Jak opisać dynamikę polityczną polskiej transformacji?

• Authors: Maciej Kassner

Title variants

EN

How to understand the political dynamics of postosocialist transition?

Abstracts

EN

This article is maintained in the convention of a working paper. It aims to sketch an interpretation of the Polish political transformation from the perspective of Karl Polanyi’s theory, particularly his concept of double movement. According to the proposed reading, the anti-liberal turn initiated by the electoral victory of the Law and Justice party in 2015 is a response to the commodification of labour, land and money as a result of neoliberal economic reforms.

PL

Niniejszy artykuł utrzymany jest w konwencji working paper, a jego celem jest naszkicowanie interpretacji polskiej transformacji ustrojowej z punktu widzenia teorii Karla Polanyi’ego, w szczególności zaś jego koncepcji ruchu dwukierunkowego. W myśl proponowanego odczytania antyliberalny zwrot zapoczątkowany przez zwycięstwo wyborcze Prawa i Sprawiedliwości w 2015 roku jest odpowiedzią na utowarowienie pracy, ziemi i pieniądza wskutek neoliberalnych reform gospodarczych.

Keywords

EN

Karl Polanyi; institutionalism; post-socialist transition; resistance

PL

Karl Polanyi; instytucjonalizm; transformacja; opór

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Przegląd Krytyczny
• Year: 2021
• Volume: 3
• Issue: 1
• Pages: 19-50

Dates

published

2021

Contributors

author

Maciej Kassner

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych, Katedra Teorii Polityki i Myśli Politycznej

• https://orcid.org/0000000199281161

References

• Balcerowicz, Leszek. 1997. Socjalizm, kapitalizm, transformacja. Szkice z przełomu epok. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Block, Fred. 2008. “Polanyi’s Double Movement and the Reconstruction of Critical Theory.” Revue interventions économiques 38: 1-17.
• Blyth, Mark. 2002. The Great Transformations. Economic Ideas and Institutional Change in Twentieth Century. Cambridge: Cambridge University Press.
• Bohle, Dorothee & Béla Breskovitz. 2012. Capitalist Diversity on Europe’s Periphery. Ithaca and London: Cornell University Press.
• Bryant, Christopher & Edmunt Mokrzycki (red.). 1994a. The New Great Transformation? Change and Continuity in East-Central Europe. London and New York: Routledge.
• Bryant, Christopher & Edmunt Mokrzycki (red.). 1994b. “Introduction. Theorizing the Changes in East Central Europe.” W: idem (red.). The New Great Transformation? Change and Continuity in East-Central Europe. London and New York: Routledge.
• Bugaj, Ryszard. 2015. Plusy dodatnie i ujemne, czyli polski kapitalizm bez solidarności. Warszawa: Poltext.
• Bukowski, Paweł & Filip Novokmet. 2017. “Top Incomes during Wars, Communism and Capitalism: Poland 1892-2015.” Working Paper 17, October (http://www.lse.ac.uk/International-Inequalities/Assets/Documents/Working-Papers/Working-Paper-17-Top-Incomes-during-Wars-Communism-and-Capitalism-Poland-1892-2015-Pawel-Bukowski-and-Filip-Novokmet.pdf).
• Burawoy, Michael. 2001. “Transition without Transformation: Russia’s Involuntary Road to Capitalism.” East European Politics and Society 15(2): 269-290. https://doi.org/10.1177/0888325401015002004
• Burawoy, Michael. 2009. The Extended Case Method: Four Countries, Four Decades, Four Great Transformations and One Theoretical Tradition. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press.
• Czapiński, Janusz & Tomasz Panek, red. 2015. Diagnoza społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków. Raport. Warszawa: Rada Monitoringu Społecznego.
• Dale, Gareth. 2010. Karl Polanyi. The Limits of the Market. Cambridge and Malden: Polity Press.
• Dudek, Antoni. 2016. Historia polityczna Polski 1989-2015. Kraków: Wydawnictwo Znak Horyzont.
• Gdula, Maciej. 2018. Nowy autorytaryzm. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Glasman, Maurice. 1996. Unnecessary Suffering. Managing Market Utopia. London and New York: Verso.
• Glasman, Maurice. 2010. “An Embedded Economy.” W: J. Purnell & G. Cooke (red.). We mean power. Ideas for the future Left (ss. 113-127). London: Demos.
• Goldfrank, Walter L. 1990. „Fascism and The Great Transformation.” W: K. Polanyi-Lewitt (red.). The Life and Work of Karl Polanyi. A Celebration (ss. 87-92). Montreal: Black Rose Books.
• Gray, John. 2014. Fałszywy świt. Urojenia globalnego kapitalizmu. Wrocław: Wydawnictwo Wektory.
• Hann, Chris. 2011. “Moral Dispossession.” InterDisciplines 2: 11-37. DOI: 10.2390/indi-v2-i2-36
• Hann, Chris. 2014. “The Economistic Fallacy and Forms of Integration Under and After Socialism.” Economy and Society 43(4): 626-649.
• Hardy, Jane. 2012. Nowy polski kapitalizm. Warszawa: Książka i Prasa.
• Hirschmann, Albert. 1997. „Społeczeństwo rynkowe: przeciwstawne punkty widzenia.” W: idem. Interesy i namiętności. U intelektualnych źródeł kapitalizmu. Kraków: Znak.
• Jarosz, Maria & Marek W. Kozak. 2015. Eksplozja nierówności? Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
• Kieżun, Witold. 2012. Patologia transformacji. Warszawa: Poltex.
• Kołodko, Grzegorz. 2009. „Wielka Transformacja 1989-2029. Uwarunkowania, przebieg, przyszłość.” Ekonomista 3: 353-371.
• Kołodko, Grzegorz. 2014. „W ‘Wyborczej’ byli głupi.” Rzeczpospolita 20.02 (https://www.rp.pl/artykul/1088393-Kolodko--W--Wyborczej--byli-glupi.html).
• Kornayi, Janos. 2008. From Socialism to Capitalism. Budapest and New York: Central European University Press.
• Kowalik, Tadeusz. 2009. www.polskatransformacja.pl. Warszawa: Muza.
• Kregel, Jan. 2006. “On the economic implications of misunderstanding markets in transition countries.” W: K. McRobbie & K. Polanyi-Lewitt (red.). Karl Polanyi in Vienna. The Contemporary Significance of The Great Transformation (ss. 108-115). Montreal, New York, London: Black Rose Books.
• Król, Marcin. 2015. „Byliśmy głupi.” W: G. Sroczyński. Świat się chwieje: 20 rozmów o tym, co z nami dalej (ss. 11-28). Agora SA Warszawa: Agora SA.
• Kurowska, Anna & Maria Theiss. 2017. „Niedokończona transformacja czy neoliberalna gospodarka – badając podział legitymizacyjny w Polsce.” W: M. Theiss, A. Kurowska, J. Petelczyc, & B. Lewenstein (red.). Obywatel na zielonej wyspie. Polityka społeczne i obywatelstwo społeczne w dobie europejskiego kryzysu ekonomicznego (ss. 191-219). Warszawa: Wydawnictwo IFIS PAN.
• Letki, Natalia, Michał Brzeziński, Barbara Jancewicz. 2014. “The Rise of Inequalities in Poland and Their Impacts: When Politicians Don’t Care But Citizens Do.” W: B. Nolan, W. Salverda, D. Checchi, I. Marx, A. McKnight, I. Tóth, & H. van de Werfhorst (red.). Changing Inequalities and Societal Impacts in Rich Countries. Thirty Countries’ Experiences (ss. 488-515). Oxford: Oxford University Press. DOI: 10.1093/acprof:oso/9780199687428.003.0021
• Lindblom, Charles. 2011. The Market System. What It Is, How it Works, and What to Make of It. New Haven and London: Yale University Press.
• Modzelewski, Karol. 2006. „Jaruzelski utorował drogę Balcerowiczowi”. Le Monde diplomatique. Edycja polska 10 (grudzień).
• Mokrzycki, Edmund. 2001. „Dziedzictwo realnego socjalizmu, interesy grupowe i poszukiwanie nowej utopii.” W: idem (red.). Bilans niesentymentalny. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Mokrzycki, Edmund. 2015. „Na rozdrożu.” W: I. Krzemiński (red.). Liberalizm polski. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno.
• Ost, David. 2000. “Illusory Corporatism in Eastern Europe, Neoliberal Tripatrism and Postcommunist Class Identities.” Politics and Society 28(4): 503-530.
• Ost, David. 2007. Klęska „Solidarności”. Gniew i polityka w postkomunistycznej Europie. Warszawa: Muza.
• Petelczyc, Janina. 2017. „Polityka publiczna wobec obywateli – wybrane reformy rynku pracy i zabezpieczenia społecznego w czasie kryzysu gospodarczego.” W: M. Theiss, A. Kurowska, J. Petelczyc, & B. Lewenstein (red.). Obywatel na zielonej wyspie. Polityka społeczne i obywatelstwo społeczne w dobie europejskiego kryzysu ekonomicznego (ss. 35-71). Warszawa: Wydawnictwo IFIS PAN.
• Polanyi, Karl. 1945. “Universal Capitalism or Regional Planning.” The London Quarterly of World Affairs 10(3): 86-91.
• Polanyi, Karl. 1957. “Economy as Instituted Process.” W: K. Polanyi, C. M. Arnesberg, & H. W. Pearson (red.). Trade and Market in Early Empires. Economies in History and Theory (ss. 234-270). Glenoce, Illinois: The Free Press.
• Polanyi, Karl. 2010. Wielka transformacja. Polityczne i ekonomiczne źródła naszych czasów. Tłum. M. Zawadzka Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Poznański, Kazimierz. 2001. Obłęd reform: Wyprzedaż Polski. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Poznański, Kazimierz. 2002. Wielki Przekręt: Klęska polskich reform. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze i Literackie.
• Przeworski, Adam. 1991. Democracy and the Market: political and economic reforms in Eastern Europe and Latin America. Cambridge: Cambridge University Press.
• Rawls, John. 1981. “The Basic Liberties and Their Priority.” The Tanner Lectures on Human Values. Michigan: The University of Michigan (https://tannerlectures.utah.edu/_documents/a-to-z/r/rawls82.pdf).
• Ruggie, John Gerald. 1982. “International Regimes, Transactions and Change. Embedded Liberalism in the Postwar Economic Order.” International Organization 36(2): 379-415.
• Rueschemeyer, Dietrich. 2009. Usable Theory. Analytic Tools for Social and Empirical Research. Princeton and Oxford: Princeton University Press.
• Sadura, Przemysław, Katarzyna Morawska & Zofia Włodarczyk. 2017. Wieś w Polsce 2017: diagnoza i prognoza. Raport z badania – pełna wersja. Warszawa: Fundacja Wspomagania Wsi.
• Streeck, Wolfgang. 2014. “How Will Capitalism End.” The New Left Review 87(May-June): 35-64.
• Szahaj, Andrzej. 2006. „Polska niesprawiedliwość.” W: J. Hudzik & H. Woźniak (red.). Sfera publiczna: kondycja, przejawy, przemiany (ss. 405-411). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Szelényi, Ivan. 1991. “Karl Polanyi and the Theory of a Socialist Mixed Economy.” W: M. Mendell & D. Salée (red.). The Legacy of Karl Polanyi. Market, State and Society at the End of Twentieth Century (ss. 231-250). New York: St. Martin Press.
• Szelenyi, Ivan & Tamás Csillag. 2015. “Drifting from Liberal Democracy: Neo-conservative Ideology of Managed Illiberal Democratic Capitalism in Post-communist Europe.” Intersections 1(1): 18-48. https://doi.org/10.17356/ieejsp.v1i1.28
• Szelényi, Ivan & Eric Kostello. 1998. “Outline of an Institutionalist Theory of Inequality: The Case of Socialist and Postcommunist Eastern Europe.” W: M. Brinton & V. Nee (red.). The New Institutionalism in Sociology (ss. 305-326). New York: Russel Sage Foundation.
• Tarkowska, Elżbieta. 1998. „Ubóstwo w byłych PGR-ach. W poszukiwaniu dawnych źródeł nowej biedy.” Kultura i Społeczeństwo XLII: 91-104.
• Theiss, Maria, Anna Kurowska, Janina Petelczyc, & Barbara Lewenstein. 2017. Obywatel na zielonej wyspie. Polityka społeczne i obywatelstwo społeczne w dobie europejskiego kryzysu ekonomicznego. Warszawa: Wydawnictwo IFIS PAN.
• Woś, Rafał. 2015. Dziecięca choroba liberalizmu. Warszawa: Wydawnictwo Studio Emka.
• Zakaria, Fareed. 1997. “The Rise of Illiberal Democracy.” Foreign Affairs 76: 22-43 (https://www.foreignaffairs.com/articles/1997-11-01/rise-illiberal-democracy).
• Zielonka, Jan. 2018. Kontrrewolucja. Liberalna Europa w odwrocie. Warszawa: PWN.
• Zybertowicz, Andrzej, Maciej Gurtowski & Radosław Sojak. 2015. Państwo Platformy. Bilans zamknięcia. Warszawa: Fronda.

Identifiers

DOI

10.14746/pk.2021.3.1.2

Biblioteka Nauki

1035693