We władzy Peruna. Mitologia i wierzenia dawnych Słowian i ich współczesnych wcieleń w filmie polskim

• Authors: Jacek Nowakowski

Title variants

EN

In the power of Perun. Mythology and Beliefs of Ancient Slavs and Their Contemporary Incarnations in Polish Film

Abstracts

EN

The article describes and analyses the screen image of the Slavs in Polish cinematography in the context of Slavic beliefs and mythology, mostly juxtaposed with the Christianisation of the Polish lands. In most works, filmmakers have tried to combine a legendary, fantastic perspective with historical events and realities. This is the case off Jerzy Hoffman’s adaptation of the novel by I. Kraszewski entitled Stara baśń [The Old Tale], as well as in the films Gniazdo [The Nest] (where the issue of ideology of the so-called People’s Poland was important) and Krew Boga [God’s Blood] (a movie shot in modern times, without the need to pay any tribute to the authorities). In works dealing with contemporary fate of ancient mythology we can differentiate two models. One of them is hiding Slavic beliefs under the naive, folk version of the dominant Catholic religiousness that has not completely eradicated the ancient faith (as in Jan Jakub Kolski’s films from the Jańcioland universe). In contrast, in Allegro’s Polish Legends and in Krakow Monsters TV series made for Netflix we deal with contemporary incarnations of Slavic and specifically Polish myths and legends. Allegro’s production relied on pastiche and ludic storytelling, while the series made for the streaming platform Netflix attempted to speak in earnest about the presence of the deities in question in the modern metropolis. Both ways produced artistically imperfect results, but in terms of genre and story, they point to the direction that future realisations of the theme may take.

PL

Artykuł opisuje i analizuje ekranowy wizerunek Słowian obecny w rodzimym filmie w kontekście ich wierzeń i mitologii, przeważnie zderzonych z chrystianizacją ziem polskich. Filmowcy w większości utworów starali się łączyć perspektywę legendarną, fantastyczną z wydarzeniami i realiami historycznymi. Tak jest w adaptacji powieści I. Kraszewskiego Stara baśń dokonanej przez J. Hoffmana oraz filmach Gniazdo (gdzie ważna była kwestia ideologii państwa tzw. Polski Ludowej) i Krew Boga (w czasach współczesnych, bez trybutu płaconego władzy). W utworach, w których mowa o współczesnych losach dawnej mitologii spotykamy dwa modele. Niekiedy (w filmach Jana Jakuba Kolskiego z uniwersum Jańciolandu) słowiańskie wierzenia są ukryte pod dominującą religijnością katolicką, naiwną, ludową, która nie wyrugowała do końca dawnej wiary. Z kolei w cyklach telewizyjnych Legendy Polskie Allegro oraz Krakowskie potwory dla Netfliksa mamy do czynienia ze współczesnymi wcieleniami mitów i legend słowiańskich i ściśle polskich. W produkcji Allegro postawiono na pastisz i ludyczny charakter opowiadania, w serialu platformy streamingowej Netflix próbowano mówić językiem poważnym o obecności danych bóstw we współczesnej metropolii. Oba sposoby dały niedoskonałe artystycznie rezultaty, ale gatunkowo i fabularnie wskazują na kierunek, jakim podążyć mogą kolejne realizacje tematu.

Keywords

EN

polish film; Slavs; mythology; Christianisation

PL

film polski; Słowianie; mitologia; chrystianizacja

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Polonistyka. Innowacje
• Year: 2022
• Issue: 16
• Pages: 67-82

Dates

published

2022

Contributors

author

Jacek Nowakowski

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000161538216

References

• Gąsowski Paweł, 2021, Komiks i film, Poznań.
• Gieysztor Aleksander, 2022, Mitologia Słowian, Warszawa.
• Janion Maria, 2022, Niesamowita Słowiańszczyzna. Fantazmaty literatury, Kraków.
• Kraszewski Józef Ignacy, 1988, Stara baśń. Powieść z IX wieku, Wrocław.
• Słowiańskie inspiracje. Język, literatura, kultura, 2019, Gostomska A., Lechocka E. (red.), Gdańsk.
• Stachówna Grażyna, 2021, Jańcioland i okolice. Filmowe światy Jana Jakuba Kolskiego, Kraków.
• Żukowska Elżbieta, 2011, Mitologie Andrzeja Sapkowskiego, Gdańsk.
• Żyburtowicz Zenon, 2003, Stara baśń – kiedy słońce było bogiem: portret filmu, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/pi.2022.16.6

Biblioteka Nauki

28763115