Liceum, muzeum, mauzoleum… O wskrzeszaniu arcydzieł na lekcjach polskiego

• Authors: Piotr Kołodziej

Title variants

EN

High school (Polish: lyceum), museum, mausoleum… On reviving masterpieces during classes of the Polish language and literature

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Theodor W. Adorno uważał, że „muzeum i mauzoleum łączy nie tylko skojarzenie fonetyczne. Muzea są jak rodzinne groby dzieł sztuki”. Autor szkicu dochodzi do wniosku, że do tego zestawu podobnie brzmiących słów można dopisać trzecie – liceum. W szkolnych programach i podręcznikach gromadzi się teksty kultury z jakichś powodów uznane za ważne i wartościowe oraz układa w rozmaitych porządkach (na poziomie liceum głównie w porządku chronologicznym). Ta „przymusowa zbiorowa egzystencja”, zrozumiała z perspektywy akademickiej (historia sztuki, historia literatury), z perspektywy ucznia często nie ma sensu. Autor szkicu zastanawia się, dlaczego tak się dzieje i jak spowodować, by liceum nie zamieniało się ani muzeum, ani tym bardziej w mauzoleum. Jak spowodować, by to, co uznane za wartość przez specjalistów, mogło stać się wartościowe również dla niespecjalistów, poddawanych w szkole edukacji ogólnej. Szukając rozwiązań, autor szkicu wychodzi od rozważań na temat fenomenu sztuki, krytycznie ocenia najnowszą podstawę programową dla liceum, odwołuje się do prac specjalistów z różnych dziedzin (m.in. historia sztuki, socjologia, dydaktyka, filozofia) i – przede wszystkim – do samych dzieł literackich i malarskich.

EN

Theodor W. Adorno claimed that ‘‘museum and mausoleum are related not only phonetically. Museums are like family tombs of artwork.” The author of this text comes to the conclusion that this set of sound-alike words can be topped up with another word – high school (Polish: liceum). The ones responsible for completing school curricula and textbooks fill them up with texts of culture for some reasons considered import ant and valuable. They also segregate them according to various order (on high school level it is mainly a chronological order). This ‘‘compulsory collective existence”, which might be understood if we take an academic context into consideration (history of art, history of literature), very often does not make sense to high school students. The author of this text wonders why it is the way it is and what to do so that high school does not change into museum, and even mausoleum. And how to make high school students appreciate the values acknowledged by experts. Looking for the solutions, the author starts with reflections on art, expresses a negative opinion on the new high school curriculum, refers to works of experts on various fields (e.g. history of art, sociology, didactics, philosophy) and – most of all – refers to literary works and paintings.

Keywords

PL

sztuka; literatura; edukacja; podstawa programowa; projektowanie kształcenia w ramach szkolnego przedmiotu ‘język polski’

EN

art; literature; education; curriculum; design of teaching the Polish language and literature; art; literature; education; curriculum; design of teaching the Polish language and literature

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Polonistyka. Innowacje
• Year: 2018
• Issue: 7
• Pages: 105-118

Dates

published

2018-06-02

Contributors

author

Piotr Kołodziej

• Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków

References

• Cueva de las Manos, Río Pinturas, http://whc.unesco.org/en/list/936 (dostęp: 30 XII 2017).
• Golka Marian, 1996, Socjologiczny obraz sztuki, Poznań.
• Gołaszewska Maria, 1997, Człowiek w zwierciadle sztuki. Studium z pogranicza estetyki i antropologii filozoficznej, Warszawa.
• Guiraud Pierre, 1974, Semiologia, Cichowicz S. (przeł.), Warszawa.
• Helman Alicja, 2004, Sztuka i psychologia w interpretacji Rudolfa Arnheima. Wstęp do pierwszego wydania polskiego, w: Arnheim R., Sztuka i percepcja wzrokowa. Psychologia twórczego oka, Mach J. (przeł.), Gdańsk.
• Herbert Zbigniew, 2008, „Mistrz z Delft” i inne utwory odnalezione, Toruńczyk B. (oprac., układ, komentarz), Citko H. (współpraca), Warszawa.
• Herbert Zbigniew, 2014, Barbarzyńca w ogrodzie, Warszawa.
• Kłakówna Zofia Agnieszka, 2003, Przymus i wolność. Projektowanie procesu kształcenia kulturowej kompetencji. Język polski w klasach IV-VI szkoły podstawowej, w gimnazjum i liceum, Kraków.
• Kłakówna Zofia Agnieszka, 2016, Język polski. Wykłady z metodyki. Akademicki podręcznik myślenia o zawodzie szkolnego polonisty, Kraków.
• Kłakówna Zofia Agnieszka, Kołodziej Piotr, Waligóra Janusz, 2011, Pakt dla szkoły. Zarys koncepcji kształcenia ogólnego, Gdańsk.
• Koziołek Ryszard, 2016, Dobrze się myśli literaturą, Wołowiec.
• Łotman Jurij, 1984, Struktura tekstu artystycznego, Tanalska A. (przeł.), Warszawa.
• Marshall Michael, Oldest confirmed cave art is a single red dot, https://www.newscientist.com/article/dn21925-oldest-confirmed-cave-art-isa-
• single-red-dot/ (dostęp: 30 XII 2017).
• Poprzęcka Maria, 2000, Pochwała malarstwa. Studia z historii i teorii sztuki, Gdańsk.
• Poprzęcka Maria, Na oko: Zbiegowiska arcydzieł, http://www.dwutygodnik.com/artykul/118-na-oko-zbiegowiska-arcydziel.html (dostęp: 30 XII 2017)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia, http://www.dziennikustaw.gov.pl/DU/2018/467 (dostęp: 20 IV 2018).
• Spitzer Manfred, 2008, Jak uczy się mózg, Guzowska-Dąbrowska M. (przeł.), Warszawa.
• Szymborska Wisława, 2000, Wiersze wybrane, Kraków.
• Tischner Józef, 2001, Filozofia dramatu. Wprowadzenie, Kraków.
• Vergano Dan, Cave Paintings in Indonesia Redraw Picture of Earliest Art, https://news.nationalgeographic.com/news/2014/10/141008-cave-artsulawesi-
• hand-science/ (dostęp: 30 XII 2017).
• Wóycicki Kazimierz, 1923, Obraz w nauczaniu języka ojczystego i literatury, Warszawa-Kraków-Lublin-Łódź-Poznań-Wilno-Zakopane.
• Zagajewski Adam, 2017, Wiersze wybrane. Nowe wydanie, rozszerzone, Kraków.

Identifiers

DOI

10.14746/pi.2018.7.9