Laboratoria wspólnoty? Wokół literackich świadectw i pedagogicznych rozpoznań

• Authors: Marta Rusek

Title variants

EN

Laboratories of community? Around literary testimonies and pedagogical recognitions

Abstracts

EN

The article is dedicated to answering the question of whether school can be thought of as a laboratory of community. The analysis focuses on the images of various relations functioning in the school environment which are present in literature of different epochs. Indicated are these directions in educational practice which allow the development of the culture of coexistence that prevents the phenomena of exclusion or ostracism. The inspiration for such an approach was provided by the concept of future-oriented humanities, which Ewa Domańska called prefigurative. According to this idea, the objective of humanities is to imagine tomorrow and shape its possible scenarios. The anthropological approach made it possible to combine the literary and pedagogical perspectives. The practice of eutorics (a term introduced by Dorota Korwin-Piotrowska, who also described this field of rhetoric) was considered the basis for thinking about school as a laboratory of community.

PL

Artykuł poświęcony jest odpowiedzi na pytanie, czy o szkole można myśleć jako o laboratorium wspólnoty. Analizie zostały poddane obrazy rozmaitych relacji funkcjonujących w środowisku szkolnym, które przynosi literatura różnych epok. Wskazano te kierunki w edukacyjnej praktyce, które pozwalają na rozwijanie kultury współbycia, zapobiegającej zjawiskom wykluczenia czy ostracyzmu. Inspiracji do takiego ujęcia dostarczyła koncepcja humanistyki skierowanej ku przyszłości, którą Ewa Domańska nazwała prefiguratywną. W myśl tej idei celem humanistyki jest wyobrażanie sobie jutra i kształtowanie jego możliwych scenariuszy. Podejście antropologiczne pozwoliło na połącznie perspektywy literaturoznawczej i pedagogicznej. Za podstawę myślenia o szkole jako laboratorium wspólnoty uznano praktykowanie eutoryki (termin wprowadzony przez Dorotę Korwin-Piotrowską, która opisała również tę dziedzinę retoryki).

Keywords

EN

community; eutorics; transformation; educational practice; prefigurative humanities; laboratory; culture of coexistence

PL

wspólnota; eutoryka; przemiana; edukacyjna praktyka; humanistyka prefiguratywna; laboratorium; kultura współbycia

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Polonistyka. Innowacje
• Year: 2023
• Issue: 17
• Pages: 59-72

Dates

published

2023

Contributors

author

Marta Rusek

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/0000000257949925

References

• Anderson Benedict, 1997, Wspólnoty wyobrażone: rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, Amsterdamski S. (przeł.), Kraków.
• Baczko Bronisław, 2002, Hiob, mój przyjaciel. Obietnice szczęścia i nieuchronność zła, Niecikowski J. (przeł.), Warszawa.
• Biesta Gert, 2019, Obstinate Education: Reconnecting School and Society, Leiden.
• Bobiński Witold, 2019, Kultura edukacji czy kultura w edukacji? Uczeń jako sprawca, w: Pilch A., Rusek M. (red.), Współczesny museion. Edukacja kulturowa z perspektywy uniwersytetu, muzeum, szkoły, Kraków, s. 33-47.
• Buliński Tarzycjusz, 2007, Kulturowy wymiar wychowania: praktyki i ideologie, w: Dudzikowa M., Czerepaniak-Walczak M. (red.), Wychowanie. Pojęcia, procesy, konteksty, t.1, Gdańsk, s. 95-137.
• Burzyk Mateusz, Sawczyński Piotr, 2013, Wspólnota, immunizacja, życie – o filozofii politycznej Roberta Esposita, „Politeja”, nr 1.
• Domańska Ewa, 2017, Sprawiedliwość epistemiczna w humanistyce zaangażowanej, „Teksty Drugie”, nr 1.
• Domżał Zbigniew, 2011, Mediacja jako przedmiot i wyzwanie... pedagogiczne. O efektach pewnej próby. Wstęp do książki, Domżał Z., Witkowski L. (red.), Mediacja i pedagogika jako próba zaistnienia wspólnot. Przyczynek do profesjonalności i etyczności działania w świetle teorii doświadczenia, Łódź, s. 19-28.
• Dukaj Jacek, 2010, Szkoła, w: Król Bólu, Kraków.
• Gomulicki Wiktor,1969, Wspomnienia niebieskiego mundurka, Warszawa.
• Hall Mildred Reed, Hall Eward T., 2001, Czwarty wymiar w architekturze. Studium o wpływie budynku na zachowanie człowieka, Nowakowski R. (przeł.), Warszawa.
• Jędrzejewska-Wróbel Roksana, 2021, Stan splątania, Kraków.
• Kopeć Anna, 2017, „Bildung – wychowaniem do autentyczności?” Neohumanistyczne vs. romantyczne rozumienie koncepcji samokształcenia, „Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna,” t. 6, nr 1.
• Korczak Janusz, 2018, Bobo, Feralny tydzień, Spowiedź motyla, Warszawa.
• Korwin-Piotrowska Dorota, 2020, Eutoryka. Rzecz o dobrej (roz)mowie, Kraków.
• Leder Andrzej, 2014, Wspólnota w czasach indywidualizmu, w: My i oni. Przestrzenie wspólne/Projektowanie dla wspólnoty, Warszawa, s. 29-42.
• Lem Stanisław, 1966, Wysoki Zamek, Warszawa.
• Maliszewski Krzysztof, 2021, Bez-silna edukacja. O kształceniu kruchego, Katowice.
• Marcela Mikołaj, 2022, Dlaczego szkoła Cię wkurza i jak ją przetrwać, Warszawa.
• Marynowicz-Hetka Ewa, 2011, Podejścia mediacyjne w działaniu społecznym – ramy paradygmatu zintegrowanego relacyjnie. Przedmowa, Domżał Z., Witkowski L. (red), Mediacja i pedagogika jako próba zaistnienia wspólnot. Przyczynek do profesjonalności i etyczności działania w świetle teorii doświadczenia, Łódź, s. 7-14.
• Rancièr Jacques, 2008, Wspólnota równych, w: Na brzegach politycznego, Bojdżijewa I. (przeł.), Kraków.
• Rak Radek, Małe zwierzątka, https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/rak-male-zwierzatka.pdf (dostęp: 10.09.2022).
• Sennett Richard, 2013, Razem. Rytuały, zalety i zasady współpracy, Dzierzgowski J. (przeł.), Warszawa.
• Sowa Jan, 2014, Miejsca przecięcia, w: My i oni. Przestrzenie wspólne/Projektowanie dla wspólnoty, Warszawa, s. 44-51.
• Tulli Magdalena, 2011, Włoskie szpilki, Warszawa.
• Tulli Magdalena, 2014, Szum, Kraków.
• Witkiewicz Stanisław, 1903, Dziwny człowiek, Lwów.
• Witkowski Lech, 2021, Wybuchowe idee dla pedagogiki i edukacji a procesy rozwoju duchowego, „Orbis Idearum”, t. 9, z 1.
• Wróblewski Maciej, 2012, „Smuga światła” w przestrzeni restrykcyjnej – Wiktora Gomulickiego „Wspomnienia niebieskiego mundurka”, w: Burdziej B., Stoff A. (red.), Wiktor Gomulicki znany i nieznany, Toruń, s. 235-250.
• Zabawa Krystyna, 2022, Wybory moralne trzech pokoleń w „Stanie splątania” Roksany Jędrzejewskiej-Wróbel, w: Janus-Sitarz A. (red.), Prawa moralne w literaturze dla dzieci i młodzieży, Kraków, s. 87-105.
• Żeromski Stefan, 1996, Syzyfowe prace, Kraków.

Identifiers

DOI

10.14746/pi.2023.17.6

Biblioteka Nauki

28763168