„Nadpisane w tłumaczeniu”, czyli historia plagiatu tłumaczeniowego baśni braci Grimm

• Authors: Eliza Pieciul-Karmińska

Title variants

EN

Overwritten in Translation or a Translation Plagiarism of Grimms’ Tales

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tekst to studium przypadku plagiatu tłumaczeniowego. Mowa tutaj o polskim przekładzie amerykańskiego tłumaczenia pierwszego wydania zbioru baśni braci Grimm autorstwa Jacka Zipesa, które prezentowane było jako pierwszy polski przekład z niemieckiego oryginału („Kinder- und Hausmärchen”, 1812-1815). W artykule zaprezentowane zostają zarówno ślady źródłowego tłumaczenia, jak również drastyczne wtręty polskiego wydawnictwa obliczone na spotęgowanie atrakcyjności tekstu, co z kolei wpisuje się w stereotypowy odbiór baśni Grimmowskich jako okrutnych, ponurych i krwawych. W ten sposób krótkie dzieje fałszywego przekładu stają się ilustracją głównych problemów w polskiej recepcji tego słynnego w świecie zbioru baśni.

EN

The paper is a case study summarizing a recent translation plagiarism: a Polish translation of The Original Folk and Fairy Tales of the Brothers Grimm: the CompleteFirst Edition by Jack Zipes (2014) presented by the publishing company WasPos as the first Polish translation of the German original Kinder- und Hausmärchen (1812/1815).The paper presents traces of the source American translation by Zipes in the Polish text, but also discusses additions introduced by the Polish publisher which wereaimed at increasing the alleged brutality of the German fairy tale collection. Such a strategy reveals the Polish stereotype of Grimms’ Tales as cruel, gloomy and bloody. The presented story of a faked translation illustrates the main problems in the Polish reception of this world famous fairy tale collection.

Keywords

PL

baśnie braci Grimm; plagiat tłumaczeniowy; recepcja baśni braci Grimm w Polsce

EN

Grimm Brothers’ Children’s and Household Tales; translation plagiarism; reception of the Grimms’ tales in Poland; Grimm Brothers’ Children’s and Household Tales; translation plagiarism; reception of the Grimms’ tales in Poland

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Porównania
• Year: 2020
• Volume: 26
• Issue: 1
• Pages: 179-196

Dates

published

2020-06-15

Contributors

author

Eliza Pieciul-Karmińska

• Adam Mickiewicz University, Poznań

References

• Teksty źródłowe
• Grimm, Brüder. Die Kinder- und Hausmärchen. Berlin: Realschulbuchhandlung, 1812.
• Grimm, Jakob i Wilhelm. Bajki domowe i dziecinne zebrane przez braci Grimmów. Przeł. Antonia Zofia Kowerska. Warszawa: Biblioteka „Wisły”, 1896.
• Grimm, Jakob i Wilhelm. Baśnie braci Grimm. Przeł. Marceli Tarnowski, Emilia Bielicka. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1982.
• Grimm, Jakob i Wilhelm. Baśnie dla dzieci i dla domu. Przeł. Eliza Pieciul-Karmińska. Poznań: Media Rodzina, 2010.
• Grimm, Jakob i Wilhelm. Baśnie braci Grimm. Oryginalne. Przeł. Dorota Syguła. Warszawa: WasPos, 2018.
• Grimm, Jakob i Wilhelm. The Original Folk and Fairy Tales of the Brothers Grimm: the Complete First Edition. Przeł. Jack Zipes. Princeton/Oxford: Princeton University Press, 2014.
• Literatura przedmiotu
• Ehrhardt, Holger. Dorothea Viehmann. Kassel: Euroregioverlag, 2012.
• Grabowska, Aneta. „Drodzy czytelnicy!”. Baśnie braci Grimm. Oryginalne. Przeł. Dorota Syguła. Warszawa: WasPos, 2018. S. 7-8.
• Kapełuś, Helena. „Posłowie”. Baśnie braci Grimm. Przeł. Marceli Tarnowski, Emilia Bielicka. T. 2. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1982. S. 379-405.
• Kowalczyk, Kamila. Baśń w zwierciadle popkultury. Renarracje baśnie ze zbioru “Kinder- und Hausmärchen” Wilhelma i Jakuba Grimmów w przestrzeni kultury
• popularnej. Wrocław, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze: 2016.
• Koźmińska Irena, Olszewska Elżbieta. Wychowanie przez czytanie. Warszawa: Świat Książki, 2010.
• Krysztofiak, Maria. Przekład literacki a translatologia. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1999.
• Krzemiński, Adam. „Te straszne bajki braci Grimm”. Polityka 51/52 (2012). S. 76-79.
• Kuc, Natalia. „Bracia Grimm na ławie oskarżonych. Z problemów recepcji”. Grimm – potęga dwóch braci. Kulturowe konteksty Kinder- und Hausmärchen. Red. W. Kostecka. Warszawa: ASPRA-JR, 2013. S. 39-46.
• Orłowski, Hubert. „Świat baśni braci Grimm”. Grimm, Jakob i Wilhelm. Baśnie dla dzieci i dla domu. T. 1. Przeł. Eliza Pieciul-Karmińska. Poznań: Media Rodzina, 2010. S. 5-10.
• Pieciul-Karmińska, Eliza. „Polskie dzieje baśni braci Grimm”. Przekładaniec 22/23 (2010). S. 80-96.
• Pieciul-Karmińska, Eliza. „Geneza baśni braci Grimm a ich przekład na język polski”. Scripta Manent – Res nova. Red. S. Puppel, T. Tomaszkiewicz. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2013. S. 105-115.
• Pieciul-Karmińska, Eliza. „O konieczności polskiego przekładu pierwszego wydania Baśni dla dzieci i dla domu braci Grimm z lat 1812 i 1815”. Rocznik Przekładoznawczy 11 (2016). S. 77-92.
• Pieciul-Karmińska, Eliza. „Nadpisane w tłumaczeniu. Krótka historia «Baśni braci Grimm» wydawnictwa WasPos”. Lubimy czytać, 2018a. Web. 4.05.2020. <https://tinyurl.com/yb3v6r7b>
• Pieciul-Karmińska, Eliza. „O niektórych aspektach tradycji czytania i przekładania literatury dla dzieci. Na kanwie recenzji książki Joanny Dybiec-Gajer Złota różdżka – od książki dla dzieci po dreszczowiec raczej dla dorosłych”. Porównania 22 (2018b). S. 383-397.
• Pieciul-Karmińska, Eliza. „Trzy baśnie braci Grimm z oryginalnego wydania Kinder- und Hausmärchen. Pierwszy przekład na język polski w kontekście badań nad biografią i wkładem informatorów w powstanie zbioru”. Dzieciństwo – literatura – kultura 2 (2019). S. 36-57.
• Przyłucka, Agnieszka. Oświadczenie wydawnictwa WasPos w sprawie „Baśni braci Grimm. Oryginalnych”. Lubimy czytać, 2018. Web. 4.05.2020. <https://tinyurl.com/ycdw6wyx>
• Rölleke, Heinz. Grimms Märchen und ihre Quellen. Die literarischen Vorlagen der Grimmschen Märchen synoptisch vorgestellt und kommentiert. Trier: Wissenschaftlicher Verlag, 1998.
• Rölleke Heinz. Es war einmal… Die wahren Märchen der Brüder Grimm und wer sie ihnen erzählte. Frankfurt a. Main: Eichborn, 2011.
• Rusinek, Michał. „Wstęp”. Hoffmann, Heinrich. Złota różdżka, czyli bajki dla niegrzecznych dzieci. Warszawa: Egmont, 2017. S. 5-6.
• Simonides, Dorota. „J. i W. Grimmowie a folklor polski”. Bracia Grimm i folklor narodów słowiańskich. Red. M. Czurak, J. Śliziński. Wrocław: Ossolineum, 1989. S. 25-50.
• Venuti, Lawrence. The Translator’s Invisibility. A History of Translation. New York: Routledge, 1995.
• Zimmermann, Harm-Peer. „Pathosformeln des Grauens. Vom kulturellen Eigenwert des Schreckens in den «Kinder- und Hausmärchen» der Brüder Grimm“. Über Nachtfliegen, Zaunkönige und Meisterdiebe. Neue Beiträge zur Grimm- und Märchenforschung. Red. H. Ehrhardt et al. Kassel: Kassel University Press, 2019. S. 231-252.
• Zipes, Jack. „Acknowledgments”. The Original Folk and Fairy Talex of the Brothers Grimm. Translated and Edited by Jack Zipes. Princeton/Oxford: Princeton University Press, 2014. S. xvii-xviii.

Identifiers

DOI

10.14746/por.2020.1.10