Wspólnota norm czy rozchwiany indywidualizm? Trudny dylemat współczesnego kształcenia językowego

• Authors: Agnieszka Rypel

Title variants

EN

Community of norms or unstable individualism? A difficult dilemma of contemporary language education

Abstracts

EN

The aim of this article is to show the tension between collectively accepted tradition and individualism of choices. This issue has been presented as an example of issues related to the language standard. On the one hand, the linguistic norm codifies and perpetuates linguistic phenomena, thus contributing to the maintenance of traditional social ties. On the other hand, it is the object of contestation of language users, and, under their influence, it gradually changes. Everyone can decide what language to use. The importance of traditional authorities has decreased under the influence of the media. It seems, however, that institutionalized education still plays and may still play a key role in gathering the dispersed linguistic awareness and build around it a community open to various forms and ways of communication.

PL

Celem artykułu jest ukazanie napięcia między zbiorowo akceptowaną tradycją a indywidualizmem wyborów. Problematyka ta została przedstawiona na przykładzie zagadnień związanych ze standardami językowym. Z jednej strony norma językowa kodyfikuje i utrwala zjawiska językowe, przyczyniając się w ten sposób do podtrzymania tradycyjnych więzi społecznych. Z drugiej strony jest przedmiotem kontestacji użytkowników języka i pod ich wpływem stopniowo się zmienia. Znaczenie tradycyjnych autorytetów zmalało pod wpływem mediów oraz przemian zachodzących w strukturze wykształcenia. W obecnej sytuacji każdy może zdecydować, jaki język uważa za poprawny. Wydaje się jednak, że edukacja zinstytucjonalizowana nadal odgrywa i może nadal odgrywać kluczową rolę w gromadzeniu rozproszonej świadomości językowej i budowaniu wokół niej wspólnoty otwartej na różne formy i sposoby komunikowania się.

Keywords

EN

community; individualism; exemplary norm; usage norm; language education

PL

wspólnota; indywidualizm; norma wzorcowa; norma użytkowa; edukacja językowa

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Polonistyka. Innowacje
• Year: 2023
• Issue: 17
• Pages: 93-104

Dates

published

2023

Contributors

author

Agnieszka Rypel

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

• https://orcid.org/0000000323797318

References

• Bugajski Marian, 1993, Norma, błąd, poprawność, uzus, Warszawa.
• Bugajski Marian, 2017, Norma językowa w przyszłości, w: Kłosińska K., Zimny R. (red.), Przyszłość polszczyzny-polszczyzna przyszłości, Warszawa, s. 23-35.
• Buttler Danuta, Kurkowska Halina, Satkiewicz Halina, 1971, Kultura języka polskiego, t. 1. Zagadnienia poprawności gramatycznej, Warszawa.
• Cegieła Anna, 1996, Norma wzorcowa i norma użytkowa komunikacji we współczesnej polszczyźnie, w: Miodek J. (red.), O zagrożeniach i bogactwie polszczyzny, Wrocław, 25-33.
• Cudowska Agata, 2009, Wspólnota w kulturze indywidualizmu, w: Nikitorowicz J., Muszyńska J., Sobecki M. (red.), Wspólnoty z perspektywy edukacji międzykulturowej, Białystok, s. 198-213.
• Doroszewski Witold, 1973, Słownik poprawnej polszczyzny, Warszawa.
• Encyklopedia języka polskiego, 1992, Urbańczyk S. (red.), Warszawa.
• Gębka-Wolak Małgorzata, Moroz Andrzej, 2009, Akceptowalne nie musi być poprawne, czyli jak oceniamy wyrażenia językowe, w: Piotrowicz A., Skibski K., Szczyszek M. (red.), Kształtowanie się wzorców i wzorów językowych, Poznań, s. 135-140.
• Górniak Jarosław, 2018, „Inteligencja” i „elita” jako kategorie społeczne a kształcenie akademickie, w: Debaty Polskiej Akademii Umiejętności, t. V, s. 78-87.
• Klemensiewicz Zenon,1982, Główne zadania i właściwości nauczyciela polonisty, w: Kałkowska A. (red.), Klemensiewicz Z., Składnia, stylistyka, pedagogika językowa, Warszawa, s. 818-826.
• Kłosińska Katarzyna, 2017, O zagrożeniach i bogactwie polszczyzny – dwadzieścia lat później, w: Przyszłość polszczyzny-polszczyzna przyszłości, Kłosińska K., Zimny R. (red.), Warszawa, s. 36-47.
• Kołodziejek Ewa, 2011, Co nam dało zróżnicowanie normy językowej, w: Norma językowa w aspekcie teoretycznym i pragmatycznym, Piotrowicz A., Witaszek-Samborska M., Skibski K. (red.), Poznań 69-75.
• Kowalikowa Jadwiga, 1995, Między kulturą języka a skutecznością komunikacyjną, czyli jak mówi się dzisiaj w szkole, w: Pisarek W., Zgółkowa H. (red.), Kultura języka dziś, Poznań, s. 25-232.
• Lamri Jeremy, 2021, Kompetencje XXI w. Kreatywność, komunikacja, krytyczne myślenie, kooperacja, Zręda A. (przeł.), Warszawa.
• Markowski Andrzej, 2007, Norma językowa, w: Wielki słownik poprawnej polszczyzny, Warszawa, s. 1626-1629.
• Nocoń Jolanta, 2018, Lingwodydaktyka na progu XXI w. Konteksty, koncepcje, dylematy, Opole.
• Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, Zgółkowa H. (red.), t. 1–50, Poznań 1994–2005.
• Rypel Agnieszka, 2009, Wzorzec językowy a wzorzec osobowy nauczyciela we współczesnej rzeczywistości edukacyjnej, w: Kształtowanie się wzorców i wzorów językowych, Piotrowicz A., Witaszek-Samborska M., Skibski K. (red.), Poznań, s. 55-63.
• Siewierski Jacenty, 2016, Wspólnota i tradycja w ewolucji społecznej, w: Firlit E., Gładys-Jakóbik J. (red.), Wybrane problemy współczesnego świata w refleksji socjologicznej, Warszawa, s. 37-62.
• Skowronek Bogusław, 2013, Mediolingwistyka. Wprowadzenie, Kraków.
• Słownik współczesnego języka polskiego, 1996, Dunaj B. (red.), Warszawa.
• Walczak Bogdan, 1998, Język jako składnik kulturowego kontekstu edukacji polonistycznej, w: Kwiatkowska-Ratajczak M., Wysłouch S. (red.), Konteksty polonistycznej edukacji, Poznań, s. 125-132.
• Walczak Bogdan, 2008, Jeszcze o „barierze językowej” w lekturze dzieł literatury klasycznej, w: Gromadzka B., Mrozek D., Kaniewski J. (red.), Kultura-Język-Edukacja. Dialogi współczesności z tradycją, Poznań, s.113-121.
• Wielki słownik poprawnej polszczyzny, 2007, Markowski A. (red.), Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/pi.2023.17.9

Biblioteka Nauki

28763169