Że nienawiść jest… Ojczyzna i obczyzna w kręgu wzajemnych podejrzeń: Stefan Chwin, Srebrzysko, Hieronim Bosch, Niesienie krzyża

• Authors: Grażyna Tomaszewska

Title variants

EN

As there is hatred... Homeland and exile in a circle of mutual suspicions: Stefan Chwin, Srebrzysko, Hieronim Bosch, Niesienie krzyża

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W referacie wykorzystuje się fragment powieści Stefana Chwina Srebrzysko oraz obraz Hieronima Boscha Niesienie krzyża, by poprzez to intertekstualne sąsiedztwo ukazać negatywne i równocześnie potężne źródła wspólnotowości (w tym ojczyźnianej) i związane z tym problemy. Przytoczone teksty mają charakter prowokacyjny, by w przestrzeni lekcyjnej uruchomić pytania, czy rzeczywiście nienawiść jest podstawową siłą spajającą społeczności. A jeśli tak, to w jakim stopniu i jak przełamywać to, co wydaje się „naturalne”, bo powszechne, często niezauważalne, ukrywane za wzniosłymi hasłami, ideami. Według autorki artykułu bez tej etycznej refleksji i uruchomienia podejrzeń wobec naszych dobrych intencji, każda próba budowania wspólnoty opartej na innych zasadach (tj. na zasadach otwartości, tolerancji) będzie mieć charakter pozorowany.

EN

The paper uses a passage from Stefan Chwin’s novel Srebrzysko and a painting by H. Bosch Niesienie krzyża in order to indicate negative and powerful sources of community (also patriotic) and problems they generate. The texts are provocative in order to generate questions about hatred as a basic power that unites the society. If so, to what extent and how to undermine what seems “natural” in its usual invisibility, hidden under noble slogans and ideas. According to the author of this paper, without this ethical reflection and suspicions about our good intentions, every attempt to construct a community based on other rulet (such as open-mindedness, tolerance) will have an unreal character.

Keywords

PL

S. Chwin; Srebrzysko; H. Bosch; Niesienie krzyża; nienawiść; ojczyzna i obczyzna; edukacja

EN

S. Chwin; Srebrzysko; H. Bosch; Niesienie krzyża; hate; homeland and exile; education; S. Chwin; Srebrzysko; H. Bosch; Niesienie krzyża; hate; homeland and exile; education

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Polonistyka. Innowacje
• Year: 2020
• Issue: 11
• Pages: 35-48

Dates

published

2020-05-26

Contributors

author

Grażyna Tomaszewska

• Uniwersytet Gdański, Polska

• https://orcid.org/0000-0001-9467-8426

References

• Białostocki Jan, 1978, Refleksje i syntezy ze świata sztuki, Warszawa.
• Bieńkowska Ewa, 1979, Usta ciemności, „Znak”, nr 1-2.
• Bosch Hieronim, Niesienie krzyża, 1515-516, Muzeum Sztuki w Gandawie. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Jheronimus_Bosch_or_follower_001.jpg/360px-Jheronimus_Bosch_or_follower_001.jpg [dostęp: 18.10.2019]
• Bossing Walter, 1973, wersja polska b.r., Hieronim Bosch. Ok. 1450-1516. Między niebem a piekłem, Wanat E. (przeł.), Londyn, Kołobrzeg.
• Böhme Jakub, 1993, Ponowne narodziny, Kałążny J., Pańta A. (przeł.), Poznań.
• Carrol Noël, 2002, Sztuka a krytyka etyczna. Przegląd najnowszych kierunków badań, Zięba J. (przeł.) „Teksty Drugie”, nr 1-2.
• Chwin Stefan, b.r., Srebrzysko. Powieść dla dorosłych, Gdańsk.
• Eco Umberto, 2008, Sztuka, Salwa P., Salwa M. (przeł.), Kraków.
• Jastrun Mieczysław, 1973, Nienawiść, w: Eseje. Mit śródziemnomorski. Wolność wyboru. Historia Fausta, Warszawa.
• Kołakowski Leszek, 1979, Samozatrucie otwartego społeczeństwa, w: tegoż, 2006, Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Kraków.
• Kołakowski Leszek, 1977, Wychowanie do nienawiści, wychowanie do godności, w: tegoż, 2006, Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Kraków.
• Kosian Józef, 2001, Mistyka śląska. Mistrzowie duchowości śląskiej. Jakub Boehme, Anioł Ślązak i Daniel Czepko, Wrocław.
• Księga Rodzaju, 1965, w: Biblia Tysiąclecia. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Zespół polskich biblistów pod red. benedyktynów tynieckich (przeł. z języków oryginalnych), Poznań.
• Piórczyński Józef, 1991, Absolut, człowiek, świat. Studium myśli Jakuba Böhmego i jej źródeł, Warszawa.
• Ricoeur Paul, 1986, Symbolika zła, Cichowicz S., Ochab M. (przeł.), Warszawa.
• Rorty Richard, 2002, Etyka zasad a etyka wrażliwości, Abriszewska D. (przeł.), „Teksty Drugie”, nr 1-2.
• Rougemont Denis de, 1992, Udział diabła, Frybes A. (przeł.), Warszawa.
• Rzepińska Maria, 1979, Siedem wieków malarstwa europejskiego, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk.
• Sławek Tadeusz, 2019, Rozum, furia i wiara, „Tygodnik Powszechny”, 4.08.
• Sławek Tadeusz, 2019, Trudno mówić o krzyku, „Tygodnik Powszechny”, 10.11.
• Szymborska Wisława, 1993, Koniec i początek, Poznań.

Identifiers

DOI

10.14746/pi.2020.11.4