Długi cień historii. Kontrola cywilna a efektywność polskich sił zbrojnych

• Authors: Marek Rohr-Garztecki

Title variants

EN

Long shadow of history: civilian control and effectiveness of armed forces in Poland

Abstracts

EN

The paper is based on the results of a longitudinal study tracing the challenges that joining NATO created for the armed forces and the defense policies of Poland. Examining the evolution of civil-military relations (CMR) in Poland, before and after it joined NATO we were seeking, whether those relations are copies, templates, patches or thresholds of established “Western” institutions. We also asked whether the Polish armed forces can be seen to accept democratic civilian control behaviourally, attitudinally and constitutionally. We conducted three series of face-to-face semi-structured interviews in 1996, 2006 and 2015–2016, using a proprietary questionnaire with a set of open questions. It was possible to interview 41 people, forming a sizeable part of Polish key decision makers and experts involved in the process of NATO enlargement. Findings were validated with the results of archival work on primary sources of Polish military doctrine, including the laws and the published statements of military concepts, practices and procedure. A critical review of the existing, mainly English-language literature of the subject was used to broaden the perspective. The results of our investigation show that Poland has accepted templates of CMR, which indicates that, although their adoption was voluntary, it was only approximate. They also suggest that the Polish military has accepted civilian control constitutionally and behaviourally but its attitudinal acceptance is still incomplete.

PL

Artykuł prezentuje wyniki badań stanowiących część historyczno-porównawczego studium wyzwań, jakie wejście do NATO postawiło przed siłami zbrojnymi i polityką obronną Polski. Badając ewolucję stosunków cywilno-wojskowych (SCW) w Polsce przed i po jej wstąpieniu do NATO pytaliśmy czy mają one formę kopii, szablonów czy progów uznanych „zachodnich” rozwiązań instytucjonalnych. Pytaliśmy też, czy można uznać, że Polskie siły zbrojne zaakceptowały demokratyczną kontrolę cywilną nad sobą behawioralnie, postawowo i konstytucjonalnie. Przeprowadziliśmy trzy serie bezpośrednich, częściowo ustrukturalizowanych wywiadów w latach 1996, 2006 i 2015–2016 przy użyciu własnego kwestionariusza zawierającego pytania otwarte. W wywiadach wzięło udział 41 osób reprezentujących istotną część polskich decydentów i ekspertów zaangażowanych w proces poszerzania NATO. Ich wyniki zostały zweryfikowane rezultatami badań archiwalnych pierwotnych źródeł polskiej doktryny obronnej, w tym ustaw i publikowanych oświadczeń dotyczących koncepcji, praktyk i procedur militarnych. Krytyczny przegląd istniejącej, głównie angielskojęzycznej literatury posłużył poszerzeniu perspektywy badawczej. Rezultaty naszych badań wskazują, że Polska przyjęła zachodnie szablony SCW, co wskazuje, że przyjęcie to było dobrowolne, ale użyte tylko w przybliżeniu. Sugerują one też, że polscy wojskowi zaakceptowali kontrolę cywilną konstytucjonalnie i behawioralnie, ale ich akceptacja postawowa jest jeszcze ciągle niepełna.

Keywords

EN

systemic transformation; civil-military relations; NATO

PL

transformacja systemowa; stosunki cywilno-wojskowe; NATO

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Przegląd Politologiczny
• Year: 2021
• Issue: 2
• Pages: 145-162

Dates

published

2021

Contributors

author

Marek Rohr-Garztecki

• Ambasador, Stały Przedstawiciel RP przy Programach i Biurze ONZ w Nairobi

• https://orcid.org/0000000196762891

References

• Balcerowicz B. (2015), Wywiad bezpośredni przeprowadzony przez autora.
• Dorn L. (2015), Wywiad bezpośredni przeprowadzony przez autora.
• Garztecki M. (1997), The Challenge of NATO Accession: The Czech, Hungarian and Polish Experience, Adelphi Paper (maszynopis), International Institute for Strategic Studies, London.
• Gogolewska A. (2015), Wywiad bezpośredni przeprowadzony przez autora.
• Jacoby W. (2004), The Enlargement of the European Union and NATO: Ordering from Menu in Central Europe, Cambridge University Press, Cambridge–New York.
• Kamiński A. (2015), Wywiad bezpośredni przeprowadzony przez autora.
• Kamiński A. (2016), Wywiad telefoniczny przeprowadzony przez autora.
• Karkoszka A. (2015), Wywiad bezpośredni przeprowadzony przez autora.
• Latawski P. (2006), The Transformation of Postcommunist Civil-military Relations in Poland, w: T. Edmunds, A. Cottey, A. Forster, Civil-Military Relations in Postcommunist Europe: Reviewing the Transition, Routledge, London–New York.
• Linz J. J., Stepan A. (1996), Problems of Democratic Transition and Consolidation: Southern Europe, South America and Post-Communist Europe, John Hopkins University Press, Baltimore.
• Matei F. C. (2015), A New Conceptualisation of Civil-Military Relations, w: The Routledge Handbook of Civil-Military Affairs, red. T. C. Bruneau, F. C. Matei, Routledge, London–New York.
• Michta A. A. (1997), The Soldier-Citizen: The Politics of the Polish Army after Communism, Macmillan, Basingstoke–London.
• Miziołek J., Staniszewski M. (2015), Kupowaliśmy broń bez strategii, „Wprost”, 20 grudnia 2015.
• Niesiołowski S. (2015), Wywiad bezpośredni przeprowadzony przez autora.
• NIK (2012), Stan profesjonalizacji sił zbrojnych RP na przykładzie wybranych jednostek, http://www.nik.gov.pl/plik/id,3650,vp,4648.pdf, 3.02.2016.
• Ojrzanowski M. (2015), Wywiad bezpośredni przeprowadzony przez autora.
• Onyszkiewicz J. (2015), Wywiad bezpośredni przeprowadzony przez autora.
• Praczyk G. (2006), Lekcja nowoczesnej armii: Pustynna misja obnażyła słabe strony naszych jednostek – staroświecki sprzęt i nieskuteczną taktykę, „Rzeczpospolita”, 12 kwietnia 2006.
• Puchała F. (niedatowany), Polska Ludowa a III Rzeczpospolita; Różne uwarunkowania geopolityczne, różne koncepcje obronności i bezpieczeństwa, http://www.klubgeneralow.pl/wplyw-zmian-geopolitycznych-po-1945-i-1991roku-na-polskie-koncepcje-obronnosci-i-bezpieczenstwa/.
• Sejm (2015), Parlamentarna Komisja Obrony Narodowej, http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/agent.xsp?symbol=KOMISJAST&NrKadencji=7&KodKom=OBN.
• Simon J. (2004), Poland and NATO: A Study in Civil-Military Relations, Rowman & Littlefield, Lanham–Oxford.
• Skrzypczak W. (2015), Wywiad bezpośredni przeprowadzony przez autora.
• Tacik H. (2015), Wywiad bezpośredni przeprowadzony przez autora.
• Was M. (2015), Polacy na misjach: Fiasko w bałkańskim kotle, „Gazeta Wyborcza” http://wyborcza.pl/1.147953,18676823,fiasko-w-balkanskim-kotle.html#ixzz400SC3onb, 2.02.2016.
• Wikipedia (niedatowany), Stowarzyszenie Euro-Atlantyckie, https://pl.wikipedia.org.wiki/Stowarzyszenie_Euro-Atlantyckie, 22.04.2015.

Identifiers

DOI

10.14746/pp.2021.26.2.10

Biblioteka Nauki

1912267