Bezludne wyspy modernizacji. Społeczne i ekonomiczne konteksty samotności bohaterów literatury polskiej drugiej połowy xix wieku

• Authors: Paweł Tomczok Tomczok

Title variants

EN

Desert Islands of Modernization. Social and Economic Contexts of Loneliness of the Figures in Polish Literature from the Second Half of the 19th Century

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono analizę figury Robinsona w powieści dydaktycznej Adolfa Dygasińskiego Przygody młodzieńca czyli Robinson polski. Za pomocą metodologii ekonomii literatury zbadano ideologem pracy, a także usytuowano utwór Dygasińskiego w kontekście peryferyjnego kapitalizmu. Przeniesienie ekonomiczno-literackiej figury z kontekstu angielskiego kapitalizmu na ziemie polskie wymagało wielu zmian, które pozwalają rozpoznać problematyczny status gospodarczych peryferii globalnego kapitalizmu.

EN

The article presents an analysis of the figure of Robinson in Adolf Dygasiński’s didactic novel Adventures of a young man, or Polish Robinson. Using the methodology of economics of literature, the ideologem of the work was examined, aswell as the location of Dygasiński’s work in the context of peripheral capitalism. The transfer of the economic and literary figure from the context of English capitalism to Poland required many changes that allow to recognise the problematicstatus of the economic periphery of global capitalism.

Keywords

PL

Adolf Dygasiński; powieść dydaktyczna; ekonomia literatury; socjologia literatury

EN

Adolf Dygasiński; didactic novel; economy of literature; sociology of literature; Adolf Dygasiński; didactic novel; economy of literature; sociology of literature

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Porównania
• Year: 2019
• Volume: 25
• Issue: 2
• Pages: 43-61

Dates

published

2019-12-15

Contributors

author

Paweł Tomczok Tomczok

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

• https://orcid.org/0000-0003-3618-4844

References

• Blumenberg, Hans. Prawowitość epoki nowożytnej. Przeł. Tadeusz Zatorski. Warszawa: PWN, 2019.
• Buck-Morss, Susan. Hegel, Haiti i historia uniwersalna. Przeł. Katarzyna Bojarska. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2014.
• Dawid, Jan Władysław. „Książki gwiazdkowe”. Przegląd Pedagogiczny 24 (1891). S. 290-291.
• Dygasiński, Adolf. Listy. Oprac. T. Nuckowski. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1972.
• Dygasiński, Adolf. Przygody młodzieńca czyli Robinson polski. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1957.
• Gomulicki, Wiktor. „Żniwo gwiazdkowe”. Kurjer Codzienny 345 (1891). S. 1-2.
• Ihnatowicz, Ewa. „Szlachcic stolarzem. Funkcje i sensy motywu w Krewnych Józefa Korzeniowskiego i Pamiętniku Wacławy Elizy Orzeszkowej”. Światy przedstawione. Prace z historii i teorii literatury ofiarowane profesorowi Jerzemu Speinie. Red. M. Kalinowska, E. Owczarz, J. Skuczyński, M. Wołk. Toruń: Wydawnictwo UMK, 2006. S. 115–124.
• Jedlicki, Jerzy. Nieudana próba kapitalistycznej industrializacji. Analiza państwowego gospodarstwa przemysłowego w Królestwie Polskim XIX w. Warszawa: Książka i Wiedza, 1964.
• Jeske-Choiński, Teodor. „Książka dla dzieci”. Wiek 281 (1891). S. 2.
• Kolbuszewski, Jacek. Dziwne podróże, dziwni podróżnicy. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1977.
• Kubicka, Joanna. Na przełomie. Pozytywiści warszawscy i pomoc własna. Warszawa: WUW, 2016.
• Kula, Witold. Historia, zacofanie, rozwój. Warszawa: Czytelnik, 1983.
• Marks, Karol. Kapitał. Krytyka ekonomii politycznej. T. 1. Ks. 1: Proces wytwarzania kapitału. Warszawa: Książka i Wiedza, 1970.
• Moretti, Franco. The Bourgeois. Between History and Literature. London: Verso, 2013.
• Olkusz Jolanta, Olkusz Wiesław. „Książka pokolenia, czyli pozytywiści wobec Robinsona Cruzoe Daniela Defoe. Uwagi na marginesie dwóch rocznic”. W literackim kręgu pozytywizmu i Młodej Polski. Red. W. Hendzel, Z. Piasecki. Opole: Uniwersytet Opolski, 1999. S. 9–29.
• Ossowska, Maria. Moralność mieszczańska. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1985.
• Płachecki, Marian. „Metafora – powieść – światopogląd. Na materiale Fachowca Wacława Berenta”. Pamiętnik Literacki 1 (1975). S. 127–165.
• Radowska-Lisak, Mirosława. Między oralnością a literackością. Proza wiejska Adolfa Dygasińskiego. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2015.
• Rothbard, Murray N. Etyka wolności. Przeł. Jakub Woziński, Jan M. Fijor. Warszawa–Chicago: Fijor Publishing, 2010.
• Ruszała, Jadwiga. Robinson w literaturze polskiej. Teoria, historia, recepcja. Słupsk: WSP. Wydawnictwo Uczelniane, 1998.
• Ruszała, Jadwiga. Robinsonada w literaturze polskiej. Teoria, typologia, bohater, natura. Słupsk: Wydawnictwo Uczelniane, 2000.
• Skała, Agata. Adolf Dygasiński – niepoprawny pozytywista. Między tradycją a nowoczesnością. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2013.
• Smiles, Samuel. Pomoc własna. Przeł. Józef Boyes. Warszawa: „Przegląd Tygodniowy”, 1867.
• Smiles, Samuel. O charakterze. Przeł. Walery Przyborowski. Warszawa: „Przegląd Tygodniowy”, 1873.
• Smiles, Samuel. Obowiązek. Przeł. Adolf Dygasiński. Warszawa: „Przegląd Tygodniowy”, 1882.
• Taine, Hippolyte. Filozofia sztuki. Przeł. Antoni Sygietyński. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/obraz Terytoria, 2010.
• Tomczok, Paweł. Literacki kapitalizm. Obrazy abstrakcji ekonomicznych w literaturze polskiej drugiej połowy XIX wieku. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2018.
• Tomkowski, Jan. „Robinson Kruzoe, Don Kichot i tłum”. Pamiętnik Literacki 3 (1987). S. 57–75.
• Urbanowska, Zofia. Księżniczka. Warszawa: Wydawnictwo KAMA, 1999.
• Watt, Ian. Narodziny powieści. Studia o Defoe’m, Richardsonie i Fieldingu. Przeł. Agnieszka Kreczmar. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973.
• Weber, Max. Etyka protestancka a duch kapitalizmu. Przeł. Bogdan Baran, Jan Miziński. Warszawa: Aletheia, 2010.
• Wiślicki, Adam. „Robinson polski. Interwiew społeczny”. Przegląd Tygodniowy 4 (1892). S. 41-42.
• Wolny, Helena. Literacka twórczość Adolfa Dygasińskiego. Studia. Kielce: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Jana Kochanowskiego, 1991.

Identifiers

DOI

10.14746/por.2019.2.3