Bolesław Prus czyta Bourgeta. Emancypacja, spirytyzm i teoria powieści

• Authors: Marcin Jauksz

Title variants

EN

BOLESŁAW PRUS READS BOURGET. EMANCIPATION, SPIRITISM AND NOVEL THEORY

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Prusowska recenzja dzieła Uczeń Paula Bourgeta zamieszona w kronice „Kuriera Codziennego”jest przyczynkiem do refleksji o kształtowaniu się zrębów literackiej teoriipolskiego pisarza,który u kresu lat osiemdziesiątych zaczyna tworzyć swoje słynne notatki o kompozycji. W kontekście polemiki z Aleksandrem Świętochowskim, opublikowanych w tym czasie Emancypantek oraz dyskusji o spirytyzmie, jaka przetoczyła się na łamach warszawskiej prasy zimą 1893 roku, podjęta zostaje próba zaakcentowania tych fragmentów teoretycznych zapisków, które pokazują wciąż żywą nadzieję pisarza na kształtowanie postaw społecznych za pomocą literatury, literatury głoszącej inne prawdy niż te, które tak wiele krzywdy uczyniły bohaterom powieści Bourgeta.

EN

Published in “Kurier Codzienny” in 1889 Bolesław Prus’s review of Paul Bourget’s novel TheDisciple is a starting point for this reflection on Polish writer’s literary theory, who in the late 80sstarts to collect his “reflections on composition”. In the context of the famous polemic with Aleksander Świętochowski, Emancypantki – Prus’s novel published in the early 90s and the pressdiscussion in Warsaw of the winter of 1893, the author of the article attempts to highlight thoseof the reflections which show how deep was Prus’s belief in a possibility to shape the reader’smoral conduct through literature, literature which would promote truths different from the onesthat make Bourget’s characters’ lives so miserable.

Keywords

PL

teoria kompozycji; spirytyzm; powieści Prusa i Bourgeta

EN

theory of composition; spiritism; Prus’s and Bourget’s novels; theory of composition; spiritism; Prus’s and Bourget’s novels

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Porównania
• Year: 2013
• Volume: 13
• Pages: 143-155

Dates

published

2013-12-02

Contributors

author

Marcin Jauksz

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

References

• Prus Bolesław, Kroniki. Opr. Z. Szweykowski. Warszawa, PIW 1962, t. XII, s. 97.
• ---
• Pieścikowski Edward, „Emancypantki” Bolesława Prusa. Warszawa, PIW 1970, s. 18.
• ---
• Matuszewski Ignacy, Artysta i filozof. W: O twórczości i twórcach. Studia i szkice literackie. Wybór i opr. S. Sandler. Warszawa 1965, s. 68.
• ---
• Morawski Marian, „Bez dogmatu” Henryka Sienkiewicza, „Przegląd Powszechny”, Tom XXVIII. (Październik, Listopad, Grudzień 1890). Kraków 1890.
• ---
• Bourget Paul, Do Młodzieńca, Przedmowa Bourgeta do powieści „Uczeń”. Przeł. L. Blumental, „Prawda” 1889, nr 48.
• ---
• Bourget Paul, Uczeń. „Przegląd Tygodniowy” 1889, nr 26, s. 344.
• ---
• Prus Bolesław, Najogólniejsze ideały życiowe. Warszawa 1900, s. 118.
• ---
• Prus Bolesław, Emancypantki. Red. Z. Szweykowski. Warszawa, Książka i Wiedza 1949, t. III, s. 221.
• ---
• Prus Bolesław, Eustapia Palladino, „Kurier Codzienny” 1893, nr 353.
• ---
• Prus Bolesław, Listy. Opr. K. Tokarzówna. Warszawa 1959, s. 200.
• ---
• Guyau Jean Marie, Zagadnienia estetyki współczesnej. Przeł. S. Popowski. Warszawa 1901, s. 37–38.
• ---
• Jauksz Marcin, Między niebem a ziemią. Relacje miedzy człowiekiem a jego przestrzenią jako element psychologicznych rozgrywek Bolesława Prusa z jego współczesnością, „Porównania” 2012, nr 11, s. 122–123.
• ---
• Prus Bolesław, Literackie notatki o kompozycji. Wybór i opr. A. Martuszewska. Gdańsk, słowo/obraz terytoria 2008, s. 53.
• ---
• Ribot Théodule-Armand, Choroby woli. Przeł. l J. K. Potocki, Warszawa 1885, s. 137.
• ---
• Dawid J. W., O poddawaniu uczuć. W: Szkice psychologiczne. Warszawa 1890, s. 85.

Identifiers

DOI

10.14746/p.2013.13.10986