Humanistyka węglowa w kręgu energii kontrindustrialnych

• Authors: Marta Tomczok

Title variants

EN

Coal Humanities in the Context of Counterindustrial Energy

Abstracts

EN

The article presents the project of coal humanities, a multidisciplinary area of knowledge about coal, which takes into account the achievements in geology and mining, presented from the perspective of human-non-human relations, and located in energy and post-human studies. Against this background, the author first analyses the most common representations of coal in art and literature, related to industry, to show that in the mid-twentieth century, attempts were made to depart from them and create a critical reflection in Polish poetry and painting, which would be a reaction to the forced mining of coal, important for Polish economy and politics. Examples of counter-industrial representations of “green coal” are provided by the paintings of a miner from KWK “Moszczenica,” Ludwik Holesz, and the poet Bolesław Lubosz, born in Tarnowskie Góry. Both artists create visions of Carboniferous nature, try to revive coal and see something more than a raw material in it, e.g. a non-human being, a plant, and organic elements.

PL

Artykuł prezentuje projekt humanistyki węglowej – wielodziedzinowego obszaru wiedzy na temat węgla, uwzględniającego zdobycze geologii czy górnictwa, przedstawiane z perspektywy refleksji na temat relacji ludzko-nie-ludzkich, ulokowanych w studiach nad energią i posthumanistyce. Na tym tle autorka analizuje najpierw najczęstsze reprezentacje węgla w sztuce i literaturze, związane z przemysłem, by pokazać, że w połowie XX wieku próbowano odejść od nich i stworzyć w poezji oraz malarstwie polskim refleksję krytyczną, będącą reakcją na forsowne wydobywanie węgla, ważne dla polskiej gospodarki i polityki. Przykładów przedstawień kontrindustrialnych „zielonego węgla” dostarczają obrazy górnika z KWK „Moszczenica”, Ludwika Holesza, oraz teksty poety Bolesława Lubosza, urodzonego w Tarnowskich Górach. Obaj artyści tworzą wizje przyrody karbońskiej, próbują ożywić węgiel i zobaczyć w nim coś więcej niż surowiec, np. istotę nieludzką, roślinę, elementy organiczne.

Keywords

EN

coal; environmental history; coal humanities; coal culture; literature and art of PRL

PL

węgiel; historia środowiskowa; humanistyka węglowa; kultura węgla; literatura i sztuka PRL

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Porównania
• Year: 2022
• Volume: 31
• Issue: 1
• Pages: 21-37

Dates

published

2022

Contributors

author

Marta Tomczok

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

• https://orcid.org/000000019512007X

Identifiers

DOI

10.14746/por.2022.1.2

Biblioteka Nauki

2135689