Wobec terapii. Pacjentki w najnowszej prozie kobiet

• Authors: Monika Ładoń

Title variants

EN

Towards therapy. Female patients in the latest women's prose

Abstracts

EN

The main aim of the article is to interpret four contemporary prose works written by women, touching on the issues of therapy and staying in a psychiatric hospital. The text contains observations based on women’s historical situations: hysteria, practices of disciplining, and insinuating madness. The article's author looks at texts written by Aleksandra Zielińska, Olga Hund, Agnieszka Jelonek, and Justyna Wicenty, asking about the reconstruction of the figure of female madness. She draws attention not only to the thematics of crises and mental illnesses but also to the narrative and stylistic strategies of writing about them. The considerations focus on the images of a psychiatric hospital and relationships between patients and therapists/psychiatrists. The hospital space is treated mainly ironically - it is not a place of healing but of oppression. The situation is different in the case of descriptions of therapy: interpretations reveal the abandonment of distance in favor of active participation in psychotherapy sessions.

PL

Głównym celem artykułu jest interpretacja czterech współczesnych utworów prozatorskich autorstwa kobiet, poruszających zagadnienia terapii oraz pobytu w szpitalu psychiatrycznym. Tekst zawiera rozpoznania bazujące na historycznych sytuacjach kobiet: histerii, praktykach dyscyplinowania i wmawiania szaleństwa. Autorka artykułu przygląda się tekstom Aleksandry Zielińskiej, Olgi Hund, Agnieszki Jelonek i Justyny Wicenty, pytając o dokonane przez nie rekonstrukcje figury kobiecego szaleństwa. Zwraca przy tym uwagę nie tylko na tematyzowanie kryzysów i chorób psychicznych, ale również na narracyjne i stylistyczne strategie pisania o nich. Rozważania koncentrują się na obrazach szpitala psychiatrycznego oraz relacji między pacjentkami a terapeutami i psychiatrami. Przestrzeń szpitala traktowana jest w przywoływanych tekstach głównie ironicznie, nie staje się bowiem miejscem leczenia, ale opresji. Inaczej dzieje się w przypadku opisów terapii: interpretacje ujawniają stopniową rezygnację bohaterek/narratorek z dystansu na rzecz aktywnego uczestnictwa w sesjach psychoterapeutycznych.

Keywords

EN

therapy; psychiatrist; mental hospital; depression; anxiety; female patients

PL

terapia; psychiatria; szpital psychiatryczny; depresja; lęk; pacjentki

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Polonistyka. Innowacje
• Year: 2023
• Issue: 18
• Pages: 5-22

Dates

published

2023

Contributors

author

Monika Ładoń

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

• https://orcid.org/0000000279322728

References

• Appignanesi Lisa, 2021, Szalone, złe i smutne. Kobiety i psychiatrzy, Dzierzgowski J. (przeł.), Warszawa.
• Bereś Witold, Schwertner Janusz, 2020, Szramy. Jak psychosystem niszczy nasze dzieci, Warszawa.
• Boruszkowska Iwona, 2017, Polityczność choroby, polityczność płci. Kobiece narracje o szaleństwie i zniewoleniu, w: Grzemska A., Iwasiów I. (red.), Polityki relacji w literaturze kobiet po 1945 roku, Szczecin.
• Boruszkowska Iwona, 2018, Sygnatury choroby. Literatura defektu w ukraińskim modernizmie, Warszawa.
• Ładoń Monika, 2019, Choroba jako literatura. Studia maladyczne, Katowice.
• Chutnik Sylwia, 2015, Jolanta, Kraków.
• Czeczot Katarzyna, 2016, Ofelizm. Romantyczne zawłaszczenia, feministyczne interwencje, Warszawa.
• Czeczot Katarzyna, 2018, Praktyki psychiatrii, Warszawa.
• Dauksza Agnieszka, 2021, Humanistyka medyczna: o leczeniu (się) w patosystemie, „Teksty Drugie”, nr 1.
• Duda Maciej, 2022, „Schizy” i po(st)modernistyczni lekarze, „Czas Kultury”, nr 23, https://czaskultury.pl/artykul/literatury-i-psychoterapie-schizy-i-postmodernistyczni-lekarze/ (dostęp: 16.12.2022).
• Fiedorczuk Julia, 2011, Biała Ofelia, Wrocław.
• Fiedorczuk-Cieślak Natalia, 2016, Jak pokochać centra handlowe, Warszawa.
• Foucault Michel, 1987, Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu, Kęszycka H. (przeł.), Warszawa.
• Foucault Michel, 1999, Narodziny kliniki, Pieniążek P. (przeł.), Warszawa.
• Foucault Michel, 2005, Inne przestrzenie, Rejniak-Majewska A. (przeł.), „Teksty Drugie”, nr 6.
• Fragmenty dyskursu maladycznego, 2019, Ganczar M., Gielata I., Ładoń M., (red.), Gdańsk.
• Goffman Erving, 2011, Instytucje totalne: o pacjentach szpitali psychiatrycznych i mieszkańcach innych instytucji totalnych, Waśkiewicz O., Łaszcz J. (przeł.), Sopot.
• Hilsbecher Walter, 1972, Tragizm, absurd i paradoks. Eseje, Błaut S. (przeł.), Warszawa.
• Hoss Anna Róża, Styła Rafał, Suszek Hubert, Kowalski Joachim, Grochowska Małgorzata, Dąbrowski Jakub, 2020, Wizerunek psychiatry, psychologa i psychoterapeuty w mediach. Analiza polskich tygodników opinii, „Psychiatria”, t. 17, nr 4.
• Hund Olga, 2018, Psy ras drobnych, Kraków.
• Jagielska Grażyna, 2013, Miłość z kamienia. Życie z korespondentem wojennym, Kraków.
• Jagielska Grażyna, 2014, Anioły jedzą trzy razy dziennie: 147 dni w psychiatryku, Kraków.
• Jelonek Agnieszka, 2020, Koniec świata, umyj okna, Warszawa.
• Jestem, mam. Z Olgą Hund rozmawia Andrzej Frączysty, „Mały Format” 2018, nr 12, http://malyformat.com/2018/12/jestem-mam/ (dostęp: 16.12.2022).
• Jucewicz Agnieszka, 2022, Czasem czuję mocniej. Rozmowy o wychodzeniu z kryzysu psychicznego, Kraków.
• Kiedrzynek Anna, 2021, Żyły się przede mną chowały, mamo, „Pismo. Magazyn Opinii”, nr 6.
• Klicka Barbara, 2019, Zdrój, Warszawa.
• Kłosińska Krystyna, 2010, Feministyczna krytyka literacka, Katowice.
• Kobis Magdalena, 2014, Dziura w bucie, Gdynia.
• Lavant Christine, 2017, Zapiski z domu wariatów, Łukasiewicz M. (przeł.), Wrocław.
• Malanowska Kaja, 2010, Drobne szaleństwa dnia codziennego, Warszawa.
• Miller Adam, 2013, Szpital psychiatryczny jako instytucja totalna: socjologiczne studium przypadku, Warszawa.
• Morska Izabela, 2019, Znikanie, Kraków.
• Mueller Joanna, 2021, Hista & her sista, Stronie Śląskie.
• Najder Łukasz, 2020, Moja osoba. Eseje i przygody, Wołowiec.
• Pawłowska-Krać Aneta, 2022, Głośnik w głowie. O leczeniu psychiatrycznym w Polsce, Wołowiec.
• Rozmowa Agnieszki Jelonek z Dorotą Wodecką, „Wysokie Obcasy” z 16.01.2021 r., https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,157211,26680440,wiele-osob-nie-wie-iz-to-co-przezywaja-to-atak-paniki-mysla.html (dostęp: 16.12.2022).
• Rożnowska Krystyna, 2017, Można oszaleć. Osobliwy świat szpitala psychiatrycznego, Kraków.
• Shorter Edward, 2005, Historia psychiatrii. Od zakładu dla obłąkanych po erę Prozacu, Turski P. (przeł.), Warszawa.
• Showalter Elaine, 1997, Przedstawiając Ofelię: kobiety, szaleństwo i zadania krytyki feministycznej, Kujawska-Courtney K., Ostrowski W. (przeł.), „Teksty Drugie”, nr 4.
• Showalter Elaine, 1998, Hystories: Hysterical Epidemics and Modern Culture, London.
• Sonnenberg Ewa, 2018, Schizofrenia & Company, Wrocław.
• Staniewska Anna, 2020, Obłędne ogrody: idea krajobrazu terapeutycznego w kompozycji zespołów szpitali psychiatrycznych XIX i początku XX wieku, Kraków.
• Szewczyk Joanna, 2020, Afekt – defekt – szał. Narracje o kobiecym szaleństwie w prozie Aleksandry Zielińskiej, „Ruch Literacki”, z. 3.
• Szubert Mateusz, 2022, Choroba, ciało, grzech. Kulturowe studia maladyczne, Opole.
• Trillat Etienne, 1993, Historia histerii, Podgórska-Klawe Z., Jamrozik E. (przeł.), Wrocław-Warszawa-Kraków.
• Urbańska Agnieszka, 2010, Fabryka obłędu. Obraz szpitala psychiatrycznego w literaturze polskiej XX wieku, Toruń.
• Warecka Aleksandra, 2021, Ostatnia szansa polskiej psychiatrii, „Pismo. Magazyn Opinii”, nr 10.
• Wicenty Justyna, 2020, Kołysanka z huraganem, Warszawa.
• Zbrzeźniak Urszula, 2017, Urządzenie zwane szaleństwem, w: Kulturowe dyskursy szaleństwa, Boruszkowska I. (red.), „Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów Uniwersytetu Jagiellońskiego. Nauki Humanistyczne. Numer Specjalny” 8 (1/2017), Kraków.
• Zielińska Aleksandra, 2015, Przypadek Alicji, Warszawa.
• Zielińska Aleksandra, 2016, Bura i szał, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/pi.2023.18.2

Biblioteka Nauki

28763194