Między antropologią a tekstologią – o konstruowaniu interpretacji pisemnej w szkole

• Authors: Jerzy Kaniewski

Title variants

EN

Between anthropology and textual scholarship - on written interpretation in schools

Abstracts

EN

The topic of this reflection is the interpretation of literary texts in schools, especially the analysis and interpretation of poetry in high school. I start with some thoughts about the status of interpretation in didactics and literature studies in schools to show and contextualize the complicated history of shaping the reading and understanding skills of students and the methods that have been utilized to check them from the 1970s until today. I am especially interested in issues around composing an interpretive statement, especially in the ability of a student to harmonize their reading and writing, their ability to capture in text their own thoughts and reflections. I focus my attention on the comparative interpretation of two poems and recall the accomplishments of Bożena Chrząstowska, looking at her position on this topic from the perspective of didactics today.

PL

Tematem wypowiedzi jest szkolna interpretacja tekstu, zwłaszcza analiza i interpretacja utworów poetyckich w szkole średniej. Wychodzę od refleksji na temat statusu interpretacji w literaturoznawstwie i dydaktyce szkolnej, by na tym tle pokazać skomplikowane dzieje kształcenia umiejętności odbiorczych uczniów i sposobów ich sprawdzania od lat 70. ubiegłego wieku po dzień dzisiejszy. Szczególnie interesują mnie kwestie dotyczące budowania wypowiedzi interpretacyjnej, zwłaszcza umiejętność zharmonizowania czytania z pisaniem, tekstowego ujmowania własnych refleksji przez ucznia. Najwięcej uwagi poświęcam interpretacji porównawczej dwóch wierszy, przypominam tu dokonania Bożeny Chrząstowskiej i oceniam jej propozycje z perspektywy współczesnej dydaktyki.

Keywords

EN

interpretation; didactics; written texts and opinions; textual scholarship

PL

interpretacja; dydaktyka; wypowiedź pisemna; tekstologia

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Polonistyka. Innowacje
• Year: 2021
• Issue: 14
• Pages: 87-100

Dates

published

2021

Contributors

author

Jerzy Kaniewski

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000336441361

References

• Bartosiewicz Daniel, 2001, Sprawność tekstotwórcza jako integralny element oceny pisemnych prac maturalnych, w: Pawłowska R. (red.), Nowa Matura a egzamin wstępny z języka polskiego, Gdańsk, s. 62-73.
• Biedrzycki Krzysztof, 2018, Parafraza czy interpretacja, w: Jaskółowa E., Wójcik-Dudek M. (red.), Język – lektura – interpretacja w dydaktyce szkolnej, Katowice, s. 35-42.
• Chrząstowska Bożena, 1987, Lektura i poetyka. Zarys kształtowania pojęć literackich w szkole podstawowej, Warszawa.
• Chrząstowska Bożena, 1980, O interpretacjach porównawczych, w: Chrząstowska B., Kostkiewiczowa T. (red.), Olimpiada Literatury i Języka Polskiego, Warszawa, s. 120-147.
• Chrząstowska Bożena, 1997, O interpretacji porównawczej – po latach, „Polonistyka”, nr 3, s. 166-171.
• Chrząstowska Bożena, Wysłouch Seweryna, 1978, Poetyka stosowana, Warszawa.
• Chrząstowska Bożena, 1979, Teoria literatury w szkole. Z badań nad recepcją liryki, Wrocław.
• Chrząstowska Bożena, Wiegandtowa Ewa, Wysłouch Seweryna, 1999, W klasie maturalnej. Książka nauczyciela-polonisty, Poznań.
• CKE, 2013, Informator o egzaminie maturalnym z języka polskiego od roku szkolnego 2014/2015, Warszawa.
• Janus-Sitarz Anna, 2018, Jak mówi literatura, a jak mówi się o literaturze w szkole?, w: Jaskółowa E., Wójcik-Dudek M. (red.), Język – lektura - interpretacja w dydaktyce szkolnej, Katowice, s. 57-64.
• Jaskółowa Ewa, 2012, Dlaczego warto uczyć interpretacji?, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 2, s. 127-136.
• Kaniewski Jerzy, 2018, Przeciw interpretacji? Szkolna lektura a wiedza literaturoznawcza, w: Jaskółowa E., Wójcik-Dudek M. (red.), Język – lektura – interpretacja w dydaktyce szkolnej, Katowice, s. 21-34.
• KO, 1998, Hryhorowicz Z. (red.), Informator maturalny 1998. Język polski. Zeszyt 2, Poznań.
• Mikołajczuk Agnieszka, 2013, Modele gatunkowe tekstu pisanego przez uczniówmna egzaminie maturalnym (w kontekście planowanej modernizacji matury z języka polskiego), „Poradnik Językowy”, z. 1, s. 39-52.
• MEN, 1990, Program liceum ogólnokształcącego, liceum zawodowego i technikum. Język polski, Warszawa.
• MOiW, 1971, Program nauczania języka polskiego w klasach I-IV liceum ogólnokształcącego, Warszawa.
• MOiW, 1985, Program liceum ogólnokształcącego oraz liceum zawodowego i technikum. Język polski, Warszawa.
• Nagajowa Maria, 1990, ABC metodyki języka polskiego, Warszawa.
• Nocoń Jolanta, 2010, Style wypowiedzi pisemnej licealistów, „Studia Pragmalingwistyczne”, R II, s. 66-78.
• Okopień-Sławińska Aleksandra, 1980, Sztuka interpretacji jako przedmiot nauczania, w: Chrząstowska B., Kostkiewiczowa T. (red.), Olimpiada Literatury i Języka Polskiego, Warszawa, s. 109-119.
• Szlązakowa Alicja, 1980, Tematyka olimpiady, w: Chrząstowska B., Kostkiewiczowa T. (red.), Olimpiada Literatury i Języka Polskiego, Warszawa, s. 176-185.
• Tomaszewska Grażyna, 2019, Praktyki czytania. Ponowoczesna interpretacja a szkoła, Gdańsk.
• Tomaszewska Grażyna, 2021, Przeciw gotowym odpowiedziom. Literatura i dydaktyka literatury w czytelniczych spotkaniach, Gdańsk.
• Udzik Beata, 2019, „Rozważ i uzasadnij”. Struktury argumentacyjne w rozprawkach maturalnych (na poziomie podstawowym), Poznań.
• Witosz Bożena, 2008, O ponadgatunkowych kategoriach typologicznych uniwersum mowy, w: Ostaszewska D., Cudak R. (red.), Polska genologia lingwistyczna, Warszawa, s. 187-197.

Identifiers

DOI

10.14746/pi.2021.14.9

Biblioteka Nauki

2050880