Optyka obcości. Ludzkie wiersze o zwierzętach

• Authors: Agata Szulc-Woźniak

Title variants

EN

Strangeness Optics. Human poems about animals

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł stawia pytanie o możliwość postantropocentrycznej lektury wierszy Joanny Pollakówny. Poetka, doktor historii sztuki, zakorzeniona w kulturze europejskiej i myśli chrześcijańskiej (św. Augustyn, św. Jan od Krzyża, Pascal), wydaje się bliska tradycyjnym wartościom humanizmu (humanizmów). Podejmując tematy bólu i cierpienia, przymierza do nich sensy religijne i filozoficzne, wraz z wpisaną w nie, tak głęboko, że niekiedy trudną do dostrzeżenia, perspektywą antropocentryczną. Równocześnie, w swojej twórczości, poszukuje relacji i bliskości z istotami nie-ludzkimi – dostrzegając równość wszystkich bytów wobec kolei biologicznego życia (zoe). W tekście przedstawiam wybrane wiersze Pollakówny, reprezentatywne dla jej pisarstwa i zawartych w nim refleksji o zwierzętach. Zarysowuję w ten sposób dwa kierunki rozważań poetki o istotach nie-ludzkich – dążenie ku relacji i zachwyt ich niemożliwą do oswojenia naturą.

EN

The article questions the post-anthropocentric ability of Joanna Pollakówna’s poems. Poet, Ph.D holder in history of art, rooted in the European culture and Christian thought (St. Augustine, St. John of the Cross, Pascal), seems to be close to the traditional values of humanism (humanisms). She takes up themes of pain and suffering, adds religious and philosophical meanings along with anthropocentric perspective inscribed so deeply into them that it is sometimes barely visible. At one time, in her work, she is looking for relationship and intimacy with non-human beings – at other times recognizing the equality of all beings towards the biological life (zoe). In the following text I present the selected Pollakówna’s poems representing her writing and containing reflections about animals. In this way, I try to outline the poet’s two directions of considerations of non-human beings – striving towards relationships and the delight of their impossible to tame nature.

Keywords

PL

Joanna Pollakówna; istoty ludzkie i nie-ludzkie; animal studiem; posthumanizm; postantropocentryzm; poezja

EN

Joanna Pollakówna; human and non-human animals; animal studies; posthumanism; non-anthropocentric ideas; poety; Joanna Pollakówna; human and non-human animals; animal studies; posthumanism; non-anthropocentric ideas; poety

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Polonistyka. Innowacje
• Year: 2017
• Issue: 5
• Pages: 41-52

Dates

published

2017-06-02

Contributors

author

Agata Szulc-Woźniak

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej, Poznań

References

• Agamben Giorgio, 2008, Homo sacer: suwerenna władza i nagie życie, Salwa M. (przeł.), Warszawa.
• Bakke Monika, 2010, Bio-transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu, Poznań.
• Bakke Monika, 2011, Studia nad zwierzętami: od aktywizmu do akademii i z powrotem?, „Teksty Drugie”, nr 3.
• Bakke Monika, 2007, Między nami zwierzętami. O emocjonalnych związkach między ludźmi i innymi zwierzętami, „Teksty Drugie”, nr 1-2.
• Bednarek Joanna, 2008, Maszyna antropologiczna – instrukcja demontażu, http://www.nowakrytyka.pl/spip.php?article435.
• Bergoglio Jorge Mario , 2015, Pochwalony bądź, http://w2.vatican.va/content/ dam/francesco/pdf/encyclicals/documents/papa-francesco_20150524_ enciclica-laudato-si_pl.pdf.
• Bińczyk Ewa, 2007, Nie ma społeczeństwa! „Nasi mniejsi bracia” – społeczne studia nad nauką oraz etyczne zaangażowanie Bruno Latoura, „Teksty Drugie”, nr 1-2.
• Bołoz Wojciech, 2010, Kościół i ekologia. W obronie człowieka i środowiska naturalnego, Kraków.
• Crepaldi Gabriele, 2006, Schiele i ekspresjoniści, Łąkowska D. (przeł.), Warszawa.
• Dziewicki Tomasz, 2013, Subiektywny wybór intrygujących obrazów, http://mgzn.pl/articles/view/657.
• Gajewska Grażyna, 2015, O władzy ludzi nad zwierzętami w kulturze zachodniej, „Studia Europaea Gnesnensia”, nr 11.
• Haraway Donna, 2008, When species meet, Minneapolis. „Historyka. Studia Metodologiczne”, 2015, Historia w kontekście posthumanistyki, t. 45.
• Jarzyna Anita, 2015, Herezje: odzyskiwanie wrażliwości (Tadeusz Nowak, Jerzy Nowosielski), w: Zwierzęta i ich ludzie. Zmierzch antropocentrycznego paradygmatu?, Barcz A., Łagodzka D. (red.), Warszawa.
• „Jednak Książki” 2014, Zwierzęcość, Filipowicz A., Żółkłoś M. (red.), nr 4.
• Kudyba Wojciech, 2016, Próba bólu. O wierszach Joanny Pollakówny, Warszawa.
• Pollakówna Joanna, 1996, Bez rytmu, rozmowę przeprowadziła B. Łopieńska, „Res Publica Nowa”, nr 7/8.
• Pollakówna Joanna, 2012, Wiersze zebrane, zebrał, oprac. i wstępem opatrzył J. Zieliński, Mikołów.
• Pollakówna Joanna, 2012, Zapatrzenie, Gdańsk.
• Rosochacka Agata, 2012, Nigdy nie byliśmy ludźmi, http://e.czaskultury.pl/ czytanka/literatura/927-nigdy-nie-bylismy-ludzmi.
• Rybak Magdalena, 2009, Wielogłos: Czym jest poezja i kto jest poetą?, „WYSPA. Kwartalnik Literacki”, nr 1, http://kwartalnikwyspa.pl/wieloglos-czym-jestpoezja-i-kto-jest-poeta/.
• Singer Peter, 2004, Wyzwolenie zwierząt, Alichniewicz A., Szczęsna A. (przeł.), Warszawa.
• Strony Joanny Pollakówny, 2016, Kozłowska A., Zieliński J. (red.), Warszawa.
• Zwierzęta, gender i kultura. Perspektywa ekologiczna, etyczna i krytyczna, 2014, Barcz A., Dąbrowska M. (red.), Lublin.
• Zwierzęta i ich ludzie. Zmierzch antropocentrycznego paradygmatu?, 2015, Barcz A., Łagodzka D. (red.), Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/pi.2017.1.5.4