Rozdroża prakseologii w drugiej połowie XX wieku: Tadeusz Kotarbiński i Pierre Bourdieu

• Authors: JERZY KOLARZOWSKI

Title variants

EN

Crossroads of praxeology in the second half of the 20th century: Tadeusz Kotarbiński and Pierre Bourdieu

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Pierre Bourdieu i Tadeusz Kotarbiński byli materialistami. Niemniej to francuski badacz społeczny i – w następnej kolejności – myśliciel był materialistą permanent-nie epistemologicznym (kwestionował i po wielokroć rekonstruował także własne projekty). Ludzkie zachowania badał w trybie nieufności, bez aufania do trwałości ustaleń, kwestio-nując, na ile mogło to przynieść sens, znaczenie otrzymywanych wyników. Natomiast Tade-usz Kotarbiński, charakteryzujący się postawą ateisty naukowego, traktował materializm hi-storyczno-dialektyczny w kontekście teorii bytu społecznego, poszukując supremacji prawdy oraz świata trwałej pewności. Owo zestawienie pozwala przedstawić metodologiczne dylematy prakseologii. Dla Kotarbińskiego prakseologia jest samoistną nauką normatywną, dla Bourdieu zaś ujawnia się spod presji aksjologii – instynktu posiadania, stając się częścią socjologicznej analizy działań (w tym działań komunikacyjnych).

EN

Pierre Bourdieu and Tadeusz Kotarbiński were materialists. Nevertheless, the French social researcher and subsequently the thinker was a permanently epistemological ma-terialist (he questioned and many times reconstructed his own projects). He researched human behavior in a manner that was surely certain, stripped of even minimal trust in the durability of the findings, questioning how much it could make sense - the significance of the results ob-tained. Tadeusz Kotarbiński, on the other hand, turned to historical-dialectical materialism as a theory of social being supported by the attitude of a scientific atheist, seeking supremacy of the truth and a world of permanent certainty. Thanks to this combination we can show the meth-odological dilemmas of praxeology. For Kotarbiński praxiology is a spontaneous normative science. For Bourdieu praxeology reveals itself from the pressure of axiology – the instinct of possession and becomes part of the sociological analysis of activities (including communica-tion activities).

Keywords

PL

prakseologia; socjologiczna analiza ludzkiego działania; Kotarbiński; Bourdieu

EN

praxeology; sociological analysis of human action; Kotarbiński; Bourdieu; praxeology; sociological analysis of human action; Kotarbiński; Bourdieu

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Przegląd Krytyczny
• Year: 2019
• Volume: 1
• Issue: 1
• Pages: 17-29

Dates

published

2019-09-12

Contributors

author

JERZY KOLARZOWSKI

• Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach

• https://orcid.org/0000-0001-9074-5927

References

• Bourdieu, Pierre. 1982. Ce que parler veut dire: L’économie des échanges linguistiques. Paryż: Fayard.
• Bourdieu, Pierre i Terry Eagleton. 2009. Doksa i życie codzienne. O habitusie, oświeconej fałszywej świadomości i rapie rozmawiają krytyk ideologii i realista. „Recykling Idei” 12, http://recyklingidei.pl/bourdieu-eagleton-doksa-zycie-codzienne [Dostęp 10.03.2019].
• Bourdieu, Pierre. 2005. Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Tłum. P. Biłos. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Bourdieu, Pierre. 2004. Męska dominacja. Tłum. L. Kopciewicz. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Bourdieu, Pierre. 2008. Zmysł praktyczny. Tłum. M. Falski. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Bourdieu, Pierre. 2009. O telewizji. Panowanie dziennikarstwa. Tłum. K. Sztandar-Sztanderska i A. Ziółkowska. Warszawa: PWN.
• Bourdieu, Pierre i Loïc J. D. Wacquant. 2001. Zaproszenie do socjologii refleksyjnej. Warszawa: Oficyna Naukowa.Kolarzowski, Jerzy. 2006.
• Supremacja prawdy: filozofia Tadeusza Kotarbińskiego w poszukiwaniu wspólnego fundamentu dla reizmu i etyki niezależnej. W: Myśl Tadeusz Kotarbińskiego i jej współczesna recepcja. Warszawa: Polska Akademia Nauk, Towarzystwo Naukowe Prakseologii, s. 27-34.
• Kolarzowski, Jerzy. 2014. Wprowadzenie do teorii socjologiczno-prakseologicznej Pierre`a Bourdieu. W: D. Strus i A. Duk-Majewska (red.). Administracja, samorząd, prawo.Księga jubileuszowa z okazji dziesięciolecia funkcjonowania Instytutu Administracji, Samorządu i Prawa UPH w Siedlcach. Warszawa: Wydawnictwo Aspra, s. 81-92.
• Kotarbiński, Tadeusz. 1974. Abecadło praktyczności. Warszawa: Wiedza Powszechna.Kotarbiński, Tadeusz. 1986. Prakseologia a ekonomia. W: Drogi dociekań własnych. Fragmenty filozoficzne. W setną rocznicę urodzin. Warszawa: PWN.
• Lakoff, George i Mark Johnson. 1988. Metafory w naszym życiu. Tłum. T. P. Krzeszowski. Warszawa: PIW.
• Marcuse, Herbert. 1991. Człowiek jednowymiarowy. Badania nad ideologią rozwiniętego społeczeństwa przemysłowego. Tłum. W. Gromczyński. Warszawa: PWN.
• Ossowski, Stanisław. 1962. O osobliwościach nauk społecznych. Warszawa: PWN.
• Rudniański, Jarosław. 1983. Elementy prakseologicznej teorii walki: z zagadnień kooperacji negatywnej. Warszawa: PWN.
• Rudniański, Jarosław. 1989. Kompromis i walka: sprawność i etyka kooperacji pozytywnej i negatywnej w gęstym otoczeniu społecznym. Warszawa:Instytut Wydawniczy PAX.
• Sołżenicyn, Aleksander. 2014. Dwieście lat razem. Tom II. W porewolucyjnej Rosji. Tłum. A. Mayer i N. Krzyżanowska-Barwińska. Wrocław: Wydawnictwo Wektory.
• Znaniecki, Florian. 2013. Upadek cywilizacji zachodniej. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Zubow, Walentin. 2015. Lata przez mękę Rosja 1917-1925. Przeł. D. Ulicka. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno.

Identifiers

DOI

10.14746/pk.2019.1.1.02