DYSYDENCI I NOMADOWIE W PAŃSTWACH (NIE TYLKO) POSTTOTALITARNYCH. CZYLI DLACZEGO TYLE PROBLEMÓW, SKORO JEST TAK DOBRZE?

• Authors: Rafał Paweł Wierzchosławski Rafał Paweł Wierzchosławski

Title variants

EN

DISSIDENTS AND NOMADS (NOT ONLY) IN POST-TOTALITARIAN COUNTRIES. OR WHY THERE ARE SO MANY PROBLEMS IF EVERYTHING IS FINE.

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Książka Aviezera Tuckera The Legacies of Totalitarianism. A Theoretical Framework wpisuje się nurt prac, które podejmują kwestię zwycięstwa liberalnej demokracji w krajach o totalitarnej przeszłości i postsowieckiej dominacji po 1989 roku. W tekście analizuję problemy, które można wskazać w kontekściesugestii autora, że dysydenci (i kategoria życia w prawdzie) odgrywali istotną rolę nie tylko w obaleniu komunizmu (realnego socjalizmu), lecz także pełnią ją w utrzymaniu zdobyczy liberalnej demokracji w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, która obecnie ma być zagrożona demonami populizmu, nacjonalizmu, ksenofobii. Zasadnicze pytanie mojego tekstu dotyczy kwestii, czy byli dysydenci potrafili stworzyć dobre i funkcjonalne państwa, czy też nowe elityzdezerterowały, pozostawiając instytucje państwowe na łup pasożytujących na nich nomadów, co prowadzi do sprzeciwu obywateli. Kwestia ta dotyczy, jak się wydaje, nie tylko krajów tego regionu, lecz także całej Europy.

EN

Aviezer Tucker’s book The Legacies of Totalitarianism: A Theoretical Framework can be classified among works which settle with the totalitarian past and discuss the issue of the victory of liberal democracy in post-Soviet states after 1989. From the many issues examined in his book, I would like to focus here on the author’s interesting intuition that dissidents played an important role not only in the overthrow of communism (real socialism) but also in the preservation of the liberal democracy in Central and Eastern Europe, which, in his view, is now threatened by the demons of populism, nationalism, xenophobia, etc. The essential question is whether dissidents have managed to create such an institutional framework as will protect the society against the temptation of populism, by offering citizens – all social groups – a state with stable, effective structures, respect for individual freedom, and a sense of safety (including social security), or the institutional problems he mentions results from the negligence and desertion of the elites in the first years of the transformation –a state of things which has lasted until now?

Keywords

PL

dysydenci; elity; nomadzi; populizm; liberalna demokracja; transformacja; The Legacies of Totalitarianism; Aviezer Tucker

EN

dissidents; elites; nomads; populism; liberal-democracy; transformation; The Legacies of Totalitarianism; Aviezer Tucker; dissidents; elites; nomads; populism; liberal-democracy; transformation; The Legacies of Totalitarianism; Aviezer Tucker

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Porównania
• Year: 2019
• Volume: 24
• Issue: 1
• Pages: 275-284

Dates

published

2019-06-15

Contributors

author

Rafał Paweł Wierzchosławski Rafał Paweł Wierzchosławski

• SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny

References

• Ash, Timothy Garton. Wolne słowo. Dziesięć zasad dla połączonego świata. Przeł. Mieczysław Godyń, Filip Godyń. Kraków: IW Znak, 2018.
• Bielecki, Czesław. Jest alternatywa. Każdy wie tyle ile wiedzieć chce. Szczególnie w polityce. Warszawa: Wydawnictwo Poltext, 2014.
• Bielecki, Czesław. „Kto naprawdę rządzi Polską? Rzecz o polityce”. Rzeczpospolita 28 listopada 2018a.
• Bielecki, Czesław. „Jak robić swoje?”. Rzeczpospolita 11 grudnia 2018b.
• Brzechczyn, Krzysztof. “Polish Discussions on the Nature of Communism and Mechanisms of its Collapse: A Review Article”. East European Politics and Societies, 22: 4 (2008). S. 828-855.
• Brzechczyn, Krzysztof. „Dziedzictwo Solidarności a przebieg transformacji systemowej w Polsce”. Solidarność i opozycja polityczna w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 80. XX wieku. Wybrane zagadnienia.
• Red. J. R. Sielezin, M. Golińczak. Wrocław: Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, 2012. S. 217-239.
• Brzechczyn, Krzysztof. „Polska – deKODowanie systemu”. Arcana. Kultura – Historia – Polityka, 127-128 (2016). S. 34-48.
• Bryant Chistopher G.A., Mokrzycki Edmund, red. Democracy, Civil Society and Pluralism. In Comparative Perspective: Poland, Great Britain and The Netherladns, Warszawa: IFiS Publishers, 1995.
• Ciżewska, Elżbieta. Filozofia publiczna Solidarności. Solidarność 1980-1981 z perspektywy republikańskiej tradycji politycznej. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2010.
• Ciżewska-Martyńska, Elżbieta. „Debata wokół republikanizmu ruchu społecznego „Solidarność”: Próba podsumowania z perspektywy filozofii politycznej”. Roczniki Filozoficzne, 2020 (w opracowaniu redakcyjnym).
• Dunn, Elisabeth C. Prywatyzując Polskę. O bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy. Przeł. Przemysław Sadura. Wstęp D. Ost. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2017.
• Eatwell Roger, Goodwin Matthew. National Populism: The Revolt Against Liberal Democracy. Kingston: Penguin Books, 2018.
• Gdula Maciej, we współpracy z Katarzyną Dębską i Kamilem Trepką. Dobra zmiana w Miastku. Neoautorytaryzm w polskiej polityce z perspektywy małego miasta. Warszawa: Krytyka Polityczna, 2017.
• Goodhart, David. The Road to Somewhere: The Populist Revolt and the Future of Politics. London: Hurst and Company, 2017.
• Guilluy, Christophe. La France périphérique: Comment on a sacrifié les classes populaires. Paris: Editions Flammarion, 2014.
• Guilluy, Chistophe. No Society: La fin de la classe moyenne occidentale. Paris: Editions Flammarion, 2018.
• Hazony, Yoram. The Virtue of Nationalism. New York: Basic Books, 2018.
• Hazony, Yoram. “Conservative Democracy: Liberal Principles have Brought Us to a Dead End”. The First Things. Web. 03.01.2019. <https://www.firstthings.com/article/2019/01/conservative-democracy>
• Kamiński Antoni Z., Kurczewska Joanna. „Przemiany instytucjonalne w Polsce, Elita politycznych nomadów”. Dezercja elit. Konsolidacja ustroju politycznego w postkomunistycznej Polsce. Red. A. Z. Kamiński. Warszawa: ISP PAN, 2014. S. 81-105.
• Kamiński, Antoni Z. „Polityczne wędrowanie. Jak może się tworzyć w Polsce ustrój demokratyczny?”. Dezercja elit. Konsolidacja ustroju politycznego w postkomunistycznej Polsce. Red. A.Z. Kamiński. Warszawa: ISP PAN, 2014. S. 75-79.
• Krasnodębski, Zdzisław. „Republikańskie przesłanie programu Solidarności Walczącej”. Między solidaryzmem a niepodległością. Myśl polityczna Solidarności Walczącej. Red. K. Brzechczyn. Poznań–Warszawa: IPN, 2018. S. 11-17.
• Krasnodębski, Zdzisław. Demokracja peryferii. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2003.
• di Lampedusa, Giuseppe Tomasi. Lampart. Przeł. Zofia Ernstowa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1963.
• Lilla, Mark. Koniec liberalizmu jaki znamy. Requiem dla polityki tożsamości. Wstęp i przekład Łukasz Pawłowski. Warszawa: Fundacja Kultura Liberalna, 2018.
• Mokrzycki, Edmund. Bilans niesentymentalny. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 2001.
• Mokrzycki Edmund, Rychard Andrzej, Zybertowicz Andrzej, red. Utracona dynamika? O niedojrzałości polskiej demokracji. Warszawa: IFiS PAN, 2001.
• Mounk, Yascha. Lud kontra demokracja. Dlaczego nasza wolność jest w niebezpieczeństwie i jak ją ocalić. Przeł. Katarzyna Gucio. Warszawa: Fundacja Kultura Liberalna, 2019.
• Ost, David. Solidarność a polityka antypolityki. Przeł. Sergiusz Kowalski. Gdańsk: ECS. 2014.
• Ost, David. Klęska „Solidarności”. Gniew i polityka w postkomunistycznej Europie. Przeł. Hanna Jankowska. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA S.A, 2007.
• Ost, David. “The Sham, and the Damage of «Living in Truth»”. East European Politics and Societies and Cultures 32 (2018). S. 301-309.
• Sienkiewicz, Bartłomiej. Państwo teoretyczne. Wydawnictwo Arbiror, 2018.
• Staniszkis, Jadwiga. “Political Capitalism” in Poland. East European Politics and Societies 5 (1990). S. 127-141.
• Staniszkis, Jadwiga. Postkomunizm. Próba opisu. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria, 2001.
• Stawrowski, Zbigniew. Solidarność znaczy więź. W kręgu myśli Józefa Tischnera i Jana Pawła II. Kraków: Instytut Myśli Józefa Tischnera, 2010.
• Śpiewak, Paweł. „Alexis de Tocqueville i Hannah Arendt o «Solidarności»”. Ideologie i obywatele. Warszawa: Biblioteka „Więzi”, 1991.
• Tucker, Aviezer. The Philosophy and Politics of Czech Dissidence from Patočka to Havel. Pittsburgh, PA: Pittsburgh University Press, 2000.
• Tucker Aviezer, et al. “From Republican Virtue to Technology of Political Power: Three Episodes of Czech Nonpolitical Politics”. Political Science Quarterly 115 (2000). S. 421-445 .
• Tucker, Aviezer. The Legacies of Totalitarianism. A Theoretical Framework. New York: Cambridge University Press, 2015.
• Wierzchosławski, Rafał. „Czy ingerencja wyklucza wolność? Wokół republikańskiego ujęcia «libertas»”. Liberalizm u schyłku XX wieku. Red. J. Miklaszewska. Kraków: Wydawnictwo Meritum, 1999. S. 283- 317.
• Wierzchosławski, Rafał. „Republikańska próba implementacji wolności jako braku dominacji”. Colloquia Communia 2 (2002). S. 367-384.
• Wierzchosławski, Rafał. “The Role of Experts in the Condominium Model as Republican (Re-)Solution of Social, Economic, and Political Problems”. Experts and Consensus in Social Science – Critical Perspectives from Economics, Sociology, Politics and Philosophy. Red. C. Martini. Heidelberg–New York– Dordrecht–London: M. Springer Verlag, 2014. S. 253-274.
• Zielonka, Jan. Europa jako Imperium. Nowe spojrzenie na Unię Europejską. Warszawa: PISM, 2007.
• Zielonka, Jan. Koniec Unii Europejskiej? Przeł. Elżbieta Gołębiowska. Warszawa: PISM, 2014.
• Zielonka, Jan. Kontrrewolucja, Liberalna Europa w odwrocie. Przeł. Joanna Bednarek. Warszawa: PWN, 2018.

Identifiers

DOI

10.14746/por.2019.1.24