Mikrohistorie niemieckojęzycznych mieszkańców prowincji poznańskiej a geopolityka

• Authors: Elżbieta Nowikiewicz

Title variants

EN

MICRO-STORIES OF GERMAN SPEAKING INHABITANTS OF THE POZNAŃ PROVINCE AND GEOPOLITICS

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Badanie historii terenów, które znalazły się w dawnych granicach Prowincji Poznańskiej (1815–1918) było w okresie rozbiorów narzędziem, przy którego pomocy określano, kreowano i manipulowano samodefiniowanie się tu niemieckojęzycznych przybyszów/migrantów. Szczególnie dużo troski poświęcano ze zrozumiałych względów związkom tych terenów z pruską i niemiecką przeszłością, co miało służyć legitymacji i propagowaniu niemieckiej obecności na tym terenie. W ten sposób budowana i upowszechniana lokalna tożsamość wyrażała się instrumentalnym operowaniem przeszłością Prowincji Poznańskiej. Warto w tym kontekście odpowiedzieć na pytanie, jaką rolę odegrała polityka w przedefiniowaniu historycznego obrazu Prowincji Poznańskiej oraz w jaki sposób te „forsowane na górze“ reinterpretacje historii regionu oraz bieżące działania władzy są odbierane przez zwykłych obywateli. To jest trudne i pozostaje nadal w fazie badań. Jednak już w świetle narracji autobiograficznych można zwrócić uwagę na pewne prawidłowości. Mikrohistorie pomogą odpowiedzieć na pytanie, czy autorzy w swoich osobistych refleksjach identyfikują się z linią polityczną realizowaną przez rządzących, jak doświadczali działań państwa, jak je zapamiętali i jak o nich piszą, czyli jak współistnieją ze sobą: historia faktyczna, doświadczana i zapamiętana. 

EN

The study of the history of the lands which were within the old borders of the Poznań Province (1815–1918) was, during the partitions, a tool which was used to define, create and manipulate self-defining of German speaking newcomers/migrants. A lot of attention was paid, for obvious reasons, to relations of these lands with the Prussian and German past, which was to legitimize and promote the German presence in this area. The local identity, built and spread in this way was expressed by an instrumental use of the past of the Poznań Province. It is worth answering a question about the role of politics in re-defining a historical view of the Poznan Province and the ways in which the ‘imposed’ reinterpretations of the region’s history and current actions of the authority were perceived by ordinary citizens. It is difficult and still being researched. However, certain regularities can be noticed in the light of autobiographical narration. Micro-stories can help to answer the question whether the authors in their personal reflections identified themselves with the political line of the rulers, how they experienced and remembered the actions of the state, how they remembered and wrote about them, in other words, how actual, experienced and remembered histories coexist.

Keywords

PL

Prowincja Poznańska; mikrohistorie; autobiografia; historia faktyczna; doświadczana i zapamiętana

EN

Poznań Province; micro-stories; autobiography; actual; experienced and remembered history; Poznań Province; micro-stories; autobiography; actual; experienced and remembered history

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Porównania
• Year: 2013
• Volume: 12
• Pages: 55-71

Dates

published

2013-12-02

Contributors

author

Elżbieta Nowikiewicz

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego

References

• Rybicka Elżbieta, Geografia, literatura, wyobraźnia: w stronę wspólnego słownika. „Tematy z Szewskiej” 2011, nr 1 (5), s. 42.
• ---
• Gerke Winfried, Das Identitätsbewußtsein der Deutschen im Posener Land, w: Beiträge zur deutsch-polnischen Nachbarschaft. Red. C. J. Kenéz, H. Neubach, J. Rogall. BerlinBonn 1992, s. 28–29.
• ---
• Połczyńska Edyta, „Im polnischen Wind”. Beiträge zum deutschen Zeitungswesen, Theaterleben und zur deutschen Literatur im Grossherzogtum Posen 1815–1918. Poznań 1988.
• ---
• Wojtczak Maria, „Ostmarkenliteratur”. Prowincja Poznańska w literaturze niemieckiej lat 1890–1918. Poznań, Wydawnictwo Poznańskie 2001.
• ---
• Serrier Thomas, Provinz Posen, Ostmark, Wielkopolska. Eine Grenzregion zwischen Deutschen und Polen 1848-1914. Marburg 2005, s. 262.
• ---
• Broszat Martin, 200 lat niemieckiej polityki wobec Polski. Warszawa, Volumen 1999, s. 172.
• ---
• Kapralski Sławomir, Pamięć, przestrzeń, tożsamość. Próba refleksji teoretycznej, w: Pamięć, przestrzeń, tożsamość. Red. S. Kapralski. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Scholar 2010, s. 20.
• ---
• Hahn Hans Henning, Hahn Eva, Der ‘deutsche Osten’ – Mythos? Realität? Verlorenes Traumland? w: Narrative des Nationalen. Deutsche und polnische Nationsdiskurse im 19. und 20. Jahrhundert. Red. I. Surynt, M. Zybura. Osnabrück 2010, s. 386.
• ---
• Karp Hans-Jürgen, Traba Robert, Czy codzienność można pamiętać? Wspomnienia z Warmii i Mazur jako fragment pamięci kulturowej Niemców, Polaków i Ukraińców, w: Codzienność zapamiętana. Warmia i Mazury we wspomnieniach. Red. H. J. Karp, R. Traba. Olsztyn–Warszawa 2004, s. 7–22.
• ---
• Assmann Aleida, Der lange Schatten der Vergangenheit. Erinnerungskultur und Geschichtspolitik. München 2006, s. 16.
• ---
• Ungern-Sternberg v. Armin, „Erzählregionen“. Überlegungen zu literarischen Räumen mit Blick auf die deutsche Literatur des Baltikums, das Baltikum und die deutsche Literatur. Bielefeld 2003, s. 879.
• ---
• Burow Julie, Versuch einer Selbstbiographie. Bromberg 1857.
• ---
• Kalisch Ludwig, Bilder aus meiner Knabenzeit. Leipzig 1872.
• ---
• Roquette Otto, Siebzig Jahre. Geschichte meines Lebens. Darmstadt 1896.
• ---
• Toller Ernst, Eine Jugend in Deutschland. Amsterdam 1933.
• ---
• Ihlenfeld Kurt, Das dunkle Licht. Blätter einer Kindheit. Hamburg 1956.
• ---
• Johann A. E., Dies wilde Jahrhundert. München 1989.
• ---
• Viebig Clara. Mein Leben: autobiographische Skizzen. Red. Ch. Aretz. Hontheim 2002.
• ---
• Sturm Adelheid geb. Deinhardt, Lebens-Erinnerungen einer Professorenfrau. Berlin 1911.
• ---
• Steuer Albert, Erinnerungen des Posener Domherren. Red. M. Krzoska. München 2010.
• ---
• Cohn Alfred, Erinnerungen an Bromberg. Red. E. Alabrudzińska, B. Janiszewska-Mincer. Toruń 2003.
• ---
• Roquette Otto, Siebzig Jahre. Geschichte meines Lebens. Darmstadt 1894, s. 43–44.
• ---
• Toller Ernst, Eine Jugend in Deutschland. Amsterdam 1933, s. 2.
• ---
• Sturm Adelheid, Erinnerungen einer Professorenfrau. Berlin 1911, s. 4.
• ---
• Tazbir Janusz, O czym się pisać nie godziło. „Gazeta Wyborcza” z 27–28 grudnia 2003, s. 16–17.
• ---
• Lachmann Renate, Gedächtnis und Literatur. Intertextualität in der russischen Moderne. Frankfurt/M. 1990.
• ---
• Neumann Birgit, Literatur, Erinnerung, Identität, w: Gedächtniskonzepte der Literaturwissenschaft. Theoretische Grundlegung und Anwendungsperspektiven. Red. A. Erll, A. Nünning, H. Birk, B. Neumann. Berlin-New York 2005, s. 149–178.
• ---
• Viebig Clara. Mein Leben: autobiographische Skizzen. Red. Ch. Aretz. Hontheim 2002, s. 92.
• ---
• Degen Andreas, Was ist ein Erinnerungsort? Zu Begriff und Theorie topographischen Erinnerns in politischer und phänomenologischer Hinsicht. W: Erzählregionen. Regionales Erzählen und Erzählen über eine Region. Ein polnisch-deutsch-norwegisches Symposium. Red. B. Neumann, A. Talarczyk. Aachen 2011, s. 80.
• ---
• Baumgartner Gerhard, Zeit des historischen Gedächtnisses. www.erinnern.at/.../384_Baumgartner_ ... s. 11 (data dostępu: 01.03.2012).
• ---
• Golka Marian, Społeczna niepamięć. Pomiędzy zapominaniem a zamazywaniem, w: Pamięć, przestrzeń, tożsamość. Red. S. Kapralski. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Scholar 2010, s. 52.
• ---
• Johann A. E., Dies wilde Jahrhundert. München 1989, s. 190.
• ---
• Czermińska Małgorzata, Autobiograficzny trójkąt. Kraków, Universitas 2000, s. 19–24.
• ---
• Gusdorf Georges, Voraussetzungen und Grenzen der Autobiographie, w: Die Autobiographie. Zu Form und Geschichte einer literarischen Gattung. Red. G. Niggl, Darmstadt 1998, s. 137.
• ---
• Ihlenfeld Kurt, Das dunkle Licht. Blätter einer Kindheit. Hamburg 1956, s. 24.
• ---
• Schroer Markus, Räume, Orte, Grenzen. Auf dem Weg zu einer Soziologie des Raums. Frankfurt/M. 2006, s. 210.
• ---
• Szczepaniak-Kroll Agnieszka Tożsamość poznańskich rodzin pochodzenia niemieckiego: losy Bajerleinów i Dittrichów (XVIII–XX w.) Poznań, Wydawnictwo Literackie 2010, s. 29–30.

Identifiers

DOI

10.14746/p.2013.12.11051