1956, 1968, 1981: The Faces of Central-European Memory: A Postcolonial Perspective

• Authors: Bogusław Bakuła

Title variants

PL

1956, 1968, 1981 – oblicza środkowoeuropejskiej pamięci. Uwagi w perspektywie postkolonialnej

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

This article deals with two issues. The first concerns the problem of collective memory of the past, which is divided here into shared memory, separate memory and non-memory. Shared memory plays a lesser role in Central Europe than separate memory, the latter being the core of national and social identity. Shared memory is an unattainable ideal proposed by some politicians and cultural researchers. A significant role is played by non-memory, which temporarily annihilates difficult matters related to the past. History vies with collective memory in Central Europe as a means of preserving the past. This is the result of centuries-old conflicts, changing political systems, shifting borders and, above all, many nations losing their sovereignty. This situation made the problem of domination and subordination a fundamental problem of history and collective memory. For this reason, the second part of the article focuses on the postcolonial aspects of collective memory, and in particular on its relation to the events of 1956, 1968, and 1981 connected with the military reaction of the communist system to attempts at reform. These events, with all their historical differences, are caused by external violence (1956, 1968) or by internal violence caused by external pressure (1981). Central European societies also shape mutual relations through their attitudes to selected elements of the past. The author of the article depicts the inconspicuous aspects of shared internal and international memory by means of an analysis of four aspects: ressentiment, unremembering, historical politics and aesthetisation.An analysis of the events that took place in 1956, 1968, and 1981 in the context of these four aspects of postcolonial memory reveals the fragile (moderately strong) existence of common areas. These areas are dominated by non-memory and separate memory, which deform historical realities. This proves that it is difficult for Central European societies to move beyond slogans and general declarations. True shared memory is the task for the future.  

PL

Artykuł dotyczy dwóch zagadnień. Pierwsze to problem zbiorowej pamięci przeszłości, w której obrębie autor wyodrębnia pamięć wspólną, pamięć odrębną i nie-pamięć. Pamięć wspólna odgrywa w Europie Środkowej mniejszą rolę niż pamięć odrębna, stanowiąca rdzeń tożsamości narodowej i społecznej. Pamięć wspólna jest raczej nieosiągalnym ideałem zgłaszanym przez niektórych polityków i badaczy kultury. Ważną funkcję pełni nie-pamięć, czyli przestrzeń czasowego unicestwiania trudnych spraw związanych z przeszłością. Historia i zbiorowa pamięć są w Europie Środkowej konkurencyjnymi drogami utrwalania przeszłości. Wynika to z faktu wielowiekowych konfliktów, zmieniających się form ustrojowych, zmiany granic i przede wszystkim odebrania wielu narodom suwerenności. Ta sytuacja spowodowała, że problem dominacji i podległości stał się zasadniczym problemem historii i pamięci zbiorowej. Druga część artykułu jest poświęcona postkolonialnym aspektom zbiorowej pamięci, w jej ramach zwłaszcza podejściu do wydarzeń i dat 1956, 1968, 1981, związanych z militarną reakcją komunistycznego systemu na próby jego zreformowania. Wydarzenia te, przy wszystkich różnicach, są spowodowane przez przemoc zewnętrzną (1956, 1968) lub przemoc wewnętrzną wywołaną naciskiem z zewnątrz (1981). Poprzez stosunek do wybranych elementów przeszłości społeczeństwa Europy Środkowej kształtują też wzajemne relacje. Autor ukazuje problem nieoczywistości wspólnej pamięci wewnętrznej i międzynarodowej przez analizę czterech aspektów: resentymentu, odpamiętywania, polityki historycznej i estetyzacji. Prezentacja wydarzeń lat 1956, 1968, 1981 w perspektywie wskazanych czterech aspektów postkolonialnej pamięci pokazuje słabe istnienie wspólnych obszarów, nad którymi przeważają pamięć odrębna, deformująca realia historyczne, oraz nie-pamięć. Dowodzi to, że wyjście poza hasła i ogólne deklaracje jest dla społeczeństw Europy Środkowej trudne. Prawdziwa wspólna pamięć to zadanie przyszłości.

Keywords

EN

Central Europe; 1956; 1968; 1981; common memory; separate memory; non-memory; postcolonial theory; resentiment; retrieval memory; historical policy; aesthetisation; Central Europe; 1956; 1968; 1981; common memory; separate memory; non-memory; postcolonial theory; resentiment; retrieval memory; historical policy; aesthetisation

PL

Europa Środkowa; 1956; 1968; 1981; pamięć wspólna; pamięć odrębna; nie-pamięć; teoria postkolonialna; resentyment; odpamiętywanie;; polityka historyczna; estetyzacja

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Porównania
• Year: 2020
• Volume: 27
• Issue: 2
• Pages: 25-46

Dates

published

2020-12-15

Contributors

author

Bogusław Bakuła

• Adam Mickiewicz University Poznań

References

• Bartoś, Tadeusz. “Nienawidzę, więc jestem, czyli skąd się biorą resentymenty”, https://tinyurl.com/y88bxwdo. Accessed 10 August 2018.
• Chmel, Rudolf. Slovenská otázka v 20. storočí. Bratislava: Kaligram 1997.
• Gyáni, Gábor. A történelem mint emlék(mű). Budapest: Kaligram, 2016.
• Gyáni, Gábor. Relatív történelem. Budapest: Typotext, 2007.
• Holbwachs, Maurice. Społeczne ramy pamięci. Trans. Marcin Król. Warszawa: PIW, 1969.
• Lužný, Dušan. “Kulturní paměť jako koncept sociálních věd.” Studia Philosophica 2.61 (2014): 3–18.
• Malicki, Krzysztof. Pamięć przeszłości pokolenia transformacji. Warszawa: Scholar, 2012.
• Olšáková Doubravka, Kaiserová Kristina, eds. Višegradská paměť či višegradské paměti? Paměť většiny a paměti menšin. Čítanka textů. Ústí nad Labem: Ústav slovansko-germánských studií FF UJEP, 2014.
• Scheler, Max. Resentyment i moralność. Trans. Jan Garewicz. Warszawa: Czytelnik, 1997.
• Švaříčková-Slabáková, Radmila. “O paměti, historii, vědomí a nevědomí. Současná bádání v paměťových studiích.” Dějiny – Teorie – Kritika 2 (2007): 323–255.
• Szacka, Barbara. Czas przeszły: pamięć – mit. Warszawa: Scholar, 2006.
• Tomášek, Marcel and Šubrt, Jiří. “Jak se vyrovnáváme s naší minulostí? České a československé nedávné dějiny prizmatem teorie kolektivní paměti a kvalitativní metodologie (focus groups).” Sociológia 46.1 (2014): 88–114.
• Wolff-Powęska, Anna. “Polskie spory o historię i pamięć. Polityka historyczna.” Przegląd Zachodni 1 (2007): 3–44.

Identifiers

DOI

10.14746/por.2020.2.2