Czytanie pamięci – doświadczenie – emocje. Narracje literackie dla młodego czytelnika – teoria i praktyka odbioru (Rutka Joanny Fabickiej)

• Authors: Dorota Michułka , Łukasz Gregorowicz

Title variants

EN

Reading memory – experience – emotions. Literary narratives for children and young adults – theory and practice of reception (Rutka by Joanna Fabicka)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł opiera się na badaniach empirycznych związanych z czytaniem, doświadczeniem i emocjami, prowadzonych w szkołach podstawowych od kilku lat. Egzemplifikacją dla badań empirycznych stała się, w tym przypadku, polisensoryczna, ale i poetycka ze względu na obrazowanie świata – baśniowa narracja literacka o zagładzie, o odzyskiwaniu straconego dzieciństwa, utrzymana w poetyce realizmu magicznego opowieść Joanny Fabickiej Rutka (2016). Książka porusza tematy dialogu pokoleń, przyjaźni, siły wyobraźni, pamięci, rozumienia, nazwania i oswojenia emocji, samotności i lęku przed śmiercią, a także ukazuje problem rozliczenia z trudną przeszłością (tu: wojenną traumą), odpowiedzialności dorosłych oraz dorastania do marzeń. Wizualizacja efektów i afektów fragmentów narracji oraz metaforyzacja obrazów wzmacnianych doświadczeniem rzeczywistym – jak zauważono – może wpływać na emocjonalne zaangażowanie czytelnika oraz wywierać wpływ na konstruowanie przez niego nowych znaczeń i sensów utworu, co przekłada się w tym przypadku na wspomaganie rozumienia, kształtowanie wyobraźni i formułowanie etycznej refleksji nad światem.

EN

The article is based on empirical research related to reading, experience and emotions, conducted in primary schools for several years. The story of Joanna Fabicka Rutka (2016) has become the exemplification for the mentioned empirical research. A polysensory, but also poetic in the illustration of the world, fairytale literary narrative about the destruction and the recovery of a lost childhood, kept in the poetics of magical realism. The book deals with the topics of dialogue between genders, friendship, the power of imagination, memory, understanding, naming and tame emotions, loneliness and fear of death. The book also shows the problem of settling with a difficult past (here: war trauma), the responsibility of adults and growing up to dreams. Visualization of the effects and affect of narrative fragments and metaphorisation of images reinforced by real experience, as noted in the story, may affect the reader’s emotional involvement and influence the construction of new meanings and meanings of the work, which all translates into support of understanding, shaping the imagination and ethical formulation of reflection on the world.

Keywords

PL

czytanie kognitywne; czytanie empatyczne; czytanie imersyjne; narracja wizualna; narracja polisensorczna; identyfikacja z bohaterem; figury pamięci; post-pamięć

EN

cognitive reading; emphatic reading; immersive reading; visual narration; multisensory narration; identification with protagonist; figures of memory; post-memory; cognitive reading; emphatic reading; immersive reading; visual narration; multisensory narration; identification with protagonist; figures of memory; post-memory

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Polonistyka. Innowacje
• Year: 2018
• Issue: 7
• Pages: 41-58

Dates

published

2018-06-02

Contributors

author

Dorota Michułka

• Uniwersytet Wrocławski

author

Łukasz Gregorowicz

• Szkoła Podstawowa nr 108 we Wrocławiu

References

• Assmann Jan, 2009, Kultura pamięci, w: Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, Saryusz-Wolska M. (red.), Kraków.
• Bachelard Gaston, 1975, Wyobraźnia poetycka, Tatarkiewicz A. (przeł.), Warszawa.
• Biedrzycki Krzysztof, Janus-Sitarz Anna (red.), 2002, Doświadczanie lektury. Między krytyką literacką a dydaktyką literatury, Kraków.
• Bortolussi Marissa, Dixon Peter, 2003, Psychonarratology, Foundations of Empirical Study of Literary Response, Cambridge.
• Bosmajan Hamijda, 2002, Sparing the Child: Grief and the Unspeakable in Youth Literature about Nazism and the Holocaust, Psychology Press.
• Budrewicz Zofia, 2012, Odbiorca szkolnej lektury jako podmiot doświadczający, w: Doświadczenie lektury. Między krytyką literacką a dydaktyką literatury, Biedrzycki K., Janus-Sitarz A. (red.), Kraków.
• Chrząstowska Bożena, 1987, Lektura i poetyka, Warszawa.
• Etkind Aleksander, 2013, Warped Mourning: Stories of the Undead in the Land of the Unburied, Stanford, CA: Stanford University Press.
• Foucault Michel, 2005, Inne przestrzenie, „Teksty Drugie”, nr 6.
• Galda Lee, Liang Lauren, Sipe Lawrence, Cullinan Bernice, 2013, Literature and Child, wyd. 8, Cengage Learnig.
• Hirsch Marianne, 1997, Family Frames: Photography, Narrative, and Postmemory, Cambridge, Harvard.
• Hirsch Marianne, 2011, Żałoba i postpamięć, w: Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, Domańska E. (red.), Poznań.
• Hobbs Jerry, 1990, Literature and Cognition, Stanford: Johns Hopkins University
• Press.
• Hunt Peter, Narrative Theory and Children’s Literature, Children’s Literature Association Quarterly, Volume 9, Number 4, Winter 1984-1985 , pp. 191-194 (data dostępu: 20 X 2016).
• Janus-Sitarz Anna, 2016, W poszukiwaniu czytelnika. Diagnozy, inspiracje, rekomendacje, Kraków.
• Kertzer Adrienne, 2002, My Mother’s Voice. Children, Literature, Holocaust, Broadview Press.
• Knuuttila Simo, Bodily Dialogues. Indexicality of Emotion in Literary Experience, zob. http://emocje-a-kultura.wikispaces.com/Emocje+w+naukach+o+literaturze+-+Sirkka+Knuuttila+i+inni (data dostępu: 15 IV 2016) oraz http://www.academia.edu/217942/Bodily_Dialogues._Indexicality_of_Emotion_in_Literary_Research (data dostępu: 20 X 2016).
• Kokkola Lydia, 2003, Representing Holocaust in Children’s Literature, Routledge.
• Koziołek Krystyna, 2016, Czas lektury, Katowice.
• Lansberg Alison, 2004, Prosthetic Memory: The Transformation of American Remembrance in the Age of Mass Culture, New York.
• Levine Michael G., 2006, The Belated Witness: Literature, Testimony, and the Question of Holocaust Survival, Cultural Memory in the Present, Stanford University Press.
• Lindauer Martin, 1974, The Psychological Study of Literature, Chicago: Nelson-Hall.
• Małecki Wojciech, Pawłowski Bogusław, Sorokowski Piotr, 2016, Literary Fiction Influences Attitudes Toward Animal Welfare, zob. PLoS ONE 12(2): e0172328. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0172328
• Maryl Maciej, Interpretator czy czytelnik? Projekt badań empirycznych nad stylami odbioru, http://www.academia.edu/5544682/Interpretator_czy_czytelnik_Projekt_bada%C5%84_empirycznych_nad_stylami_odbioru.
• Maryl Maciej, 2015, Sztuka czytania? Mieke Bal w teorii i praktyce [The art. of reading? Theory and practice of Mieke Bal] „Teksty Drugie”, nr 4 (142), s. 312-326.
• Miall David, Kuiken Don, 1998, The Form of Reading. Empirical Studies of Literariness „Poetics”, nr 25.
• Miall David, 2006, Literary Reading: Empirical and Theoretical Studies. New York: Peter Lang, August.
• Nikolajeva Maria, 2014, Reading for Learning. Cognitive Approaches to Childrens Literature, Cambridge.
• Nycz Ryszard, 2007, Antropologia literatury – kulturowa teoria literatury –poetyka doświadczenia, „Teksty Drugie”, nr 6.
• Opdahl Keith, 2002, Emotion as Meaning. The Literary Case for How We Imagine, Bucknell University Press Associated University Presses, London Cranbury, NJ.
• Paivio Allan, 1991, Images In Mind. The Evolution of a Theory, Harvester Wheatsheaf, New York London.
• Paivio Allan, 1971, Imagery and Verbal Processes, Holt, Rinehart and Winston, New York Chicago.
• Papuzińska Joanna, 1995, Dziecko w świecie emocji literackich, Warszawa.
• Patrzałek Tadeusz, 1980, Postawy uczniów dziesięcioletnich wobec lektury, „Polonistyka”, nr 6.
• Patrzałek Tadeusz, 1982, Postawy uczniów jedenastoletnich wobec lektury, „Polonistyka”, nr 3.
• Płuciennik Jarosław, 2002, Literackie identyfikacje i oddźwięki. Poetyka i empatia, Łódź.
• Płuciennik Jarosław, 2014, Procesy kognitywne a czytanie i zmysły, w: http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/7235/Procesy%20kognitywne%20Czytanie_sensualno%C5%9B%C4%87.pdf?sequence=1&isAllowed=y [data dostępu: 10 I 2018]
• Polakowski Jan, 1980, Badania odbioru prozy artystycznej w aspekcie dydaktycznym. Zarys teorii badań – próby diagnozy, Kraków.
• Rajtar Małgorzata, Straczuk Justyna (red.), 2012, Emocje w kulturze, Warszawa.
• Rembowska-Płuciennik Magdalena, http://ibl.waw.pl/rembowskapluciennikautoreferat.pdf (data dostępu: 20 X 2016).
• Rembowska-Płuciennik Magdalena, 2009, Wizualne efekty i afekty. Obrazowanie mentalne a emocjonalne zaangażowanie czytelnika, „Teksty Drugie”, nr 6.
• Rembowska-Płuciennik Magdalena, 2015, Poetyka intersubiektywności. Kognitywistyczna teoria narracji a proza XX wieku, Warszawa.
• Rosenblatt Louise, 1995, Literature as exploration, Modern Language Association of America (pierwsze wyd. 1938).
• Rosenblatt Louise, 1994, The reader, the Text, the Poem. The Transactional Theory of he Literary Work, Southern Illinois University Press.
• Ryan Marie-Laure, 2003, Narrative as Virtual Reality: Immersion and Interactivity in Literature and Electronic Media, Parallax: Re-visions of Culture and Society.
• Stockwell Peter, 2006, Poetyka kognitywna, Skucińska A. (przeł.), Kraków.
• Strzemiński Władysław, 1974, Teoria widzenia, Kraków.
• Ulanowicz Anastazja, 2013, Second – Generation Memory and Contemporary Children’s Literature. Ghost Image, Routledge.
• Vice Sue, 1997, Introducing Bakhtin, Manchester University Press.
• Wójcik-Dudek Małgorzata, 2016, (Wy) Czytać zagładę. Praktyki postpamięci w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży, Katowice.
• Zasacka Zofia, 2014, Czytelnictwo dzieci i młodzieży, Warszawa.
• Żuchowska Wiesława, 1992, Oswajanie ze sztuką słowa. Początki edukacji literackiej, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/pi.2018.7.4