Paradoksy edukacji humanistycznej

• Authors: Zofia Agnieszka Kłakówna

Title variants

EN

Paradoxes of humanistic education

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tekst wskazuje na zależność myślenia o edukacji humanistycznej od znaczeń nadawanych pojęciom humanizm, humanitaryzm, humanistyka. Akcentuje przy tym absurdy charakteryzujące polską szkołę współczesną. Konkluzja obejmuje jeden zasadniczy wniosek i jeden równie zasadniczy postulat: (1) kultywowanie dziewiętnastowiecznej z ducha edukacyjnej tradycji w zderzeniu z cywilizacyjno-kulturowym kontekstem współczesności prowadzi do intelektualnej katastrofy na pokolenia w przód, (2) o naprawie sytuacji nie ma mowy bez gruntownego przepracowania idei szkoły i de facto wymyślenia jej na nowo.

EN

The text clearly indicates that thinking about humanistic education largely depends on the meanings given to such terms as humanism, humanitarianism, humanities  and the paradoxes which may arise if these terms are confused. At the same time, it emphasizes the absurdity of the contemporary Polish school. The conclusion includes one essential inference and one equally essential postulate: (1) cultivating the nineteenth century spirit of educational tradition, which collides with the modern civilization and cultural context leads to an intellectual catastrophe for generations to come, (2) The situation cannot possibly be rectified unless some fundamental changes are made to the present school concept, in fact, unless it is re-imagined or reinvented.

Keywords

PL

idea edukacji humanistycznej; humanizm; humanistyka; kulturowy kanon; zbiorowa pamięć kulturowa; masowa szkoła ogólnokształcąca; cywilizacyjny kontekst

EN

concept of humanistic education; humanism; humanitarianism; humanities; cultural canon; collective cultural memory; mass comprehensive schoo; civilization context; concept of humanistic education; humanism; humanitarianism; humanities; cultural canon; collective cultural memory; mass comprehensive schoo; civilization context

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Polonistyka. Innowacje
• Year: 2020
• Issue: 12
• Pages: 13-30

Dates

published

2020-12-31

Contributors

author

Zofia Agnieszka Kłakówna

• Kraków

• https://orcid.org/0000-0002-9726-0444

References

• Ash Timothy Garton, 2018, Wolne słowo. Dziesięć zasad dla połączonego świata, Godyń M., Godyń F. (przeł.), Kraków.
• Błoński Jan, Staś i Nel, 2002, „Tygodnik Powszechny” nr 37 z 15.09.
• Chrząstowska Bożena, 1994, Od Redakcji. Próba, „Polonistyka”, nr 10.
• Chwin Stefan, 2020, Trujące ciasteczko, „Książki. Magazyn do Czytania”, nr 2.
• Delsol Chantal, 2011, Czym jest człowiek? Kurs antropologii dla niewtajemniczonych, Kowalska M. (przeł.), Kraków.
• Dołowy Krzysztof, 2020, Wbrew bogom, czyli od magii i religii do metody naukowej i z powrotem, Warszawa.
• Fleischer Michael (red.), 2011, Słownik polszczyzny rzeczywistej (siłą rzeczy fragment), Łódź.
• Gajda Janusz (red.), 2020, O nowy humanizm w edukacji, Kraków.
• Garstka Tomasz, 2016, Psychopedagogiczne mity. Jak zachować naukowy sceptyzm w edukacji i wychowaniu, Warszawa.
• Gaudelli William, 2020, Edukacja humanistyczna w dobie globalizacji, http://www.npseo.pl (dostęp: 19.09.2020).
• Gingerich Owen, 2008, Boski wszechświat, z przedmową M. Hellera, Włodarczyk J. (przeł.), Warszawa.
• Gombrowicz Witold, 1986, Dziennik 1953-1956, Kraków.
• Harari Yuval Noach, 2014, Sapiens, Od zwierząt do bogów, Hunia J. (przeł.), Warszawa.
• Hawking Stephen, 2018, Krótkie odpowiedzi na wielkie pytania, Krośniak M.(przeł.), Poznań.
• Heller Michał, Krajewski Stanisław, 2014, Czy fizyka i matematyka to nauki humanistyczne?, Kraków.
• Hudzik Aleksander, 2020, Kolumb to kiepski idol. Z Marcinem Napiórkowskim rozmawia Aleksander Hudzik, „Newsweek”, nr 26.
• Jaeger Werner, 2001, Paideia. Formowanie człowieka greckiego, Plezia M., Bednarek H. (przeł.), Warszawa.
• Janion Maria, 1982, Humanistyka. Poznanie i terapia, Warszawa.
• Janion Maria, 2020, Ludzkość powinna odwrócić się od chciwości, wyborcza.pl „Książki. Magazyn do Czytania” z 28.04.
• Jaworska-Witkowska Monika, 2009, Ku kulturowej koncepcji pedagogiki. Fragmenty i ogarnięcie, Kraków.
• Kahneman Daniel, 2012, Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, Szymczak P. (przeł.), Poznań.
• Kłakówna Zofia Agnieszka, 2016, Wzory i antywzory lekcyjnych działań, w: Akademicki podręcznik myślenia o zawodzie szkolnego polonisty. Język polski. Wykłady z metodyki, Kraków.
• Koc Krzysztof, 2018, Lekcje myślenia (obywatelskiego). Edukacja polonistyczna wobec współczesnego świata, Poznań.
• Kołakowski Leszek, 2017, Ogólna teoria nie-uprawiania ogrodu, w: Wejście i wyjście oraz inne utwory ku przestrodze i dla zabawy, Kraków.
• Kołakowski Leszek, 2011, Śmierć utopii na nowo rozważona, Pawelec A. (przeł.), w: Moje słuszne poglądy na wszystko, Kraków.
• Koziołek Ryszard, 2016, Dobrze się myśli literaturą, Wołowiec.
• Koziołek Ryszard, 2020, Człowiek skulony, „Tygodnik Powszechny”, nr 37 z 13.09.
• Kumaniecki Kazimierz, 1982, Słownik łacińsko-polski, opracował Kazimierz Kumaniecki według słownika Hermanna Mengego i Henryka Kopii, Warszawa.
• Kurzweil Ray, 2016, Nadchodzi osobliwość. Kiedy człowiek przekroczy granice biologii, Chodkowska E., Nowosielska A. (przeł.), Warszawa.
• Kwieciński Zbigniew, 2018, Utrata złudzeń edukacji publicznej. Fatalne dziedzictwo, eskapizm elit, iskry nadziei, „Studia Edukacyjne”, nr 49, Poznań.
• Markowski Michał Paweł, 2013, Polityka wrażliwości. Wprowadzenie do humanistyki, Kraków.
• Marshall Tim, 2017, Więźniowie geografii, Filipowski F. (przeł.), Poznań.
• Miłoszewski Zygmunt, 2005, Kwestia ceny, Warszawa.
• Nafisi Azar, 2005, Czytając Lolitę w Teheranie, Nowicka I., Pierzchała J. (przeł.),Warszawa.
• Nowakowska Ewa, 1998, Geny od pra-Ewy. Z Piotrem Słonimskim, genetykiem rozmawiała Ewa Nowakowska, „Polityka”, nr 28 z 11.07.
• Nycz Ryszard, 2017, Kultura jako czasownik. Sondowanie nowej humanistyki, Warszawa.
• Piazza Pier Vincenzo, 2020, Homo biologicus. Jak biologia wyjaśnia naturę ludzką, Szeżyńska-Maćkowiak K. (przeł.), Warszawa.
• Pinker Steven, 2011, Zmierzch przemocy. Lepsza strona naszej natury, Bieroń T.(przeł.), Poznań.
• Saryusz-Wolska Magdalena (red), 2009, Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, Kraków.
• Sosnowski Jerzy, 2020, Z pamiętnika zdalnego nauczyciela, „Więź” – jesień 2020.
• Szymborska Wisława, 1993, Nienawiść, w: Koniec i początek, Poznań.
• Szymborska Wisława, 2002, Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej (Wołanie do Yeti, 1957), w: Wiersze wybrane, Kraków.
• Teoria – literatura – życie. Praktykowanie teorii w humanistyce współczesnej, T. I, 2012, Legeżyńska A., Nycz R. (red.), Warszawa.
• Varga Krzysztof, 2020, Bwana Kubwa Sienkiewicz! Czyli udręki młodzi szkolnej, „Duży Format GW”, 22.06.
• Waśko Andrzej, 2019, O edukacji literackiej (nie tylko dla polonistów), Kraków.
• Witkowski Lech, 2012, Humanistyka stosowana. Wirtuozeria, pasje, inicjacje. Profesje społeczne versus ekologia kultury, Kraków.
• Wojnar Irena, 2020, Humanistyczne intencje edukacji, Warszawa.
• Wokół w „Pustyni i w puszczy”. W stulecie pierwodruku powieści, 2012, Axer J., Bujnicki T. (koncepcja), Kraków.
• Woleński Jan, 2020, Humanizm i racjonalizm, http://www.humanizm.net.pl/hirwolenski.html (dostęp: 19.09.2020).

Identifiers

DOI

10.14746/pi.2020.12.2