Intensywna podróż: od psychoanalizy do schizoanalizy kina

• Authors: Agnieszka Kotwasińska

Title variants

EN

Intensive Voyage: From Cinepsychoanalysis to the Schizoanalysis of Cinema

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest prześledzenie wpływu krytyki psychoanalitycznej doksy, zaprezentowanej w Anty-Edypie przez Gillles’a Deleuze’a i Feliksa Guattariego, na angloamerykańską teorię filmową ostatnich dwóch dekad. W pierwszej części autorka przybliża specyficzny impas teoretyczny, w który wpadło filmoznawstwo, zbyt mocno skupiając się na psychoanalitycznych ścieżkach interpretacyjnych obracających się wokół identyfikacji, relacji widz-ekran oraz przedstawienia. W drugiej części artykułu autorka prezentuje wybrane publikacje wchodzące w kreatywny dialog zarówno z psychoanalizą kina, jak i schizoanalizą oraz przedstawia przykładowe interpretacje dwóch słynnych horrorów: Psychozy oraz Świtu żywych trupów. W obu przypadkach psychoanalityczny komentarz zostaje odsunięty na bok, a na pierwszy plan wysuwa się deleuzjańsko-guattariańska idea pragnienia oraz afektywne doświadczanie filmu.

EN

The aim of the article is to trace how the critique of psychoanalysis, developed by Gilles Deleuze and Félix Guattari in Anti-Oedipus, has influenced Anglo-American film theory in the last two decades. In the first part of the article, the author describes a somewhat peculiar theoretical impasse that has plagued film studies; a blockage caused by an overemphasis on psychoanalytic interpretations which revolve around identification, spectatorship, and representation. In the second part, the author presents selected publications that have entered into a creative dialogue with both cinepsychoanalysis and schizoanalysis, and includes two interpretations of famous horror movies: Psycho and The Dawn of the Dead. In both cases psychoanalytic commentary is pushed aside, while the deleuzian-guattarian concept of desire and the notion of an affective film experience are moved into the foreground.

Keywords

PL

Anty-Edyp; schizoanaliza; kino; teoria filmu; psychoanaliza; doznanie; horror; Psychoza; zombie; przedstawienie

EN

Anti-Oedipus; schizoanalysis; cinema; film theory; psychoanalysis; sensation; horror; Psycho; zombie; representation; Anti-Oedipus; schizoanalysis; cinema; film theory; psychoanalysis; sensation; horror; Psycho; zombie; representation

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Praktyka Teoretyczna
• Year: 2017
• Volume: 25
• Issue: 3
• Pages: 371-383

Dates

published

2017-09-15

Contributors

author

Agnieszka Kotwasińska

• Ośrodek Studiów Amerykańskich Uniwersytet Warszawski Al. Niepodległości 22 02-653 Warszawa

References

• Alaimo, Stacy i Susan Hekman (red.). 2009. Material Feminisms. Bloomington: Indiana University Press.
• Barrett, Estelle i Barbara Bolt (red.). 2013. Carnal Knowledge: Toward A »New Materialism« through the Arts. London: I.B. Tauris.
• Baudry, Jean-Louis. 1974-1975. „Ideological Effects of the Basic Cinematographic Apparatus.” Tłum. Alan Williams. Film Quarterly 28/2: 39–47 [c.1970].
• Beugnet, Martine. 2007. Cinema and Sensation: French Film and the Art of Transgression. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Braidotti, Rosi. 1994. Metamorphoses Towards a Materialist Theory of Becoming. Cambridge: Polity.
• Braidotti, Rosi. 2009. Podmioty nomadyczne. Ucieleśnienie i różnica seksualna w feminizmie współczesnym. Tłum. Aleksandra Derra. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Buchanan, Ian i Patricia MacCormack (red.). 2008. Deleuze and the Schizoanalysis of Cinema. London: Continuum.
• Clover, Carol J. 1993. Men, Women, and Chain Saws: Gender in the Modern Horror Film. Princeton University Press.
• Coleman, Felicity. 2011. Deleuze and Cinema: The Film Concepts. Oxford: Berg.
• Coole, Diana i Samantha Frost (red.). 2010. New Materialisms: Ontology, Agency, and Politics. Durham: Duke University Press.
• Copjec, Joan. 1994. Read My Desire: Lacan Against the Historicists. Cambridge: MIT Press.
• Creed, Barbara. 1993. The Monstrous-Feminine: Film, Feminism, Psychoanalysis. London: Routledge.
• Deleuze, Gilles. 2008. Kino.1: Obraz-ruch .2: Obraz-czas. Tłum. Janusz Margański. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz/terytoria.
• Deleuze, Gilles i Félix Guattari. 2017. Anty-Edyp: Kapitalizm i schizofrenia. Tłum. Tomasz Kaszubski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Deleuze, Gilles i Félix Guattari. 2000. Co to jest filozofia? Tłum. Paweł Pieniążek. Gdańsk: Słowo/obraz/terytoria.
• Deleuze, Gilles i Félix Guattari. 2015. Tysiąc plateau: Kapitalizm i schizofrenia II. Red. meryt. Joanna Bednarek. Warszawa: Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana.
• Doane, Mary Ann. 1987. The Desire to Desire: The Woman’s Film of the 1940s. Bloomington: Indiana University Press.
• Flaxman, Gregory (red.). 2000. The Brain is the Screen: Deleuze and the Philosophy of Cinema. Minneapolis, University of Minnesota Press.
• Grosz, Elizabeth. 2008. Chaos, Territory, Art: Deleuze and the Framing of the Earth. New York: Columbia University Press.
• Grosz, Elizabeth. 1994. Volatile Bodies: Toward a Corporeal Feminism. Bloomington: Indiana University Press.
• Guattari, Félix. 1995. Chaosmosis. An Ethico-Aesthetic Paradigm. Tłum. P. Bains, J. Pefanis. Bloomington, Indianapolis: Indiana University Press.
• Halberstam, Judith (Jack). 1995. Skin Shows: Gothic Horror and the Technology of Monsters. Durham: Duke University Press.
• Kennedy, Barbara M. 2000. Deleuze and Cinema: The Aesthetics of Sensation. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• MacCormack, Patricia. 2016. Cinesexuality. Londyn: Routledge.
• Metz, Christian. 1982. The Imaginary Signifier: Psychoanalysis and Cinema. Tłum. Celia Britton et al. Bloomington: Indiana University Press.
• Modleski, Tania. 1988. The Women who Knew Too Much: Hitchcock and Feminist Theory. New York: Methuen.
• Mulvey, Laura. 1975. „Visual Pleasure and Narrative Cinema”. Screen 16/3: 6–18.
• Pisters, Patricia. 2008. „Delirium Cinema or Machines of the Invisible?” W Deleuze and the Schizoanalysis of Cinema. Red. Ian Buchanan i Patricia MacCormack. London: Continuum.
• Pisters, Patricia. 2003. The Matrix of Visual Culture: Working with Deleuze in Film Theory. Stanford: Stanford University Press.
• Pisters, Patricia. 2012. The Neuro-Image: A Deleuzian Film-Philosophy of Digital Screen Culture. Stanford: Stanford University Press.
• Ples, Marta. 2011. „Obraz, czas, ruch. Kino według Gilles’a Deleuze’a”. Recenzja książki Giles’a Deleuze’a Kino. 1: Obraz-ruch. 2: Obraz-czas. Folia Philosophica 29: 373–376.
• Powell, Anna. 2005. Deleuze and Horror Film. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Powell, Anna. 2007. Deleuze, Altered States and Film. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2007.
• Rizzo, Teresa. 2012. Deleuze and Film: A Feminist Introduction. London: Continuum.
• del Rio, Elena. 2008. Deleuze and the Cinemas of Performance. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Rodowick, David. 1997. Gilles Deleuze’s Time Machine. Durham: Duke University Press.
• Rushton, Richard. 2009. „Deleuzian spectatorship”. Screen 50/1: 45–53.
• Shaviro, Steven. 1993. The Cinematic Body. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Silverman, Kaja. 1988. The Acoustic Mirror: The Female Voice in Psychoanalysis and Cinema. Bloomington: Indiana University Press.
• Williams, Linda. 1991. „Film Bodies: Gender, Genre, and Excess”. Film Quarterly 44/4: 2–13.
• Williams, Linda. 2010. Hard core. Władza, przyjemność i „szaleństwo widzialnego. Tłum. Justyna Burzyńska, Irena Hansz, Miłosz Wojtyna. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Williams, Linda. 1984. „When the Woman Looks”. W Re-vision: Essays in Feminist Film Criticism. Red. Mary Ann Doane, Patricia Mellencamp, Linda Williams. Frederick: University Publications of America.

Identifiers

DOI

10.14746/prt.2017.3.18