To, co publiczne i prywatne w szkolnictwie wyższym. Synteza podejścia ekonomicznego i politycznego

• Authors: Simon Marginson

Title variants

EN

Public/private in higher education: A synthesis of economic and political approaches

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Rozróżnienie na to, co publiczne i to, co prywatne, ma kluczowe znaczenie dla szkolnictwa wyższego. Jednak nie ma powszechnej zgody co do samej istoty „tego, co publiczne”. Na gruncie neoklasycznej teorii ekonomicznej Paul Samuelson odróżnia dobra nierynkowe (publiczne), które nie mogą być wytwarzane dla zysku, od działań rynkowych (prywatnych). To rozróżnienie stanowi podstawę ustalania minimalnego niezbędnego poziomu publicznych wydatków. Nie jest jednak w stanie objąć dóbr kolektywnych oraz składników normatywnych. W teorii politycznej „to, co publiczne” często rozumiane jest jako własność i/lub kontrola państwowa. John Dewey uznaje dane operacje społeczne za „publiczne”, gdy niosą konsekwencje pokrewne dla osób innych niż bezpośrednio zaangażowane w dane działania. W ten sposób stają się one przedmiotem troski państwowej. Jest to rozróżnienie znacznie bardziej pojemne niż to proponowane przez Samuelsona, jednakże nie pozwala na nakładanie ograniczenia na koszty. Żadna z tych definicji nie jest satysfakcjonująca, ale każda ma nam coś do zaoferowania oraz może zostać wykorzystana do krytycznego zbadania tej drugiej. W niniejszym artykule dokonano syntezy tych dwóch podejść, wykorzystując powstałą w jej wyniku ramę zawierającą cztery kwadranty (społeczeństwo obywatelskie, socjaldemokrację, państwowy quasi-rynek oraz rynek komercyjny) do analizy szkolnictwa wyższego i badań.

EN

The public/private distinction is central to higher education but there is no consensus on ‘public.’ In neo-classical economic theory, Samuelson distinguishes non-market goods (public) that cannot be produced for profit, from market-based activity (private). This provides a basis for identifying the minimum necessary public expenditure, but does not effectively encompass collective goods, or normative elements. In political theory ‘public’ is often understood as state ownership and/ or control. Dewey regards social transactions as ‘public’ when they have relational consequences for persons other than those directly engaged, and so become matters of state concern. This is more inclusive than Samuelson but without limit on costs. Neither definition is wholly satisfactory, each offers something, and each can be used to critically interrogate the other. The article synthesizes the two approaches, applying the resulting analytical framework with four quadrants (civil society, social democracy, state quasi-market and commercial market) to higher education and research.

Keywords

PL

rola szkolnictwa wyższego; równość; neoliberalizm; polityka publiczna; rynek edukacyjny

EN

role of higher education; equality; neoliberalism; public policy; education market; role of higher education; equality; neoliberalism; public policy; education market

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Nauka i Szkolnictwo Wyższe
• Year: 2016
• Issue: 2(48)
• Pages: 17-40

Dates

published

2016-12-15

Contributors

author

Simon Marginson

• profesor badań nad szkolnictwem wyższym. Zanim w październiku 2013 r. rozpoczął pracę w Institute of Education University College London, przez długie lata był związany z University of Melbourne w Australii. W swoich badaniach, w których obficie czerpie z dorobku badań społecznych i filozofii politycznej, skupiony jest przede wszystkim na polityce wobec sektora szkolnictwa wyższego, jak również systemach i instytucjach szkolnictwa wyższego. Większość jego projektów ma charakter międzynarodowy i porównawczy. W ostatnich latach zajmował się głównie problematyką globalizacji w szkolnictwie wyższym, rynków w szkolnictwie wyższym, globalnych rankingów uniwersytetów, dóbr publicznych czy problemami dynamicznego rozwoju szkolnictwa wyższego w Azji Wschodniej. W 2014 r. wygłosił serię prestiżowych wykładów o szkolnictwie wyższym w cyklu „Clark Kerr lectures”, które organizowane są co dwa lata w systemie Uniwersytetu Kalifornijskiego. Jest autorem takich książek, jak: Markets in Education (1997), The Enterprise University (2000), International Student Security (2010), Global Creation (2010), Ideas for Intercultural Education (2011), Higher Education and the Common Good (2016), a także współautorem Handbook on Globalization and Higher Education (2011). Pełni funkcję współredaktora naczelnego (razem z Jussi Valimaa) czasopisma naukowego „Higher Education”.

References

• Alexander, J. (2006). The Civil Sphere. New York: Oxford University Press.
• Amadae, S.M. (2003). Rationalizing Capitalist Democracy: The Cold-war Origins of Rational Choice Liberalism. Chicago: University of Chicago Press.
• Arrow, K. (1951/2012). Social Choice and Individual Values. Eastford, CT: Martino Fine Books.
• Bourdieu, P. (1986). The Forms of Capital. W: J. Richardson (red.). Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education (241-258). New York: Greenwood.
• Buchanan, J. (1965). An Economic Theory of Clubs. Economica. 32(125): 1-14.
• Buchanan, J., Tullock, G. (1962). The Calculus of Consent. Anna Arbor: University of Michigan Press.
• Calhoun, C. (1992). Introduction. W: C. Calhoun (red.). Habermas and the Public Sphere (1-48). Cambridge, MA: The MIT Press.
• Castells, M. (2000). Społeczeństwo sieci. Tłum. M. Marody, K. Pawluś, J. Stawiński, Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.
• Castoriadis, C. (1987). The Imaginary Institution of Society. Cambridge: Polity Press.
• Cooper, B., Garcia-Penalosa, C., Funk, P. (2001). Status Effects and Negative Utility Growth. The Economic Journal. 111: 642-665.
• Corak, M. (2012). Inequality from Generation to Generation: The United States in Comparison. Ottawa: Graduate School of Public and International Affairs, University of Ottawa.
• Cunningham, S. (2012). Hidden Innovation: Policy, Industry and the Creative Sector. Brisbane: University of Queensland Press.
• Dewey, J. (1927). The Public and its Problems. New York: H. Holt.
• DiPrete, T., Eirich, G. (2006). Cumulative Advantage as a Mechanism for Inequality: A Review of Theoretical and Empirical Developments. Annual Review of Sociology. 32: 271-297.
• Dirks, N. (2015). The Future of World-class Universities. University World News 384, 2 października. http://www.universityworldnews.com/article.php?story=20151001004022774&query=dirks [20.02.2017].
• Drache, D. (2008). Defiant Publics: The Unprecedented Reach of the Global Citizen. London: Polity Press.
• Geiger, R., Sa, C. (2009). Tapping the Riches of Science: Universities and the Promise of Economic Growth. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Goodman, D. (2014). Class in Contemporary China. Cambridge: Polity Press.
• Habermas, J. (2007). Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej. Tłum. W. Lipnik, M. Łukasiewicz. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.
• Hansen, H. (2011). Rethinking Certification Theory and the Educational Development of the United States and Germany. Research in Social Stratification and Mobility. 29: 31-55.
• Hirsch, F. (1976). Social Limits to Growth. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Hughes, A., Kitson, M. (2012). Pathways to Impact and the Strategic Role of Universities: New Evidence on the Breadth and Depth of University Knowledge Exchange in the UK and the Factors Constraining its Development. Cambridge Journal of Economics. 36: 723-750.
• Kaul, I., Grunberg, I., Stern, M. (red.) (1999). Global Public Goods: International Cooperation in the Twenty-first Century. New York: Oxford University Press.
• Mansbridge, J. (1998). On the Contested Nature of the Public Good. W: W. Powell, E. Clemens (red.). Private Action and the Public Good (3-19). New Haven: Yale.
• Marginson, S. (2007). The Public/Private Division in Higher Education: A Global Revision. Higher Education. 53: 307-333.
• Marginson, S. (2011). Higher Education and Public Good. Higher Education Quarterly. 65(4): 411-433.
• Marginson, S. (2013a). Higher Education and Public Good. W: P. Gibbs, R. Barnett (red.). Thinking About Higher Education (53-69). Heidelberg: Springer.
• Marginson, S. (2015). O niemożliwości zaistnienia kapitalistycznych rynków w szkolnictwie wyższym. Tłum. K. Szadkowski. Nauka i Szkolnictwo Wyższe. 1(45): 11-37.
• Marginson, S. (2016a). The Worldwide Trend to High Participation Higher Education: Dynamics of Social Stratification in Inclusive Systems. Higher Education. 72(4): 413-434.
• Marginson, S. (2016b). The Dream is Over: The Crisis of Clark Kerr’s Californian Idea of Higher Education. Berkeley: University of California Press.
• Marginson, S., Murphy, P., Peters, M. (2010). Global Creation: Space, Mobility and Synchrony in the Age of the Knowledge Economy. New York: Peter Lang.
• Mauss, M. (2001). Szkic o darze. Forma i podstawa wymiany w społecznościach archaicznych. W: Socjologia i antropologia, przeł. M. Król, K. Pomian, J. Szacki, Kraków: KR.
• McMahon, W. (2009). Higher Learning Greater Good. Baltimore, MD: The Johns Hopkins University Press.
• Mettler, S. (2014). Degrees of Inequality: How the Politics of Higher Education Sabotaged the American Dream. New York: Basic Books.
• OECD (2014). Education at a Glance. Paris: Organisation for Economic Cooperation and Development.
• Ostrom, E. (2010). Beyond Markets and States: Polycentric Governance of Complex Economic Systems. American Economic Review. 100: 641-672.
• Prendergast, R. (2010). Accumulation of Knowledge and Accumulation of Capital in Early ‘Theories’ of Growth and Development. Cambridge Journal of Economics. 34: 413-431.
• Pusser, B. (2006). Reconsidering Higher Education and the Public Good. W: W. Tierney (red.). Governance and the Public Good (11-28). Albany, NY: SUNY Press.
• Romer, P. (1990). Endogenous Technological Change. Journal of Political Economy. 98: S71-S102.
• Rothblatt, S. (2012). Clark Kerr: Two Voices. W: S. Rothblatt (red.). Clark Kerr’s World of Higher Education Reaches the Twenty-first Century: Chapters in a Special History (1-42). Dordrecht: Springer.
• Samuelson, P. (1954). The Pure Theory of Public Expenditure. Review of Economics and Statistics. 36(4): 387-389.
• Sen, A. (1992). Objectivity and Position. The Lindley Lecture, The University of Kansas. Lawrence, KS: The University of Kansas.
• Shavit, Y., Arum, R., Gamoran, A. (red.) (2007). Stratification in Higher Education: A Comparative Study. Stanford: Stanford University Press.
• Stiglitz, J. (1999). Knowledge as a Global Public Good. W: I. Kaul, I. Grunberg, M. Stern (red.). Global Public Goods: International Cooperation in the Twenty-first Century (308-325). New York: Oxford University Press.
• Stiglitz, J. (2013). The Price of Inequality. London: Penguin.
• Välimaa, J. (2011). The Corporatization of National Universities in Finland. W: B. Pusser, K. Kempner, S. Marginson, I. Ordorika (red.). Universities and the Public Sphere (101-119). New York: Routledge.
• Yang, R. (2009). Enter the Dragon? W: J. Smart (red.). Higher Education: Handbook of Theory and Research (427-461). Dordrecht: Springer.
• Zha, Q. (2011). Is there an Emerging Chinese Model of the University? W: R. Hayhoe, J. Li, J. Lin, Q. Zha (red.). Portraits of Twentyfirst Century Chinese Universities (451-471). Hong Kong: Springer/CERC, University of Hong Kong.

Identifiers

DOI

10.14746/nisw.2016.2.1