Memory and History: A Comparison of the Past in Slovak Prose of the Post-2000 Period

• Authors: Vladimír Barborík

Title variants

PL

Pamięć i historia. Ujęcia przeszłości w słowackiej prozie po 2000 r.

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

This study focuses on how two kinds of memory: historical and personal are reflected in a section of Slovak literature of the past two decades. A variety of autobiographical genres and biographically-stylised fictional prose draw on personal memory, and history, is the domain of historical genres, particularly the novel. After the 1990s, the present was deemed important and historical presentations of the past were parodiedin the prose of Peter Pišťanek and Igor Otčenáš. At the beginning of the new millennium, however, prose portraying and reflecting on the past reappeared. Memory- based writing which is concerned with an individual situated within history, or outside of it, is more persuasive. Memory-based writing is used in different forms of autobiographical writing: within fiction it takes a form of biographical stylisation (e. g. Vilikovský, Kopcsay and Rozner). In the past ten to fifteen years, there has been a renewed interest in history in Slovak literature, mainly in pre-1989 history (e. g. Rankov, Krištúfek and Lavrík), which had been mistreated in pre-1989 Slovak literature, and later there was no interest in it or it was even rejected in the 1990s.During that time, historical memory was exploited to meet societal requirement. Silvester Lavrík was an exception-he was able to marry the two basic approaches to the past (personal history and historical) in a form of a dispute between them.

PL

Artykuł poświęcony jest sposobom, w jakich dwie podstawowe formy pamięci – historyczna i indywidualna – przejawiają się w części słowackiej prozy ostatnich dwóch dziesięcioleci. Pamięć indywidualna stanowi podstawę różnych odmian autobiografii oraz nawiązującej do tego gatunku prozy stylizowanej na biografię. Pamięć historyczna zaś cechuje gatunki historyczne, przede wszystkim powieść. W latach dziewięćdziesiątych XX w. dominowały opisy współczesności, a historyzujące ujęcia przeszłości były poddawane radykalnej subwersji parodyzującej w prozach Petera Pišťanka i Igora Otčenáša. Na początku nowego tysiąclecia ponownie pojawia się proza obrazująca i komentująca przeszłość. Bardziej sugestywne okazuje się pisanie o pamięci, które opiera się na jednostce znajdującej się wewnątrz historii lub poza nią. Znalazło ono zastosowanie w różnych formach pisarstwa autobiograficznego, w ramach literatury pięknej przyjęło zaś postać stylizacji biograficznej (np. Vilikovský, Kopcsay i Rozner). W ostatnich dziesięciu–piętnastu latach w literaturze słowackiej pojawiło się ponowne zainteresowanie historią, głównie tą sprzed roku 1989 (np. Rankov, Krištúfek i Lavrík), fałszowanej w literaturze sprzed 1989 r. i pomijanej lub wypieranej w latach dziewięćdziesiątych XX w. W tamtym czasie pamięć historyczna wychodziła naprzeciw oczekiwaniom społecznym. Wyjątkiem był Silvester Lavrík, który w swojej twórczości łączył dwa podstawowe podejścia do przeszłości (indywidualne i historyczne) w formie ich dialogu.

Keywords

EN

Slovak prose after 2000; memory; history; historic genre; biography; legitimisation; Slovak prose after 2000; memory; history; historic genre; biography; legitimisation

PL

słowacka proza po 2000 r.; pamięć; historia; powieść historyczna; biografia; legitymizacja

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Porównania
• Year: 2020
• Volume: 27
• Issue: 2
• Pages: 77-99

Dates

published

2021-12-15

Contributors

author

Vladimír Barborík

• Slovak Academy of Sciences in Bratislava

References

• Assmanová, Aleida. Prostory vzpomínání. Podoby a proměny kulturní paměti. (Translated from the German: Erinnerungsräume. Formen und Wandlungen des kulturellen Gedächtnisses). Trans. Jakub Flanderka, Světlana Ondroušková a Jiří Soukup. Praha: Karolinum, 2018.
• Bílik, René. Historický žáner v slovenskej próze. Bratislava: Kalligram – Ústav slovenskej literatúry SAV, 2008.
• Chmel, Rudolf, ed. Slovník diel slovenskej literatúry 20. storočia. Bratislava: Kalligram – Ústav slovenskej literatúry SAV, 2006.
• Fulmeková, Denisa. Konvália. Zakázaná láska Rudolfa Dilonga. Bratislava: Slovart, 2016.
• Juráček, Pavel. Deník (1959–1974). Praha: Národní filmový archiv, 2003.
• Kopcsay, Márius. Stratené roky. Bratislava: L. C. A., 2004.
• Kotian, Róbert “Mám rád nedôveryhodného rozprávača.” Rozhovor s Pavlom Rankovom (An Interview with Pavol Rankov). Magazín o knihách 3.12 (2018): 8–9.
• Krištúfek, Peter. Dom hluchého. Bratislava: Marenčin PT, 2012.
• Lavrík, Silvester. Nedeľné šachy s Tisom. Bratislava: Dixit, 2016.
• Lukács, György. Historický roman. (Translated from the German: Historische Roman). Trans. Július Albrecht. Bratislava: Tatran, 1976.
• Matejov, Fedor “Navrávačky.” Slovník diel slovenskej literatúry 20. storočia. Ed. Rudolf Chmel. Bratislava: Kalligram, Ústav slovenskej literatúry SAV, 2006. 445–449.
• Mocná Dagmar, Janáčková Jaroslava. “Historický román” (Historical Novel). Encyklopedie literárních žánrů. (Encyclopedia of Literary Genres). Eds. Mocná Dagmar, Josef Peterka et al. Praha – Litomyšl: Paseka, 2004. 240.
• Otčenáš, Igor. Keby…: Rýchle dejiny budúcnosti Slovenska. Bratislava: L. C. A., 1998.
• Pechar, Jiří. “O postmodernismu, smyslu umění a právu na vlastní příběh.” Lyotard, Jean-François. O postmodernismu: Postmoderno vysvětlované dětem. Postmoderní situace. (Translated from the French: Le Post-Moderne expliqué aux enfants. La Condition postmoderne). Trans. Jiří Pechar. Praha: Filosofický ústav AV ČR, 1993. 5–11.
• Pišťanek, Peter. “Mladý Dônč.” Mladý Dônč. Bratislava: Slovenský spisovatel, 1993. 39–92.
• Rankov, Pavol. Stalo sa prvého septembra (alebo inokedy). Bratislava: Kalligram, 2008.
• Rankov, Pavol. Legenda o jazyku. Bratislava: Slovart, 2018.
• Rozner, Ján. Sedem dní do pohrebu. Bratislava: Marenčin PT, 2009.
• Rozner, Ján. Noc po fronte. Bratislava: Marenčin PT, 2010.
• Rozner, Ján. Výlet na Devín. Bratislava: Marenčin PT, 2011.
• Stanzel, Franz K. Teorie vyprávění. (Translated from the German: Theorie des Erzählens). Trans. Jiří Stromšík. Praha: Odeon, 1988.
• Tatarka, Dominik. “Navrávačky.” Slovenské pohľady 105:17 (1989): 19–43; 106: 3 (1990): 6–37.
• Vilikovský, Pavel. Kôň na poschodí, slepec vo Vrábľoch. Bratislava: Smena, 1989a.
• Vilikovský, Pavel. Večne je zelený … Bratislava: Slovenský spisovateľ, 1989b.
• Vilikovský, Pavel. “Gašpar, Melichar a Baltazárová.” Čarovný papagáj a iné gýče. Bratislava: Slovenský spisovateľ, 2004a. 20–33.
• Vilikovský, Pavel. “Pán spomienok.” Čarovný papagáj a iné gýče. Bratislava: Slovenský spisovateľ, 2004b. 65–87.
• Vilikovský, Pavel. “Všetko, čo viem o stredoeurópanstve.” Prózy. Bratislava: Kalligram – Ústav slovenskej literatúry SAV, 2005. 191–197.
• Vilikovský, Pavel. “Na ľavom brehu pamäti.” Prvá a posledná láska. Bratislava: Slovart, 2013. 5–135.
• Vilikovský, Pavel. RAJc je preč. Bratislava: Petrus, 2018.

Identifiers

DOI

10.14746/por.2020.2.5