Podzielony uniwersytet. Od deinstytucjonalizacji do reinstytucjonalizacji misji badawczej polskich uczelni

• Authors: Marek Kwiek

Title variants

EN

The divided university. From the deinstitutionalization to the reinstitutionalization of the research mission in Polish universities

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W niniejszym artykule pokazujemy, że czołowe polskie uniwersytety publiczne po 1989 r. stały się organizacjami wewnętrznie podzielonymi: pojawiły się różne trajektorie instytucjonalne i indywidualne w obszarach, w których nastąpiła ekspansja edukacyjna (nauki społeczne), oraz tych, w których miała ona ograniczony wymiar (nauki ścisłe). Wykorzystując pojęcia zaczerpnięte z nowego instytucjonalizmu w badaniach organizacji, postrzegamy lata 90. XX wieku jako okres deinstytucjonalizacji tradycyjnych zasad i norm akademickich na uczelniach publicznych, cechujący się rosnącą niepewnością co do istoty tożsamości akademickiej. W epoce ekspansji (1990-2005) prestiżowe publiczne uniwersytety badawcze stały się nadmiernie ukierunkowane na kształcenie. W okresie implozji edukacyjnej oczekuje się z kolei, że staną się silnie zorientowane na badania. Reformy z lat 2009-2011, zakorzenione w instrumentalnym postrzeganiu szkolnictwa wyższego, odczytywane są tu jako powrót do tradycyjnego akademickiego konsensusu normatywnego, cechującego się zwiększonym naciskiem na misję badawczą. Reformy dokonują rewaloryzacji misji badawczej na najbardziej prestiżowych uczelniach publicznych i otwierają możliwość zakończenia procesów deinstytucjonalizacji zaangażowania badawczego polskich uczelni. Zmiany związane z reformami interpretowane są jako przechodzenie z jednego porządku normatywno-instytucjonalnego do porządku nowego. Analiza danych empirycznych pokazuje, że w dyscyplinarnie podzielonej akademii przejście do nowego porządku może okazać się dużo trudniejsze dla wspólnoty akademickiej w „miękkich” dziedzinach niż w dziedzinach „twardych”.

EN

This paper analyzes changing higher education policies in Poland in the last two decades. It argues that top Polish public universities became divided institutions, with different individual academic and institutional trajectories in the academic fields in which educational expansion occurred (social sciences) and in fields in which it was much less pronounced (natural sciences). Using the concepts drawn from new institutionalism in organizational studies, this paper views the 1990s as the period of the deinstitutionalization of traditional academic rules and norms in public universities, with growing uncertainty about the core of the academic identity. In the expansion era (1990-2005), prestigious public research universities became excessively teaching-oriented. In the period of educational contraction, their currently teaching-oriented segments are expected to become research-intensive. New legislation grounded in an instrumental view of higher education is interpreted as a return to a traditional academic normative consensus, with increased emphasis on, and funding for, the research mission of the university.

Keywords

PL

misja badawcza uniwersytetu; deinstytucjonalizacja; instytucjonalizm normatywny; reformy szkolnictwa wyższego; produkcja wiedzy; Polska

EN

university research mission; deinstitutionalization; normative institutionalism; higher education reforms; knowledge production; Poland; university research mission; deinstitutionalization; normative institutionalism; higher education reforms; knowledge production; Poland

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Nauka i Szkolnictwo Wyższe
• Year: 2015
• Issue: 2(46)
• Pages: 41-74

Dates

published

2015-06-01

Contributors

author

Marek Kwiek

• Centrum Studiów nad Polityką Publiczną UAM

References

• Aghion, Ph., Dewatripont, M., Hoxby, C., Mas-Colell, A., Sapir, A. (2008). Higher aspirations: An agenda for reforming European universities. Brussels: Bruegel.
• Bonaccorsi, A., Daraio C. (red.) (2007). Universities and Strategic Knowledge Creation. Specialization and Performance in Europe. Cheltenham: Edward Elgar.
• Bonaccorsi, A., Daraio, C., Simar, L. ( 2007). Efficiency and Productivity in European Universities: Exploring Trade-offs in the Strategic Profile. W: A. Bonaccorsi, C. Daraio (red.), Universities and Strategic Knowledge Creation. Specialization and Performance in Europe (144-207). Cheltenham: Edward Elgar.
• Clark, B.R. (1987). The Academic Life. Small Worlds, Different Worlds. Princeton: The Carnegie Foundation for the Advancement of Teaching.
• Curaj, A., Deca, L., Egron-Polak, E. (red.) (2015). Higher Education Reforms in Romania: Between the Bologna Process and National Challenges. Dordrecht: Springer.
• Deephouse, D.L., Suchman, M. (2008). Legitimacy in Organizational Institutionalism. W: R. Greenwood, Ch. Oliver, R. Suddaby, K. Sahlin (red.), The Sage Handbook of organizational Institutionalism (49-77). London: Sage.
• Dill, D.D., Vught, F.A. van (red.) (2010). National Innovation and the Academic Research Enterprise. Baltimore: The Johns Hopkins University Press.
• Djelic, M.-L., Quack, S. ( 2008). Institutions and Transnationalization. W: R. Greenwood, Ch. Oliver, R. Suddaby, K. Sahlin (red.), The Sage Handbook of Organizational Institutionalism (299-323). London: Sage.
• Gómez-Núnez, A.J., Vargas-Quesada, B., Moya-Anegón, F. de, Glänzel W. (2011). Improving SCImago Journal and Country Rank (SJR) subject classification through reference analysis. Scientometrics. 89: 741-758.
• Kwiek, M. (2012a). Changing Higher Education Policies: From the Deinstitutionalization to the Reinstitutionalization of the Research Mission in Polish Universities. Science and Public Policy. 39: 641-654.
• Kwiek, M. (2012b). Uniwersytet jako wspólnota badaczy? Polska z europejskiej perspektywy porównawczej i ilościowej. Nauka i Szkolnictwo Wyższe. 40(2): 71-101; http://pressto.amu.edu.pl/index.php/nsw/article/view/3294.
• Kwiek, M. (2013). From System Expansion to System Contraction: Access to Higher Education in Poland. Comparative Education Review. 57(3): 553-575.
• Kwiek, M. (2015a). Młoda kadra: różnice międzypokoleniowe w pracy naukowej i produktywności badawczej. Czym Polska różni się od Europy Zachodniej? Nauka. 3: 51-88; http://www.portalwiedzy.pan.pl/index.php/88-publikacje-kancalaria-pan/menunauki/912-nauka-5-2015.
• Kwiek, M. (2015b). Uniwersytet w dobie przemian. Instytucje i kadra akademicka w warunkach rosnącej konkurencji. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN. Kwiek, M. (2015c). Academic Generations and Academic Work: Patterns of attitudes, behaviors and research productivity of Polish academics after 1989. Studies in Higher Education. 40(8): 1354-1376.
• Kwiek, M. (2015d). The Unfading Power of Collegiality? University governance in Poland in a European comparative and quantitative perspective. International Journal of Educational Development. 43: 77-89.
• Kwiek, M. (2015e). The European Research Elite. A Cross-National Study of Highly Productive Academics in 11 Countries. Higher Education. 71(3): 379-397; http://link.springer.com/article/10.1007/s10734-015-9910-x.
• Kwiek, M. (2015f). Umiędzynarodowienie badań naukowych. Polska kadra akademicka z perspektywy europejskiej. Nauka i Szkolnictwo Wyższe. 1(45): 39-74; http://pressto.amu.edu.pl/index.php/nsw/article/view/4506.
• Kwiek, M. (2015g). Nierówności w produkcji wiedzy naukowej – rola najbardziej produktywnych naukowców w 11 krajach europejskich. Nauka i Szkolnictwo Wyższe. 1(45): 269-308; http://pressto.amu.edu.pl/index.php/nsw/article/view/4541.
• Lepori, B., Benninghoff, M., Jongbloed, B., Salerno, C., Slipersaeter, S. (2007). Changing Models and Patterns of Higher Education Funding: Some Empirical Evidence. W: A. Bonaccorsi,
• C. Daraio (red.), Universities and Strategic Knowledge Creation. Specialization and Performance in Europe (85-111). Cheltenham: Edward Elgar.
• Maassen, P., Olsen, J.P. (red.) (2007). University dynamics and european integration. Dordrecht: Springer.
• March, J., Olsen, J.P. (1989). Rediscovering Institutions. The Organizational Basis of Politics. New York: The Free Press.
• March, J., Olsen, J.P. (2006a). The Logic of Appropriateness. W: M. Moran, M. Rein, R.E. Goodin (red.), The Oxford Handbook of Public Policy (689-708). Oxford: Oxford University Press.
• March, J., Olsen, J.P. (2006b). Elaborating the “New Institutionalism”. W: R.A.W. Rhodes, S.A. Binder, B.A. Rockman (red.), The Oxford Handbook of Political Institutions (3-20). Oxford: Oxford University Press.
• Neave, G., Vught, F.A. van (red.) (1991). Prometheus Bound. The Changing Relationship Between Government and Higher Education in Europe. Oxford – New York: Pergamon Press.
• Neave, G., Vught, F.A. van (red.) (1994). Government and Higher Education Relationships Across Three Continents. The Winds of Change. Oxford – New York: Pergamon Press.
• Oliver, Ch. (1992). The Antecedents of Dezinstitutionalization. Organization Studies. 13(4): 563-588.
• Olsen, J.P. (1998). Institutional Design in Democratic Contexts. W: N. Brunsson, J.P. Olsen (red.), Organizing Organizations (319-349). Copenhagen: Fagbokforlaget.
• Olsen, J.P. (2010). Governing through Institution Building. Institutional Theory and Recent European Experiments in Democratic Organization. Oxford: Oxford University Press.
• Palfreyman, D., Tapper, T. (1999). Oxford and the Decline of the Collegiate Tradition. New York: Routledge.
• Peters, B.G. (2005). Institutional Theory in Political Science. The “New Institutionalism”. London – New York: Continuum.
• Pfeffer, J., Salancik, G.R. (2003). The External Control of Organizations. A Resource Dependence Perspective. Stanford: Stanford University Press.
• Scott, W.R. (2008). Institutions and Organizations. Ideas and Interests. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Tandberg, D.A. (2010). Politics, Interest Groups and State Funding of Public Higher Education. Research in Higher Education. 51(5): 416-450.
• Wolszczak-Derlacz, J., Parteka, A. (2010). Scientific Productivity of Public Higher Education Institutions in Poland. A Comparative Bibliometric Analysis. Warszawa: Ernst & Young.
• Żylicz, M. (2012). Potrzebujemy dalszych zmian. Nauka. 3:15-22.

Identifiers

DOI

10.14746/nsw.2015.2.2