Między wolnością a upolitycznieniem mediów publicznych

• Authors: Lucyna Szot

Title variants

EN

Between the freedom and politicisation of public media

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zjawisko polityzacji mediów publicznych w Polsce, stanowi istotne zagrożenie dla ich niezależności. Media publiczne odgrywają zasadniczą rolę w zakresie reprezentacji interesów społecznych m.in. różnorodność, niezależność oraz rzetelność i kompletność informacji. Publiczna radiofonia i telewizja realizuje misję publiczną i kształtuje społeczeństwo obywatelskie. Obowiązek realizacji misji społecznej przez media publiczne wynika z treści ustawy o radiofonii i telewizji. Wobec zjawiska komercjalizacji i polityzacji, w rzeczywistości brak materialnych gwarancji realizacji misji społecznej. Media publiczne umożliwiają legitymizację medialną polityków, co zderza się z niezależną pozycją organizacji medialnych. Tendencja uwolnienia się mediów od jakiejkolwiek politycznej kontroli, pozostaje w sprzeczności z tendencją do wywierania wpływu przez polityków na zawartość mediów (polityzacja mediów). Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym. W sferze komunikowania społecznego fundamentalne jest prawo do wolności prasy i wolności słowa. Zasadniczą rolę w zakresie reprezentacji interesów społecznych odgrywają autonomiczne media publiczne i niezależni dziennikarze. Artykuł stanowi wprowadzenie do analizy związanej z mechanizmami nadmiernego upolitycznienia mediów publicznych w Polsce. Autorka posługuje się podejściem normatywnym oraz metodą badań empirycznych ilościowych – kwestionariusza anonimowego przeprowadzonego wśród dziennikarzy mediów regionalnych. Podstawowym celem badawczym jest analiza uwarunkowań niezależności mediów publicznych i dziennikarzy w Polsce, w kontekście procesu polityzacji. Konstytucyjne deklaracje wolności prasy nie znajdują odzwierciedlenia w rzeczywistości, w szczególności w odniesieniu do mediów publicznych. Obecny status prawny i finansowy mediów publicznych skazuje z góry ich organy, na uzależnienie polityczne i balansowanie pomiędzy realizacją misji a koniecznością osiągania zysków.

EN

The occurrence of media politization in Poland is a very essential threat to their independence. Public media act their fundamental part in field of representation of public interests e.g. diversity, independency, reliability and completeness of information. Public radio and TV broadcasting implement their public mission and form civil society. The duty of public mission implementation by the public media arises from the polish Radio and Television Broadcasting Act. In face of the occurrence of commercialization and politization, there are, in the fact, no guaranties of public mission implementation. Public media enable legitimization of politicians using media, what collides with independent position of media organizations. The tendency of media to free from any political control stands opposite to tendency of politicians to have an influence on the contents of media (media politization). The Republic of Poland is a legal democratic state. In aspect of social communication, there is a fundamental right to freedom of press and freedom of speech. In scope of representation of public interests, the essential part play autonomic public media and independent journalists. The article is an introduction to the analysis related to the mechanism of excessive public media politization in Poland. The author uses a normative approach and a method of empirical quantitative research – an anonymous questionnaire conducted among journalists of regional media. The main research objective is to analyse the conditions of independence of public media and journalists in Poland, in the context of the political process. Constitutional guarantees of freedom of press find no reflection on reality, particularly in scope of public media. Present legal and financial status of public media condemns their organs to political dependence and balancing between public mission implementation and necessity of income gaining.

Keywords

PL

komunikowanie polityczne; polityka; media publiczne; niezależność; wolność prasy; misja publiczna; polityzacja mediów

EN

political communication; politics; public media; independency; of freedom of press; public mission; media politization; political communication; politics; public media; independency; of freedom of press; public mission; media politization

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Przegląd Politologiczny
• Year: 2020
• Issue: 2
• Pages: 157-177

Dates

published

2020-06-15

Contributors

author

Lucyna Szot

• Uniwersytet Wrocławski

• https://orcid.org/0000-0001-5045-3276

References

• Barta J., Dobosz I. (1989), Skrypty Prawo prasowe i autorskie, Wyd. UJ, Kraków.
• Bauer Z. (2004), Co to jest redagowanie?, w: Dziennikarstwo i świat mediów, red. Z. Bauer, E. Chudziński, Uniwersitas, Kraków.
• Bourdieu P. (2009), O telewizji. Panowanie dziennikarstwa, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
• Berlin I. (1991), Dwie koncepcje wolności, w: Dwie koncepcje wolności i inne eseje, przekład H. Bartosiewicz, D. Grinberg, S. Kowalski, M. Tański, Res Publika, Warszawa.
• Boć J. (1998), Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, Instytut Promocji i Reklamy Lord Kass, Wrocław.
• Dahlgren P., Sparks C. (2007), Komunikowanie i obywatelskość. Mass media w społeczeństwie, czyli atak na system nadawców publicznych, Wydawnictwo Astrum, Wrocław.
• Dobek-Ostrowska B. (2010), System partyjny a media w Polsce – zależności i relacje, „Studia Medioznawcze”, nr 2 (41).
• Dobek-Ostrowska B. (1997), Współczesne systemy komunikowania, Wydawnictwo UWr, Wrocław.
• Gardocki L. (1993), Europejskie standardy wolności wypowiedzi a polskie prawo karne, „Państwo i Prawo”, nr 3.
• Gerbner G. (1996), Mass Media and Human Communication Theory (w zbiorze:) Socjology and Mass Communication, red. D. McQuail, Harmondsworth 1972.
• Gluza R., Wiśniewska K. (2019), Propagandyści dobrej zmiany, „Press”, Press Sp. z o.o. Sp.k., nr 03–04.
• Goban-Klas T. (2004), Granice wolności mediów, Dziennikarstwo i świat mediów, red. Z. Bauer, E. Chudziński, Universitas, Kraków.
• Goban-Klas T. (2000), Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i internetu, PWN, Warszawa.
• Golka B. (1995), Etyka dziennikarska: utopia czy ratunek, „Zeszyty Prasoznawcze”, nr 1–2.
• Hallin Daniel C., Mancini P. (2007), Systemy medialne. Trzy modele mediów i polityki w ujęciu porównawczym, Wydawnictwo UJ, Kraków.
• Herbut R. (2002), Teoria i praktyka funkcjonowania partii politycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Jakubowicz K. (2007), Media publiczne. Początek końca czy nowy początek, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
• Kononiuk T. (1998), Wolność prasy, wolność dziennikarzy, „Forum Dziennikarzy”, nr 7–8.
• Kononiuk T. (2018), Rzetelne dziennikarstwo. Aksjologia i deontologia, Wyd. Oficyna Wyd. Aspra-JR, Warszawa.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. 1997, Nr 78, poz. 483.
• Kucharski S. (2019), Miliard w rekompensacie, „Press”, Press Sp. z o.o. Sp.k., nr 03–04.
• Kwasigroch A., Mikołajczyk E. (2005), Czy wolno?, TVP S.A., Warszawa.
• Laitinen R. E., Rakos R. F. (1997), Corporate Control of Media and Propaganda: A Behavior Analysis, w: red. P. A. Lamal, Cultural Contingencies: Behavior Analytic Perspectives on Cultural Practices, Praeger, Westport, CT.
• Lech G. (1993), Europejskie standardy wolności wypowiedzi a polskie prawo karne, „Państwo i Prawo”, nr 3.
• McLuhan M., Powers B. R. (1989), The global village, New York.
• Michalski B. (1998), Podstawowe problemy prawa prasowego, Dom Wyd. Elipsa, Warszawa.
• Mill J. S. (1959), O wolności, przekład A. Kurlandzka, PWN, Warszawa.
• Mocek S. (2006), Dziennikarze po komunizmie, Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa.
• Mrozowski M. (2001), Media masowe. Władza, rozrywka i biznes, Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, Warszawa.
• Ossowski S., Stępińska A. (2010), Polski dziennikarz – niezależny altruista?, „Etyka w Mediach”, nr 5.
• Pisarek W. (1996), Kodeksy etyki dziennikarskiej, w: Dziennikarstwo i świat mediów, red. Z. Bajer, E. Chudziński, Oficyna Cracovia, Kraków.
• Pokorna-Ignatowicz K. (2003), Telewizja w systemie politycznym i medialnym PRL. Między polityką a widzem, Wydawnictwo UJ, Kraków.
• Rezolucja 1003 Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z dnia 1 lipca 1993 r. w sprawie etyki dziennikarskiej (1994), „Zeszyty Prasoznawcze”, nr 3–4.
• Sartori G. (1994), Teoria demokracji, przekład P. Amsterdamski, D. Grinberg, PWN, Warszawa.
• Sobczak J. (2000), Polskie prawo prasowe, Oficyna Wyd. Book Service, Poznań.
• Sobkowiak L. (1998), Legitymizacja polityczna, w: Studia z teorii polityki, red. A. Jabłoński, L. Sobkowiak, Wydawnictwo UWr, Wrocław.
• Sparks C. S. (2001), Comparing transition in Poland, Russia, China, “West European Politics”, nr 24 (3).
• Szot L. (2003), Wolność dziennikarzy w polskim systemie prawnym, Atla 2, Wrocław.
• Szot L. (2013), Dziennikarze mediów lokalnych. Między profesjonalizmem a koniecznością przetrwania, Wydawnictwo UWr, Wrocław.
• Taylor L., Willis A. (2006), Medioznawstwo. Teksty, instytucje i odbiorcy, Wydawnictwo UJ, Kraków.
• Ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji, Dz. U. 1993, Nr 7, poz. 34, ze zm.
• Ustawa z dnia 28 stycznia 1984 r. Prawo prasowe, Dz. U. 1984, Nr 5, poz. 24, z późn. zm.

Identifiers

DOI

10.14746/pp.2020.25.2.11