Podwójne spojrzenie Miłosza na Wschód i Zachód – jego wizerunek Rosji i Niemiec

• Authors: Alois Woldan

Title variants

EN

CZESŁAW MIŁOSZ’S DOUBLE PERSPECTIVE ON THE EAST AND WEST. HIS OUTLOOK ON RUSSIA AND GERMANY

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł podejmuje próbę porównania spojrzenia Czesława Miłosza na Rosję i Niemcy, jako dwa dopełniające się wzajemnie aspekty „Rodzinnej Europy”. Zestawienie tych dwóch aspektów zaczyna się od uwag poety dotyczących sąsiednich języków, przede wszystkim języka rosyjskiego; analizie podlegają jego doświadczenia osobiste zdobyte podczas podróży do carskiej Rosji i Niemiec Weimarskich, a także krytyka ideologii związanych z tymi sąsiadami, faszyzmem ze strony Zachodu i komunizmem ze strony Wschodu. Ważną rolę w ocenie tych dwóch sąsiadów odgrywa literatura rosyjska i niemiecka. Ze strony Rosji, Dostojewski jest dla Miłosza najwybitniejszym przedstawicielem nie tylko literatury, ale i myślenia rosyjskiego; po stronie niemieckiej takie znaczenie ma filozof, Hegel. W tym kontekście Goethe, traktowany jako myśliciel, a wraz z nim Swedenborg i Mickiewicz, przeciwstawiają się filozoficznemu systemowi Newtona. Zadziwiający jest fakt, że w tej korelacji literatury z filozofią Miłosz nie wspomina o myśli Martina Heideggera, jednego z największych myślicieli niemieckich XX wieku, z którym łączą go pewne podobieństwa.

EN

This article presents an attempt to compare Cz. Miłosz’s view of Russia and Germany as two complementary aspects of his vision of Europe. This comparision starts with the author´s remarks on the neighbouring languages – Russian in the East and German in the West. It is continued by the poet´s own experience gained by travelling in both countries, in Czarist Russia as well as in Interwar Germany. The particular ideologies connected with both neighbours are critised by the author. These ideologies are fascism in the West and Communism in the East. Of great importance for Miłosz’s view of both countries are Russian and German literatures. Dostojewski is for Miłosz the most outstanding Russian writer. He is regarded as a thinker and therefore becomes a certain counterpart of the German philosopher Hegel. In this context Goethe, as well as Swedenborg or Mickiewicz, is understood as an antagonist to Newton’s philosophy. It is of interest that in this framework of philosophy and literature Miłosz does not take into account the German philosopher Heidegger, who in his thinking is very close to Miłosz’s writing. 

Keywords

PL

twórczość Cz. Miłosza; Rosja i Niemcy; język rosyjski; literatura i filozofia rosyjska i niemiecka

EN

works by Cz. Miłosz; Russia and Germany; Russian language; Russian and German literature and philosophy; works by Cz. Miłosz; Russia and Germany; Russian language; Russian and German literature and philosophy

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Porównania
• Year: 2012
• Volume: 10
• Pages: 11-21

Dates

published

2012-12-01

Contributors

author

Alois Woldan

References

• Kowalczyk Andrzej Stanisław, Kryzys świadomości europejskiej w eseistyce polskiej lat 1945-1977 (Vincenz-Stempowski-Miłosz). Warszawa 1990, s. 135.
• ---
• Olejniczak Józef, Arkadia i małe ojczyzny. Vincenz – Stempowski – Wittlin – Miłosz. Kraków, Oficyna Wydawnicza 1992, s. 219.
• ---
• Miłosz Czesław, Rodzinna Europa. Dzieła zbiorowe, t. VI. Paryż 1986, s. 15.
• ---
• Miłosz Czesław, Rosyjski język, w: Idem: Rosja. Widzenia transoceaniczne. Tom I. Dostojewski – nasz współczesny. Warszawa, Zeszyty Literackie 2010, s. 42.
• ---
• Dąbrowski Mieczysław, Miłosz und Canetti – eine (Auto)biographie als Kulturtext. „Zeitschrift für Slawistik”, 38, 2, 1993, s. 227.
• ---
• Miłosz Czesław, Prywatne obowiązki. Dzieła zbiorowe, t. VII. Paryż 1980, s. 27.
• ---
• Burek Tomasz, Dialog wolności i konieczności albo historyczne wtajemniczenie. „Teksty” 1981, 4–5 (58–59), s. 106.
• ---
• Burek Tomasz, Autobiografia jako rozpamiętywania losu. Nie tylko o „Rodzinnej Europie” w: A. Fiut (red.), Poznawanie Miłosza. Część druga 1980–1998. Kraków, Wydawnictwo Literackie 2001, s. 25–26.
• ---
• Miłosz Czesław, Ziemia Ulro. Dzieła zbiorowe, t. VIII. Pary ż 1980, s. 101.
• ---
• Miłosz Czesław, Dostojewski , w: Idem, Rosja. Widzenia transoceaniczne. Tom I. Dostojewski – nasz współczesny. Warszawa, Zeszyty Literackie 2010, s. 88.
• ---
• Heck Dorota, Nietzsche Miłosza, w: A. Fiut (red.), Poznawanie Miłosza 3 1999–2010. Kraków, Wydawnictwo Literackie 2011, s. 305–332.
• ---
• Barańczak Stanisław, Summa Czesława Miłosza, w: A. Fiut (red.), Poznawanie Miłosza. Część druga 1980–1998. Kraków, wydawnictwo Literackie 2001, s. 259.
• ---
• Zaleski Marek, Principia poetica Czesława Miłosza, czyli o „Ziemi Ulro ”. „Twórczość ” 1983, 12, s. 60.
• ---
• Miłosz Czesław, Śmierć Józefa Sadzika, w: Idem, Zaczynając od moich ulic, Dzieła zbiorowe, t. XII. Paryż 1985, s. 328.
• ---
• Zajas Krzysztof, Miłosz i filozofia. Kraków, wydawnictwo Baran i Suszczyński 1997, s. 152.

Identifiers

DOI

10.14746/p.2012.10.11253