Konstytucjonalizacja opozycji w systemach politycznych państw europejskich

• Authors: Krzysztof Matuszek

Title variants

EN

Constitutionalization of the Opposition in Political Systems of European States

Abstracts

EN

Political science literature distinguishes two forms of institutionalization of the opposition – political (indirect) institutionalization and legal (direct) institutionalization. The first is based on the assumption that the opposition i san integral part of the Political system, which results from the basic constitutional rules, a catalog of civil rights or electoral law, while the second relies on placing a phrase reffering to “opposition” in a specific legal act: resolution, law or constitution. This article focuses just on the second form of institutionalization of the opposition, or more precisely, on its constitutionalization. The aim of the author of the study was to examine the scale of this phenomenon in the political systems of European states, as well as to present the context in which constitution-makers refer to the “opposition” in the content of the constitution, and what are the differences in this scope. The analysis embranced the constitutions of all European states, therefore the research kept comprehensive character. Among the used methods were: the method of content analysis and the comparative method, and the source base – apart from the constitutions – included: monographs, collective studies, scientific articles and other legal acts. Research has shown that the constitutionalization of political opposition is a rare phenomenon in Europe, encompassing only a few states. Those who decided to do it, differ the methods and solutions used for this purpose.

PL

W literaturze politologicznej wyróżnia się dwie formy instytucjonalizacji opozycji – instytucjonalizację polityczną (pośrednią) i instytucjonalizację prawnoustrojową (bezpośrednią). Pierwsza opiera się na założeniu, że opozycja stanowi nieodłączny element systemu politycznego, co wynika z podstawowych zasad konstytucyjnych, katalogu praw obywatelskich czy przepisów prawa wyborczego, natomiast druga polega na zamieszczeniu sformułowania nawiązującego do „opozycji” w konkretnym akcie prawnym: uchwale, ustawie bądź konstytucji. Niniejszy artykuł koncentruje się właśnie na tej drugiej formie instytucjonalizacji opozycji, a ściślej mówiąc, na jej konstytucjonalizacji. Celem autora opracowania było bowiem zbadanie skali tego zjawiska w systemach politycznych państw europejskich, jak również przedstawienie kontekstu, w jakim ustrojodawcy nawiązują w treści konstytucji do „opozycji”, i jakie występują różnice w tym zakresie. Analiza objęła konstytucje wszystkich europejskich państw, w związku z czym badania zachowały charakter całościowy. Wśród wykorzystanych metod znalazły się: metoda analizy treści i metoda porównawcza, a na bazę źródłową – oprócz konstytucji – złożyły się: monografie, opracowania zbiorowe, artykuły naukowe oraz inne akty prawne. Badania wykazały, że konstytucjonalizacja opozycji politycznej jest w Europie zjawiskiem rzadkim, obejmującym jedynie kilka państw. Te zaś, które się na to zdecydowały, różnią zastosowane w tym celu metody i rozwiązania.

Keywords

EN

opposition; political opposition; constitutionalization; Europe

PL

opozycja; opozycja polityczna; konstytucjonalizacja; Europa

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Przegląd Politologiczny
• Year: 2022
• Issue: 1
• Pages: 99-108

Dates

published

2022

Contributors

author

Krzysztof Matuszek

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie

• https://orcid.org/0000000323250304

References

• Bożyk S. (2006), Legitymizacja i instytucjonalizacja opozycji parlamentarnej we współczesnych systemach ustrojowych, w: Z zagadnień współczesnych społeczeństw demokratycznych, red. A. Jamróz, S. Bożyk, Wydawnictwo Temida 2, Białystok.
• Bożyk S. (2014), Model ustrojowy V Republiki Francuskiej a system rządów w Federacji Rosyjskiej, „Studia Iuridica Lublinensia”, nr 22.
• Complak K. (1995), Opozycja parlamentarna w obowiązującej i w przyszłej Konstytucji RP, „Przegląd Sejmowy”, nr 2(10).
• Constituição da República Portuguesa (2022), Diário da República Electrónico, https://dre.pt/dre/legislacao-consolidada/decreto-aprovacao-constituicao/1976-34520775, 30.01.2022.
• Constitution de la République Française du 4 octobre 1958 (2022), Legifrance, https://www.legifrance.gouv.fr/loda/id/JORFTEXT000000571356/, 29.01.2022.
• Constitution of Malta (2021), Legislation Malta, https://legislation.mt/eli/const/eng/pdf, 28.01.2022.
• Florczak-Wątor M., Mikuli P. (2009), Systemy konstytucyjne Cypru i Malty, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
• Konstytucja Malty z 21 września 1964 r. (2007), w: Konstytucja Malty, tłum J. Winczorek, wstęp P. Mikuli, M. Grzybowski, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
• Konstytucja Republiki Chorwacji (2007), tłum. T. M. Wójcik, M. Petryńska, wstęp A. i L. Garliccy, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
• Konstytucja Republiki Francuskiej z dnia 4 października 1958 r. (2011), tłum. W. Skrzydło, w: Konstytucje państw Unii Europejskiej, red. W. Staśkiewicz, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
• Konstytucja Republiki Portugalskiej z dnia 2 kwietnia 1976 r. (2011), tłum. A. Wojtyczek-Bonnand, w: Konstytucje państw Unii Europejskiej, red. W. Staśkiewicz, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
• Lietuvos Respublikos Seimas Statutas (2022), Teisės Aktų Registras, https://www.e-tar.lt/portal/lt/legalAct/TAR.123B53F30F70/asr, 28.01.2022.
• Łabno A. (2002), System konstytucyjny Portugalii, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
• Łuszczyński A. (2005), Podstawy metodologiczne badań politologicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
• Mikuli P., Grzybowski M. (2006), Parlament Republiki Malty, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
• Permanent Commission Against Corruption Act (2020), Legislation Malta, https://legislation.mt/eli/cap/326/eng/pdf, 1.02.2022.
• Public Administration Act (2021), Legislation Malta, https://legislation.mt/eli/cap/595/eng/pdf, 1.02.2022.
• Poslovnik Skupštine Crne Gore (2021), Skupština Crne Gore, https://www.skupstina.me/cyr/poslovnik-o-radu, 28.01.2022.
• Règlement de la Chambre des Députés (2022), Chambre des Députés du Grand-Duché de Luxembourg, https://www.chd.lu/wps/portal/public/Accueil/OrganisationEtFonctionnement, 28.01.2022.
• Règlement de la Chambre des représentants (2020), La Chambre, https://www.lachambre.be/kvvcr/pdf_sections/publications/reglement/reglementFR.pdf, 28.01.2022.
• Règlement de l’Assemblée Nationale (2022), Assemblée nationale, https://www.assemblee-nationale.fr/dyn/15/divers/texte_reference/02_reglement_assemblee_nationale.pdf, 29.01.2022.
• Règlement du Sénat (2021), Sénat, https://www.senat.fr/reglement/reglement.pdf, 29.01.2022.
• Regolamento della Camera dei Deputati (2012), Camera dei Deputati, https://www.camera.it/application/xmanager/projects/leg18/file/conoscere_la_camera/DA_SITO_25_settembre_2012.pdf, 28.01.2022.
• Regulamentul Camerei Deputaţilor (2021), Camera Deputatilor, http://www.cdep.ro/pdfs/tab_acte/regul_cdep.pdf, 28.01.2022.
• Rregullorja e Kuvendit të Republikës së Shqipërisë (2021), Republika e Shqipërisë Kuvendi, https://www.parlament.al/Files/sKuvendi/rregullorja.pdf, 28.01.2022.
• Rules of Procedure of the Assembly of the Republic of Macedonia (2013), Assembly of the Republic of North Macedonia, https://www.sobranie.mk/rules-procedures-of-the-assembly-ns_article-rules-of-procedure-of-the-assembly-of-the-republic-of-macedonia-precisten-tekst-2013.nspx, 28.01.2022.
• Składkowski K. (2013), System rządów w Republice Chorwacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Standing Orders of the House of Representatives (2020), Legislation Malta, https://legislation.mt/eli/sl/const.2/eng/pdf, 31.01.2022.
• Ustav Crne Gore (2013), Skupština Crne Gore, https://www.skupstina.me/me/ustav-crne-gore, 29.01.2022.
• Ustav Republike Hrvatske (2014), Pročišćeni Tekstovi Zakona, https://www.zakon.hr/z/94/Ustav-Republike-Hrvatske, 29.01.2022.
• Ustawa z dnia 22 czerwca 2016 r. o Radzie Mediów Narodowych, Dz. U. poz. 929, ze zm.
• Ustawa z 1937 roku o Ministrach Korony (Ministers of the Crown Act, 1937) (1970), tłum. S. Gebethner, w: Konstytucje Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych, Belgii, Szwajcarii, red. A. Burda, M. Rybicki, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław.
• Ustawy ustrojowe Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (2010), tłum. S. Kubas, wstęp P. Sarnecki, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
• Vidal-Naquet A. (2009), L’institutionnalisation de l’opposition. Quel statut pour quelle opposition?, „Reuve française de droit constitutionnel”, nr 1(77).
• Zakon o Izboru Odbornika i Poslanika (2021), Paragraf, https://www.paragraf.me/propisi-crnegore/zakon_o_izboru_odbornika_i_poslanika.html, 1.02.2022.
• Zakon o Državnom sudbenom vijeću (2020), Pročišćeni Tekstovi Zakona, https://www.zakon.hr/z/127/Zakon-o-Dr%C5%BEavnom-sudbenom-vije%C4%87u, 31.01.2022.
• Zakon o Državnoodvjetničkom vijeću (2020), Pročišćeni Tekstovi Zakona, https://zakon.hr/z/1051/Zakon-o-Dr%C5%BEavnoodvjetni%C4%8Dkom-vije%C4%87u, 31.01.2020.
• Zwierzchowski E. (2000), Opozycja parlamentarna, w: Opozycja parlamentarna, red. E. Zwierzchowski, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
• Zwierzchowski E. (2000a), Instytucjonalizacja opozycji w Republice Federalnej Niemiec, w: Konstytucja, wybory, parlament. Studia ofiarowane Zdzisławowi Jaroszowi, red. L. Garlicki, Wydawnictwo Liber, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/pp.2022.27.1.7

Biblioteka Nauki

2083353