańców Krakowa). W: Prace Językoznawcze, DCCCIII. Nakł. Uniwersytetu Jagiellońskiego, PWN. Kraków, Warszawa. s. 46-79.
• Dunaj B.2006. Zasady poprawnej wymowy polskiej. Język Polski 86, 3. s. 161–172.
• Jassem W., Łobacz P. 1974. Fonotaktyczna analiza mówionego tekstu polskiego. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, XXXII. s. 179-197.
• Łobacz P. 2002. Badania fonostatystyczne na potrzeby syntezy mowy. W: Speech and Language Technology, vol. 6. PTFon. Poznań. s. 81–112.
• Madejowa M. 1989. Zasady wymowy polskiej. Biuletyn Audiofonologii 1. s. 2–4, 69–83.
• Kuryłowicz J. 1952. Uwagi o polskich grupach spółgłoskowych. BPTJ 11. s. 54–69.
• Ostaszewska D., Tambor J. 2002. Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa. s. 47-83.
• Polański K. red. 1999. Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo. Wrocław. s. 644.
• Steffen-Batogowa M. 1975. Automatyzacja transkrypcji fonematycznej tekstów polskich. PWN. Warszawa. s. 78-90.
• Szpyra-Kozłowska J. 1998. The sonority scale and phonetic syllabification in Polish. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, LIV. s. 63-82.
• Szpyra-Kozłowska J. 2002. Wprowadzenie do współczesnej fonologii.Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Lublin. s. 150-152.
• Śledziński D. 2013. Podział korpusu tekstów na sylaby – analiza polskich grup spółgłoskowych. Kwartalnik Językoznawczy, XV. s. 48-100.
• Trask R. L. 1996. A dictionary of phonetics and phonology. Routlege. New York, s. 345.
• Rocławski B. 1967. Prawidłowości w częstotliwości i łączliwości polskich fonemów. Gdańskie Zeszyty Humanistyczne 10: Prace Językoznawcze 2. s. 77–105.
• Wierzchowska B. 1971. Wymowa Polska. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, wyd. II. Warszawa. s. 214.

Identifiers

DOI

10.14746/il.2016.34.6

Biblioteka Nauki

916912