Charlie i fabryka czekolady Roalda Dahla jako szkolna lektura. Rozumienie – doświadczenie – metafora – emocje

• Authors: Dorota Michułka

Title variants

EN

Roald Dahl’s Charlie and the Chocolate Factory as a School Reading. Comprehension – Experience – Metaphor – Emotion

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Dominantą artystyczną utworu Roalda Dahla Charlie i fabryka czekolady (przywołanego jako szkolna lektura) i punktem wyjścia dla rozważań podjętych w tekście staje się przyciągająca czytelnika i oddziałująca na rozumienie tekstu, konstruowanie sensów i emocje, wyrazistość i plastyczność literackich obrazów (narracja wizualna i efekty wizualne) oraz polisensoryczność narracji Dahla. W opracowaniu zasobów empirycznych (części praktycznej) artykułu korzystałam z komentarzy do materiałów lekcyjnych (prac uczniów) szkoły podstawowej. Przeanalizowany materiał pozwala na sformułowanie następującego wniosku: wizualizacja efektów i afektów oraz metaforyzacja obrazów wzmacnianych doświadczeniem rzeczywistym może wpływać na emocjonalne zaangażowanie czytelnika/ucznia, wywierać wpływ na konstruowanie przez niego nowych znaczeń i sensów utworu oraz wzmacnia siłę interakcji, jaka zachodzi między słowem, obrazem i emocjami, co przekłada się w tym przypadku na wspomaganie rozumienia, kształtowanie wyobraźni i formułowanie etycznej refleksji nad światem.

EN

The novel’s artistic dominant and the starting point for this discussion is Dahl’s vivid (visual narration, visual effects), attractive and multisensory narration. It influences the reception of the text, structures senses and emotions, and refers to everyday experiences (experiential gestalt) and child’s imagination. In this article I refer to the theory of interactional reading (aesthetic and efferent). I emphasize that emotional reactions have an important interpersonal and intrapersonal function with the context of ethics and it depict individual world of each reader (this opinion was also aptly noticed by students from primary school – 10-12 years old) Visualization of effects and affections, and metaphorization of images enhanced with real experience, may influence emotional involvement of readers and their construction of new notions and meanings of the work. Combining certain aspects of strengthens and the interaction between words, images, and emotions, in this case facilitates comprehension, development of imagination, and formulation of moral reflections about the world.

Keywords

PL

szkolna recepcja literatury; czytanie empatyczne; narracja wizualna; wizualne efekty i afekty; poetyka kognitywna; obrazy metaforyczne; rozumienie; doświadczenie

EN

reader response theory; empathic reading; interactional reading; visualization of effects and affections; comprehension; experience; methaphorization of images; cognitive poetics; reader response theory; empathic reading; interactional reading; visualization of effects and affections; comprehension; experience; methaphorization of images; cognitive poetics

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Polonistyka. Innowacje
• Year: 2016
• Issue: 4
• Pages: 137-154

Dates

published

2016-12-21

Contributors

author

Dorota Michułka

• Uniwersytet Wrocławski, Instytut Filologii Polskiej, Wrocław

References

• Bartmiński Jerzy, 1990, Językowy obraz świata, Lublin.
• Chmielecki Adam, Wykłady. Zob. http://logic.amu.edu.pl/images/0/09/Chmieleckisemiotyka.pdf (dostęp 10.11.2016).
• Curtius Ernst Robert, 1997, Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, Borowski A. (przeł. i oprac.), Kraków.
• Dahl Roald, 2004, Charlie i fabryka czekolady, Łoziński J. (przeł.), Poznań.
• Dahl Roald, 2015, Charlie i fabryka czekolady, Heydel M. (przeł.), Kraków.
• Damasio Antonio, 1999, Błąd Kartezjusza. Emocje, rozum i ludzki mózg, Karpiński M. (przeł.), Poznań.
• Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, 1999, Polański K. (red.), Wrocław.
• Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. T. 2. Współczesny język polski, 1993, Bartmiński J. (red.). Wrocław.
• Grzegorczykowa Renata, 1992, Kognitywne ujęcie znaczenia a problem realizmu filozoficznego, w: Język a kultura, Nowakowska-Kempna I. (red.), t. VIII.
• http://en.wikipedia.org/wiki/The_Cathedral_School,_Llandaff; zob. informacje o szkołach: Repton School, St Peters School, Weston-super-Mare; zob. także https://pl.wikiquote.org/wiki/Roald_Dahl
• http://ibl.waw.pl/rembowskapluciennikautoreferat.pdf (dostęp 20.10.2016).
• Iser Wolfgang, 1978, The Act of Reading. The Theory of Aesthetic Response, London – Baltimore.
• Jauss Hans Robert, 1999, Historia literatury jako prowokacja, Łukaszewicz M.(przeł.), Warszawa.
• Językowy obraz świata, 1999, Bartmiński J. (red.), Lublin.
• Knuuttila Sirkka, Bodily Dialogues. Indexicality of Emotion in Literary Experience w: http://www.academia.edu/217942/Bodily_Dialogues._Indexicality_of_Emotion_in_Literary_Research
• Lakoff George i Johnson Mark, 2010, Metafory w naszym życiu, Krzeszowski T.P. (wstęp, przeł.), Warszawa.
• Lévi-Strauss Claude, 1968, Analiza morfologiczna bajki rosyjskiej, „Pamiętnik Literacki”, nr 4.
• Miall David, 2006. Literary Reading: Empirical and Theoretical Studies, New York: Peter Lang, August.
• Miall David, 2011, „Emotions and the Structuring of Narrative Response”, Poetics Today, 32.
• Olech Joanna, 2004, Dydaktyka na opak, „Nowa Fantastyka”, nr 9.
• Opdahl Keith, 2002, Emotion as Meaning. The Literary Case for How We Imagine, Bucknell University Press Associated University Presses, London Cranbury, NJ.
• Paivio Allan, 1971, Imagery and Verbal Processes, Holt, Rinehart and Winston, New York, Chicago.
• Paivio Allan, 1991, Images In Mind. The Evolution of a Theory, Harvester Wheatsheaf, New York, London.
• Paivio Allan, 2007, Mind and Its Evolution. A Dual Coding Theoretical Approach, L. Erlbaum Associates, Mahwahñ London.
• Płuciennik Jarosław, 2002, Literackie identyfikacje i oddźwięki. Poetyka i empatia, Łódź.
• Podstawa programowa z komentarzami. Język polski w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum, 2008/2009.
• Podstawy gramatyki kognitywnej, 1994, Kardela H., (red.). Warszawa.
• Profilowanie w języku i w tekście,1998, Bartmiński J., Tokarski R. (red.), Lublin.
• Propp Wladimir, Morfologia bajki, 1976, Wojtyga-Zagórska W. (przeł.), Warszawa.
• Rajtar Małgorzata, Straczuk Justyna, 2012, wstęp do Emocje w kulturze, Warszawa.
• Reddy William, 1997, Against Constructionism: The Historical Ethnography of Emotions, Current Anthropology 38.
• Rembowska-Płuciennik Magdalena, Wizualne efekty i afekty. Obrazowanie mentalne a emocjonalne zaangażowanie czytelnika; zob. http://rcin.org.pl/Content/50733/WA248_66425_P-I-2524_rembow-wizualne.pdf (dostęp20.10.2016).
• Rosenblatt Louise, 1995, Literature as exploration, Modern Language Association of America (pierwsze wyd. 1933).
• Ruddel Robert, 1992, A Whole Language and Literature Perspective. Creating a Meaning – Making Instructional Environment”, Language Arts 69, December.
• Schoenebeck Hubertus, 2008, Wolność od wychowywania, Szymańska N. (przeł.), Kraków.
• Shannon Donna, 1999, What children find humorous in the books they read and how they express their responses, “International Journal of Humor Research”, 12-2.
• Stockwell Peter, 2006, Poetyka kognitywna, Skucińska A. (przeł.), Kraków.
• Sturrock Donald, 2016, Roald Dahl. Autoryzowana biografia. Mistrz opowieści, Makuch M. (przeł.), Kraków.
• Szkudlarek Tomasz, Śliwerski Boguslaw, 1991, Wyzwania pedagogiki krytycznej i antypedagogiki, Kraków.
• Śliwerski Bogusław, 1998, Współczesne teorie i nurty wychowania, Kraków.
• Tabakowska Eiżbieta, 1995, Gramatyka i obrazowanie. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego, Kraków.
• Weinrich Harald, 1972, O historię literatury z perspektywy czytelnika, Handke R. (przeł.), „Teksty”, z. 4.
• Zając Michał, 2002, Konspirując z dziećmi przeciwko dorosłym – Roald Dahl i jego twórczość, w: Papuzińska J., Leszczyński G. (red.), Kultura literacka dzieci i młodzieży u progu XXI stulecia, Warszawa.
• Ze studiów nad językiem dziecka i literaturą dziecięcą, 1994, Kawka M. (red.), PRACE PEDAGOGICZNE XV, Kraków.

Identifiers

DOI

10.14746/pi.2016.1.4.11