The Materiality of Poiesis

• Authors: Joanna Orska

Title variants

PL

Materialność poiesis

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

This article attempts to explain the reason behind a secondary division within the Spinozian immanence principle - a principle that occurs, or is construed, within what could be seen (after Deleuze) as the level of practice, and that remains crucial to the so-called posthumanist turn. Posthumanism seems to ascribe an important role to claims and theses that are oriented towards the abolishment of all dichotomies that rupture the existing substance (dichotomies such as form-matter, but also internal-external, subject-object, soul-body, reflection-truth/experience). Interestingly, embracing such a performative perspective - one in which philosophy or theory is something that is „performed” - is only possible when the division between the „immanence of practice” and the „poststructuralist” ideas of literariness or textuality is maintained and emphasised. The reason for this is that the latter has been strongly associated with the centrality of the human being, their language and their intellectual creations (see e.g. Braidotti, Barad). But, as I would like to point out, referring to Deleuze and Guattari themselves, this allegedly poststructuralist framework has been successfully transcended by poststructuralists themselves. Nonetheless, this did not lead them to exclude the art of language - including literature which, seen here as a type of social practice, was among the chief interests of these French philosophers.

PL

W tym szkicu podejmuję próbę wyjaśnienia, dlaczego dochodzi do swego rodzaju wtórnego rozdzielenia Spinozjańskiej zasady immanencji – wydarzającej się czy też konstruowanej na po Deleuzjańsku rozumianej płaszczyźnie praktyki – a przyjmowanej jako teza zasadnicza dla zwrotu posthumanistycznego. W koncepcjach tych zasadniczą rolę odgrywają tezy zmierzające do obalenia wszelkiego rodzaju rozdzierających istniejącą substancję dychotomii (formy-materii, ale i wewnętrzności-zewnętrzności, podmiotu-przedmiotu, duszy-ciała, odbicia-prawdy/doświadczenia). Przyjęcie takiej, performatywnie rozumianej perspektywy „wykonywania” teorii czy filozofii staje się, co ciekawe, możliwe dopiero dzięki zastrzeżeniu rozłączności „immanencji praktyki” z dominującą w ramach zwrotu „poststrukturalistycznego” literackością czy tekstualnością. Ta bowiem sfera kojarzona była jako tradycyjnie umieszczająca w centrum swoich zainteresowań człowieka, jego język i jego wytwory intelektualne (przez np. Braidotti czy Barad). Ta głęboko strukturalistyczna koncepcja została z pozytywnym skutkiem przekroczona – jako pewien typ nowoczesnego, absolutyzującego porządkowania przestrzeni doświadczenia – przez wszystkich właściwie poststrukturalistów, w tym Deleuze’a i Guattariego, którym przede wszystkim poświęcam tej esej. Nie przyczyniło się to jednak do wykluczenia sztuki języka, także literatury, pojmowanej jako rodzaj społecznej praktyki, a co za tym idzie ważnego przedmiotu zainteresowania francuskich filozofów.

Keywords

EN

materialism; poiesis; avant-garde art; philosophy and art; Deleuze and Guattari; percepts; affects; performativity; materialism; poiesis; avant-garde art; philosophy and art; Deleuze and Guattari; percepts; affects; performativity

PL

materializm; poiesis; sztuka awangardowa; filozofia i sztuka; Deleuze i Guattari; percepty; afekty; performatywność

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Praktyka Teoretyczna
• Year: 2019
• Volume: 34
• Issue: 4

Dates

published

2019-12-15

Contributors

author

Joanna Orska

• University of Wrocław, Department of Polish Studies

References

• Barad, Karen. 2007. “Meeting the Universe Halfway: Quantum Physics and the Entaglement of Matter and Meaning”. Durham-London: Duke University Press.
• Barad, Karen. 2003. “Posthumanist performativity: Toward an Understanding of How Matter Comes to Matter”. “Signs. Journal of Women in Culture and Society” 28 (3).
• Barthes Roland. 1998. „Od dzieła do tekstu”. Trans. Michał Paweł Markowski. „Teksty Drugie” 6.
• Bednarek Joanna. 2012. „Polityka poza formą. Ontologiczne uwarunkowania filozofii polityki”. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Braidotti, Rosi. 2006. “The Ethics of Becoming-Inperceptible”. In: “Deleuze in Philosophy”. Constantine V. Boundas (ed.) Edinbourgh: Edinbourgh University Press.
• Braidotti, Rosi. 2013. „Posthuman”. Cambridge: Polity Press.
• Burzyńska, Anna. 2013. „Dekonstrukcja, polityka, performatyka”. Kraków: Universitas.
• Czapliński, Przemysław. 2017. „Sploty”. In: „Nowa humanistyka. Zajmowanie pozycji, negocjowanie autonomii”. Przemysław Czapliński, Ryszard Nycz (ed.). Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
• Dauksza, Agnieszka. 2017. „Afektywny modernizm. Nowoczesna literatura polska w interpretacji relacyjnej”. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
• Deleuze, Gilles. 2000. „Proust and Signs”. Trans. Richard Howard. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Deleuze, Gilles. 1988. “Spinoza. Practical Philosophy”. Transl. Robert Hurley. San Francisco: City Light Books.
• Deleuze Gilles, Guattari Félix. 1994. “What is Philosophy?”. Trans. Hugh Tomilson. New York: Graham Burchell. Columbia Univeristy Press.
• Deleuze Gilles, Guattari Félix. 1987. “Thousand Plateaus”. Transl. Brian Massumi. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Deleuze Gilles, Guattari Félix. 1983. “Anti-Oedipus”. Transl. Robert Hurley, Marc Seem, Helen R. Lane. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Derrida, Jacques. 1981. “Postions”. Trans. Alan Bass. Chicago: University of Chicago Press.
• Domańska Ewa, Loba Mirosław. 2010. „Wstęp”. In: “French theory w Polsce”. Ewa Domańska, Mirosław Loba (ed.). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Glosowitz, Monika. 2019. „Maszynerie afektywne. Literackie strategie emancypacji w najnowszej polskiej poezji kobiet”. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
• Haraway, Donna. 2006. „The Companion Species Manifesto. Dogs, People and Significant Otherness”. Chicago: Pricly Paradigm Press.
• Herer, Michał. 2006. „Gilles Deleuze. Struktury, maszyny, kreacje”. Universitas: Kraków.
• Janik, Mateusz. 2018. „Benedykt Spinoza. Ciało filozofii i polityka przekształcenia”. In: „Feministyczne nowe materializmy. Usytuowane kartografie”. Olga Ciemielęcka, Monika Rogowska-Stangret (ed.). Lublin: Wydawnictwo e-naukowiec.eu.
• Markiewicz, Miłosz. 2017. „Pomiędzy dziedzictwem Spinozy i wyzwaniami nowego materializmu”. „Praktyka Teoretyczna”. http://www.praktykateoretyczna.pl/milosz-markiewicz-pomiedzy-dziedzictwemspinozy-awyzwaniami-nowego-materializmu-tropy/ (data dostępu:2018.12.04).
• Markowski, Michał Paweł. 1997. „Efekt inskrypcji. Jacques Derrida i literatura”. Bydgoszcz: Wydawnictwo Homini.
• Mroczkowski, Bartosz. 2017. „Schizofreniczna materia. O produkcji ciał, pojęć i podmiotowości”. „Praktyka Teoretyczna” 3.
• Nycz, Ryszard. 2012. „Poetyka doświadczenia. Teoria – nowoczesność – literatura”. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
• Nycz, Ryszard. 2017. „Kultura jako czasownik. Sondowanie nowej humanistyki”. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe IBL PAN.
• Orska, Joanna. 2018. „Retro-rewolucja. Polska kontrkultura literacka”. „Czas Kultury” 2 (197).
• Rachwał Tadeusz, Sławek Tadeusz. 1992. „Maszyna do pisania. O dekonstruktywistycznej teorii Jacquesa Derridy”. Warszawa: Wydawnictwo „Rój”.
• Szopa, Katarzyna. 2017. „»Nieziszczone narodziny«. Cixous i Irigaray, czyli kobiety z czarnego kontynentu”. „Postscriptum polonistyczne” 2.
• Zaleski, Marek. 2015. „Wstęp”. In: „Ciała zdruzgotane – ciała oporne. Afektywne lektury XX wieku”. Adam Lipszyc, Marek Zaleski (ed.). Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
• Zaleski Marek. 2015. „Historyczna teraźniejszość czyli przestrzeń afektu”. In: „Ciała zdruzgotane –ciała oporne. Afektywne lektury XX wieku”. Adam Lipszyc, Marek Zaleski (ed.). Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.

Identifiers

DOI

10.14746/prt2019.4.4