Dywersyfikacja instytucjonalna i autonomia uczelni oraz ich miary

• Authors: Wiesław Banyś

Title variants

EN

Institutional diversity and autonomy of universities and their measures

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł omawia kwestie zróżnicowania instytucjonalnego i autonomii uczelni oraz możliwe miary ich mierzenia. Przedstawiono w nim powody potrzeby zwiększania zróżnicowania instytucjonalnego i jego różne typy, w tym ważne rozróżnienie między zróżnicowaniem zewnętrznym i wewnętrznym. Specjalny nacisk położono na konieczność zastosowania zróżnicowania do samego pojęcia zróżnicowania, co prowadzi m.in. do wydobycia konieczności mówienia o zróżnicowanej doskonałości uczelni w zależności od przyjętych misji i strategii. W tym kontekście omówiono różne aspekty możliwych podziałów uczelni, np. na co najmniej trzy typy, w rodzaju mniej lub bardziej propozycji przedłożonych przez Marka Kwieka i Zespół. Przedstawiono także potrzebę wprowadzenia do przygotowywanej ustawy nowego pojęcia zgrupowań uczelnianych, takiego jak we Francji, federacji uniwersytetów/uniwersytetu federacyjnego, między zwykłymi związkami uczelni a ich fuzją. Kwestia zróżnicowania instytucjonalnego jest ściśle związana z autonomią (jej stopniem) uniwersytetów, w normalnej sytuacji bowiem autonomia uniwersytetów jest warunkiem ich zróżnicowania instytucjonalnego. Omówiono także kwestię autonomii uniwersytetów i podkreślono fakt, że autonomia i deregulacja wzajemnie się warunkują. Różne stopnie autonomii uniwersytetów europejskich, analizowane w EUA Autonomy Scoreboard, pokrótce przedstawiono, a nacisk położono na różnice w tym względzie między uczelniami polskimi i brytyjskimi (w szczególności angielskimi). Podkreślono, że konieczne jest wzięcie pod uwagę powyższych okoliczności i przygotowanie odpowiednich ram prawnych dla większego zróżnicowania instytucjonalnego polskich uczelni i ich większej autonomii w przygotowywanej aktualnie Ustawie 2.0.

EN

The paper discusses the question of institutional diversity and autonomy of universities and the possible measures to determine their degree. The reasons for the need of increase of institutional diversity are presented and its different kinds are discussed, including the distinction between external and internal diversity, with a special stress on the necessity to apply the diversity to the notion of diversity itself, leading e.g. to the necessity of talking about differentiated excellence according to the kind of university mission and adopted strategy. In this context, the different aspects of a possible division of higher education institutions e.g. in at least three types, of a kind more or less proposed by M. Kwiek and his Team are briefly presented. The need of introduction of a new concept of university groupings in the new Polish law on universities currently prepared, as it is the case on France: federation of universities/federal university, is presented. The question of institutional diversity is closely related to the (degree) of autonomy of universities, in the normal situation the autonomy of universities is a condition for their diversity, and the general idea of university autonomy is discussed, stressing also among others the point that university autonomy and deregulation are also determining each other. The different degrees of university autonomy in Europe analysed in EUA Autonomy scoreboard are presented, with a special stress on the difference of the scores of Polish universities and UK universities. The author reminds of the necessity to take into account these circumstances and to prepare accordingly an appropriate legal framework for a greater institutional diversity of Polish universities and their greater degree of autonomy in the new Law 2.0 on Polish universities that is currently prepared.

Keywords

PL

zróżnicowanie instytucjonalne; zróżnicowanie pionowe; zróżnicowanie poziome; uniwersytet federacyjny; federacja uniwersytetów; U-Map; Multirank; uniwersytet badawczy; zróżnicowanie doskonałości; zróżnicowanie zewnętrzne; zróżnicowanie wewnętrzne; stopień zróżnicowania instytucjonalnego; miary zróżnicowania instytucjonalnego; system; autonomia; deregulacja; miary autonomii; EUA Autonomy Scoreboard

EN

institutional diversity; vertical diversity; horizontal diversity; federal university; federation of universities; U-Map; Multirank; research universities; diversity of excellence; external diversity; internal diversity; degrees of institutional diversity; measures of institutional diversity; system; autonomy; deregulation; autonomy measures; EUA Autonomy Scoreboard; institutional diversity; vertical diversity; horizontal diversity; federal university; federation of universities; U-Map; Multirank; research universities; diversity of excellence; external diversity; internal diversity; degrees of institutional diversity; measures of institutional diversity; system; autonomy; deregulation; autonomy measures; EUA Autonomy Scoreboard

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Nauka i Szkolnictwo Wyższe
• Year: 2017
• Issue: 2(50)
• Pages: 189-202

Dates

published

2017-09-15

Contributors

author

Wiesław Banyś

References

• Banyś, W., Pietrzykowski, T. (2017). Federalizacja uczelni: między fuzją a izolacją, https://nkn.gov.pl/federalizacja-uczelni-miedzy-fuzja-a-izolacja/ [30.07.2017].
• Birnbaum, R. (1983). Maintaining Diversity in Higher Education. San Francisco: Jossey-Bass.
• ECC. European Commission Communication (2011). Supporting growth and jobs – An agenda for the modernisation of Europe’s higher education systems. Brussels.
• Górniak, J. (red.) (2015a). Diagnoza szkolnictwa wyższego. Program rozwoju szkolnictwa wyższego do 2020 r. Część III. Warszawa: FRP-KRASP.
• Górniak, J. (2015b). Ogólne uwarunkowania sytuacji szkolnictwa wyższego w Polsce. W: J. Górniak (red.). Diagnoza szkolnictwa wyższego. Program rozwoju szkolnictwa wyższego do 2020 r. Część III (25-36). Warszawa: FRP-KRASP.
• Guri-Rosenblit, S., Sebková, H., Teichler, T. (2007). Massification and diversity of higher education systems: Interplay of complex dimensions. Higher Education Policy. 20: 373-389.
• Hoareau, C. (2012). The State of University Policy for progress in Europe. Technical Report. Empower European Universities. http://empowereu.merit.unu.edu/publications/ [30.07.2017].
• Huisman, J. (1995). Differentiation, Diversity and Dependency in Higher Education. Utrecht: Lemma.
• Huisman, J. (1996). Diversity in the Netherlands. W: V.L. Meek, L. Goedegebuure, O. Kivinen, R. Rinne (red.). The Mockers and Mocked. Comparative Perspectives on Differentiation, Convergence and Diversity in Higher Education (138-15). Oxford: Pergamon.
• Huisman, J. (1998). Differentiation and diversity in higher education systems. W: J.C. Smart (red.). Higher Education: Handbook of Theory and Research, vol. XIII (75-110). New York: Agathon Press.
• Huisman, J. (2000). Higher education institutions: As different as chalk and cheese? Higher Education Policy. 13: 41-54.
• Huisman, J., Kaiser, F. (red.) (2001). Fixed and Fuzzy Boundaries in Higher Education. A Comparative Study of (Binary) Structures in Nine Countries. Den Haag: Adviesraad voor Wetenschaps en Technologiebeleid.
• Huisman, J., Meek, L., Wood, F. (2007). Institutional diversity in higher education: A crossnational and longitudinal analysis. Higher Education Quarterly. 61(4): 563-577.
• Huisman, J. i in. (2015). Measuring institutional diversity across higher education systems. Research Evaluation. 24: 369-379.
• Huisman, J., Vught F. van (2009). Diversity in European Higher Education: Historical Trends and Current Policies’. W: F. van Vught (red.). Mapping the Higher Education Landscape. Towards a European Classification of Higher Education (17-37). Springer: Dordrecht.
• Jencks, C., Riesman, D. (1968). The Academic Revolution. Garden City: Doubleday.
• Kwiek, M. (2015a). Uniwersytet w dobie przemian. Instytucje i kadra akademicka w warunkach rosnącej konkurencji. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.
• Kwiek, M. (2015b). Słowo wstępne: W obliczu nadchodzącej fali reform szkolnictwa wyższego w Polsce. Argumentacja i wizja wspierająca najważniejsze kierunki zmian. Nauka i Szkolnictwo Wyższe. 2(46): 7-16.
• Kwiek, M., Kurkiewicz, A. (red.) (2012). The Modernisation of European Universities. Cross-national Academic Perspectives. Frankfurt am Main: Peter Lang.
• Kwiek, M. i in. (2016). Projekt założeń do ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym. Poznań: Uniwersytet im. A. Mickiewicza.
• Lambert, R., Butler, N. (2006). European universities: Renaissance or decay? London: Center for European Reform.
• Leja, K. (2006). Uniwersytet: tradycyjny – przedsiębiorczy – oparty na wiedzy. Nauka i Szkolnictwo Wyższe. 2(28): 7-26.
• Leja, K. (2015). Trzy misje, trzy ścieżki kariery. Forum Akademickie. 1.
• Leja, K. (2017). Zróżnicowanie uczelni i instytutów badawczych. https://nkn.gov.pl/zroznicowanie-uczelni-i-instytutow-badawczych/ [30.07.2017].
• Lepori, B. i in. (2014), Convergence and differentiation Processes in Swiss Higher Education: An Empirical Analysis. Studies in Higher Education. 39(2): 197-218.
• Maassen, P. (2012). System diversity in European Higher Education. W: M. Kwiek, A. Kurkiewicz (red.). The Modernisation of European Universities. Cross-national Academic Perspectives (79-97). Frankfurt am Main: Peter Lang.
• Meek, V.L. (1991). The Transformation of Australian Higher Education from Binary to Unitary System. Higher Education. 21: 461-494.
• Pietrzykowski, T. (2017), Dywersyfikacja szkolnictwa wyższego: ministerialne fiat czy ekonomiczna racjonalność uczelni? https://nkn.gov.pl/dywersyfikacja-szkolnictwa-wyzszego-ministerialne-fiat-czy-ekonomiczna-racjonalnosc-uczelni/ [30.07.2017].
• Reichert, S. (2009). Institutional Diversity in European Higher Education. Tensions and Challenges for Policy Makers and Institutional Leaders. Brussels: European University Association.
• Ritzen J. (2009). A Chance for European Universities. Amsterdam: Amsterdam University Press.
• Ritzen, J., Marconi, G., Sasso, S. (red.) (2014). University Policy Needs To Beef Up for Europe to be More Innovative. EEU Technical Report.
• Teichler U. (2007). Higher Education Systems. Conceptual Framework, Comparative Perspectives, Empirical Findings. Rotterdam: Sense Publishers.
• Teichler U. (2008). Diversification? Trends and explanations of the shape and size of higher education systems. Higher Education. 56: 349-379.
• Tight, M. (2007), Institutional Diversity in English Higher Education. Higher Education Review. 39(2): 3-24.
• Tight, M. (2011), How many Universities are there in the United Kingdom? How many Should There Be? Higher Education Review. 62: 649-663.
• Vught, F. van (2008). Mission diversity and reputation in higher education. Higher Education Policy. 21: 151-174.
• Vught, F. van (red.) (2009). Mapping the Higher Education Landscape. Towards a European Classification of Higher Education. Springer: Dordrecht.
• Vught, F. van, Bartelse, A.J. i in. (2005). Institutional Profiles. Towards a typology of higher education institutions in Europe. Enschede: CHEPS.
• Vught, F. van, Kaiser, F. i in. (2008). Mapping Diversity. Developing a European classification of higher education institutions. Enschede: CHEPS.
• Vught, F. van i in. (2010). U-Map. The European Classification of Higher Education Institutions. Enschede: CHEPS.
• Woźnicki, J. (2013a). Szkolnictwo wyższe w procesie przemian – zmiany systemowe: 2007-2012. Studia BAS. 3(35): 71-88.
• Woźnicki, J. (red.) (2013b). Misja i służebność uniwersytetu w XXI wieku. Warszawa: FRP.
• Woźnicki, J. (red.) (2013c). Financing and Deregulation in Higher Education. Warszawa: ISW.
• Woźnicki, J. (2015a). Deregulacja i jej rozumienie właściwe ze względu na wymogi rozwojowe szkolnictwa wyższego. W: J. Woźnicki (red.). Deregulacja w systemie szkolnictwa wyższego. Program rozwoju szkolnictwa wyższego do 2020 r. Część V (57 80). Warszawa: FRP-KRASP.
• Woźnicki, J. (red.) (2015b). Deregulacja w systemie szkolnictwa wyższego. Program rozwoju szkolnictwa wyższego do 2020 r. Część V. Warszawa: FRP-KRASP.
• Woźnicki, J. (red.) (2015c). Program rozwoju szkolnictwa wyższego do 2020 r. Warszawa: FRP-KRASP.
• Woźnicki, J. (red.) (2017). Raport nr 3. Wstępne propozycje do Ustawy 2.0: Przepisy ogólne. Pracownicy. Warszawa: Komisja KRASP ds. Strategicznych Problemów Szkolnictwa Wyższego.
• Zha, Q., Wang, Ch. (2017). Measuring systemic diversity of Chinese universities: A clustering-method approach. Quality and Quantity. 51(4): 1-17.

Identifiers

DOI

10.14746/nisw.2017.2.9