Gołębnik przejrzał na oczy. Ludowy spisek w siedemnastowiecznej Italii

• Authors: Carlo Ginzburg

Title variants

EN

The Dovecote Has Opened Its Eyes: Popular Conspiracy in Seventeenth-Century Italy

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Bohaterem eseju Carlo Ginzburga jest siedemnastowieczny błazen i gorzelnik Costantino Saccardino, parający się również sztuką medyczną. Oskarżony wspólnie z towarzyszami o potajemne skalanie odchodami miejskich świętych obrazów, Saccardino głosił, że religia – przede wszystkim zaś pojęcie piekła – stanowi czystą fikcję, a pierwsi ludzie nie zostali stworzeni przez Boga, lecz zrodzili się z błota. Ginzburg zwraca uwagę na pokrewieństwo łączące heretyckie poglądy Saccardina – naznaczone świadomością kryzysu oraz oczekiwaniem politycznej, religijnej i kulturowej rewolucji – z rozpoznaniami Galileusza, Bacona, Campanelli, Różokrzyżowców, nawet Kartezjusza. Zarazem jednak wrażliwość Saccardina jest wrażliwością zawodowego komedianta – nie wielkiego intelektualisty – i to właśnie czyni ten przypadek niezwykłym. Sprawa Saccardina, obeznanego, jak wykazuje Ginzburg, z literaturą libertyńską, zarazem zaś bezwzględnie odrzucającego elitaryzm libertynów, pokazuje, że w tym okresie związki między kulturą wysoką i kulturą klas podporządkowanych mogły obejmować okrężną wymianę, zapośredniczoną przez różne, niekiedy przeciwstawne kody.

EN

The hero of this essay by Calro Ginzburg is XVII-th century clown and distiller Costantino Saccardino, who also was active in the field of medical art. Accused together with his companions of secretly defiling city saint painting with excrements, Saccardino preached that religion – particularly its approach towards hell – was pure fiction and that first people were not created by God but were born out of mud. Ginzburg draws attention to the affinity between Saccardino’s heretical views (marked by the awareness of crisis and the anticipation of political, religious and cultural revolution) and the diagnoses made by Galileo, Bacon, Campanella, Rosicrusarians or even Descartes. At the same time Sccardino’s sensibility is that of a professional comedian – not a great intellectual – and this is what makes his case exceptional. The case of Saccardino, who – as is demontrated by Ginzburg – had a good knowledge of libertine literature while rejecting libertine elitism, shows that in this period the relations between the high culture and the culture of the subordinated classes could include an exchange that went through a detour, mediated in various, sometimes opposing codes.

Keywords

PL

Costantino Saccardino; herezje; libertynizm; historia ludowa

EN

Costantino Saccardino; heresy; libertinism; people's history; Costantino Saccardino; heresy; libertinism; people's history

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Praktyka Teoretyczna
• Year: 2016
• Volume: 19
• Issue: 1
• Pages: 217-229

Dates

published

2016-03-15

Contributors

author

Carlo Ginzburg

• Carlo Ginzburg - włoski historyk urodzony w Turynie w 1939. Ukończył Scuola Normale Superiore w Pizie. Wykładał między innymi na Uniwersytecie Bolońskim, Uniwersytecie Kalifornijskim. W języku polskim ukazała się jego książka Ser i robaki. Wizja świata pewnego młynarza z XVI w., w której, bazując na materiałach procesów inkwizycyjnych, dokonuje rekonstrukcji wyrafinowanego systemu filozoficznego młynarza z Friuli – Domenica Scandelliego, zwanego Menocchiem. Zainteresowania Ginzburga skupiają się na wielokontekstowych (uwzględniających literaturę, sztukę, filozofię) studiach nad włoskim renesansem czy szerzej historią wczesnej nowożytności. Włoski historyk znany jest także ze swoich badań nad metodologią historii, zawartych w takich pracach jak: Spie. Radici di un paradigma indiziario (1979) czy Checking the Evidence: The Judge and the Historian (1991). Oprócz tego autor tłumaczonych na wiele języków: Storia notturna. Una deci frazione del sabba (1989), I benandanti (1966)

References

• Bachtin, Michaił. 1975. Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu. Tłum. Anna i Andrzej Goreniowie. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Bercé, Yves-Marie. 1976. Fête et révolte. Des mentalités populaires du XVIème au XVIIIème siècles. Paris: Hachette Livre.
• Biblioteca Comunale (Biblioteka Miejska). Bolonia.
• Campeggi, Ridolfo. 1623. Racconto de gli heretici iconomiasti giustiziati in Bologna. Bologna.
• Camporesi, Piero. 1976. La maschera di Bertoldo. G.C. Croce e la letteratura carnevalesca. Torino: Giulio Einaudi Editore.
• Camporesi, Piero. 1981. „Cultura popolare e cultura d’élite fra Medioevo e età moderna”. W Storia d’Italia. Annali, red. Corrado Vivanti. Torino: Einaudi. t. 4.
• Cinelli Calvoli, Giovanni. 1747. Biblioteca volante di Gio. Cinelli Calvoli continuata dal dottor Dionigi Andrea Sancassani. Venezia.
• Corvaglia, Luigi (red.). 1934. Le opere di Giulio Cesare Vanini e le loro fonti. Roma: Albrighi, Segati e C. t. 2.
• Davis, Natalie Zemon. 1975. „Printing and the People”. W Davis, Natalie Zemon. Society and Culture in Early Modern France. Stanford: Stanford University Press.
• Diodoro Siculo [Diodor Sycylijski]. 1575. Historia overo libraria historica. T. 1. Venezia.
• Ferguson, John. 1959. Bibliographical Notes on Histories of Inventions and Books of Secrets. London: Holland Press.
• Ferrari, Marco i Ginzburg, Carlo. 1978. „La colombara ha aperto gli occhi”. Quaderni storici 38.
• Ferrari, Marco. 1982. „Alcune vie di diffusione in Italia di idee e di testi di Paracelso”. W Scienza, credenze occulte, livelli di cultura. Firenze: Olschki.
• Fioravanti, Leonardo. 1565. Del reggimento della peste. Venezia.
• Fioravanti, Leonardo. 1572. Dello specchio di scientia universale. Venezia.
• Fioravanti, Leonardo. 1582. Della fisica. Venezia.
• Galluzzi, Paolo. 1982. „Motivi paracelsiani nella Toscana di Cosimo II e di Don Antonio dei Medici: alchimia, medicina »chimica« e riforma del sapere”. W Scienze, credenze occulte, livelli di cultura. Firenze: Olschki.
• Garzoni, Tommaso. 1588. La piazza universale di tutte le profesioni del mondo. Venezia.
• Ginzburg, Carlo. 1976. „High and Low: The Theme of Forbidden Knowledge in the Sixteenth and Seventeenth Centuries”. Past and Present 73.
• Ginzburg, Carlo. 1986. „The Dovecote Has Opened Its Eyes: Popular Conspiracy in Seventeenth-Century Italy”. W The Inquisition in Early Modern Europe. Studies on Sources and Methods, red. Gustav Henningsen i John Tedeschi. DeKalb: Northern Illinois University Press.
• Ginzburg, Carlo. 1989. Ser i robaki. Wizja świata pewnego młynarza z XVI wieku. Tłum. Radosław Kłos. Warszawa: PIW.
• Ginzburg, Carlo. 2000. „L’alto e il basso. Il tema della conoscenza proibita nel Cinquecento e Seicento”. W Miti, emblemi, spie. Morfologia e storia. Turyn: Einaudi.
• Giorgi, Francesco. 1929. Un buffone degli Anziani di Bologna nel secolo XV. Bologna.
• Montanari, Luigi. 1974. „Contestatori d’altri tempi”. Strenna storica bolognese 24.
• Pintard, René. 1943. Le libertinage érudit dans la première moitié du XVIIème siècle. Paris: Slatkine.
• Prosperi, Adriano. 1974. La storia moderna attraverso i documenti. Bologna: Zanichelli.
• Saccardino, Costantino. 1609. Sonetto in morte del Serenissimo Ferdinando Medici, Gr. Duca di Toscana, dedicato al suo Serenissimo Figliuolo Cosimo Medici, Gran Duca di Toscana, dall’umilissimo servitore di S.A. Costantino Saccardini detto il dottore. Firenze [dzieło zaginione].
• Saccardino, Costantino. 1621. Libro nominato la verità di diverse cose, quale minutamente tratta di molte salutifere operationi spagiriche et chimiche. Bologna.
• Spini, Giorgio. 1976. „Noterelle libertine”. Rivista storica italiana 78.
• Yates, Frances Amelia. 1972. The Rosicrucian Enlightenment. London: Routledge.

Identifiers

DOI

10.14746/prt.2016.1.10