MITOLOGIE CZAJKI

• Authors: Marta Tomczok

Title variants

EN

CZAJKA’S MYTHOLOGIES

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule omawiam zjawisko mitologii polsko-żydowskiej artystki, aktywnej przede wszystkim w drugiej połowie XX wieku. Jest to mitologia „długiego trwania”, sięga bowiem czasów dwudziestolecia międzywojennego, surrealizmu, awangardy i warszawskiej cyganerii artystycznej. Przykładu dostarcza mi proza Izabeli Czajki Stachowicz, a także wypowiedzi krytyków literackich i publicystów: Jana Kotta, Krystyny Kolińskiej i Ryszarda Matuszewskiego. Omawiając stereotypy płciowe i stygmaty, jakimi opisywano po wojnie twórczość Czajki, staram się pokazać negatywne aspekty jej mitologii. Z kolei w jej prozie szukam reakcji na stygmatyzację w postaci symboli rzeczy i zwierząt (totemizm).

EN

In this article I discuss the phenomenon of the mythology of a Polish-Jewish active artist in the second half of the twentieth century. This is a mythology of “long duration”, because it goes back to the interwar period, surrealism, avant-garde and Warsaw’s Bohemia. The example is provided by prose from Izabela Czajka Stachowicz but also statements of literary critics and journalists of Jan Kott, Krystyna Kolińska, and Ryszard Matuszewski. By means of discussing gender stereotypes and stigmas that the works of Czajka were described with after the war, I try to show the negative aspects of her mythology. In turn, I am looking for a reaction to stigmatization in the form of symbols of objects and animals in her prose.

Keywords

PL

Izabela Czajka Stachowicz; polsko-żydowska artystka; surrealizm; stygmatyzacja; self-esteem; totemizm

EN

Izabela Czajka Stachowicz; Polish-Jewish artist; surrealism; stigmatisation; self-esteem; totemism; Izabela Czajka Stachowicz; Polish-Jewish artist; surrealism; stigmatisation; self-esteem; totemism

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Porównania
• Year: 2018
• Volume: 23
• Issue: 2
• Pages: 139-150

Dates

published

2019-04-03

Contributors

author

Marta Tomczok

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

References

• Czajka [Stachowicz Izabela]. Król węży i salamandra. Warszawa: Czytelnik, 1968.
• Czajka Stachowicz, Izabela. Dubo…, Dubon…, Dubonnet. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1970.
• Czajka Stachowicz, Izabela. Ocalił mnie kowal. Warszawa: W.A.B., 2013.
• Czywkin, Elżbieta. Stygmat społeczny. Warszawa: PWN, 2007.
• Czywkin Elżbieta, Rusaczyk Marzena, red. „Gorsi inni” – badania. Białystok: Trans Humana, 2008.
• Domańska, Ewa. „Sprawiedliwość epistemiczna w humanistyce zaangażowanej”. Teksty Drugie 1 (2017). S. 41-59.
• Godzic, Wiesław. Znani z tego, że są znani. Celebryci w kulturze tabloidów. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2007.
• Hermans Hubert J.M., Hermans-Jansen Els. Autonarracje. Tworzenie znaczeń w psychoterapii. Przeł. Piotr K. Oleś. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, 2000.
• Janion, Maria. „«Prze-pisać» los Ginczanki”. Araszkiewicz, Agata. Wypowiadam wam moje życie. Melancholia Zuzanny Ginczanki. Warszawa: Fundacja OŚKa, 2001. S. 5-10.
• Janion, Maria. „Jestem po prostu starą kobietą”. Rozm. przepr. K. Szczuka. OŚKa – Biuletyn. 4/1. 2001/2002. S. 14-17.
• Kolińska, Krystyna. Szatańska księżniczka. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1992.
• Kott, Jan. „Przedmowa”. Czajka [Stachowicz Izabela]. Ocalił mnie kowal. Warszawa: Czytelnik, 1956. S. 5-7.
• Lévi-Strauss, Claude. Totemizm dzisiaj. Przeł. Aniela Steinsberg. Warszawa: KR, 1998.
• Mandal, Eugenia. Podmiotowe i interpersonalne konsekwencje stereotypów związanych z płcią. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2004.
• Matuszewski, Ryszard. Alfabet. Wybór z pamięci 90-latka. Warszawa: Iskry, 2004.
• Montgomery, Sy. Ptakologia. Przeł. Adam Pluszka. Warszawa: Marginesy, 2018.
• Osęka, Andrzej. Mitologie artysty. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1978.
• Sołowianiuk, Paulina. Ta piękna mitomanka. O Izabeli Czajce-Stachowicz. Warszawa: Iskry, 2011.
• Spitzer, Manfred. Jak uczy się mózg. Przeł. Małgorzata Guzowska-Dąbrowska. Warszawa: PWN, 2007.
• Taborska, Agnieszka. „Wszystko to brzmi jak bajka”. Prassinos, Gisèle. Twarz muśnięta smutkiem. Przeł. Agnieszka Taborska. Warszawa: PIW, 2005.
• Tokarska-Bakir, Joanna. Et(n)ologia piętna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2005.
• Tomczok, Marta. „Czajka (nad)zwyczajna. Perspektywa ekokrytyczna w narracjach o Zagładzie Izabeli Czajki Stachowicz”. Narracje o Zagładzie 3 (2017). S. 103-120.
• Umińska, Bożena. Postać z cieniem. Portrety Żydówek w polskiej literaturze od końca XIX wieku do 1939 roku. Warszawa: Sic!, 2001.
• Uniłowski, Zbigniew. Wspólny pokój i inne utwory. Oprac. B. Faron. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1976.
• Witkiewicz, Ignacy. Pożegnanie jesieni. Kraków: Zielona Sowa, 2010.

Identifiers

DOI

10.14746/p.2018.23.18702