Koniec religii, śmierć Boga i przygodna wspólnota. Hegel, Malabou, Žižek

• Authors: Bartosz Wójcik

Title variants

EN

The End of Religion, the Death of God and the Contingent Community: Hegel, Malabou, Žižek

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł stanowi rozbudowaną, opartą na analizie trzech zagadnień interpretację pojęcia końca religii w filozofii G.W.F. Hegla. Po pierwsze, relacji religijnego wyobrażenia i filozofii spekulatywnej – tj. problemu zniesienia religii w filozofii. Po drugie, Heglowskiej wykładni chrześcijaństwa (przedstawionej w Encyklopedii Nauk Filozoficznych i Wykładach z filozofii religii) zogniskowanej wokół koncepcji wcielenia jako kenozy, która jest odczytywana przez pryzmat propozycji interpretacyjnej Catherine Malabou. Po trzecie wreszcie, idei śmierci Chrystusa jako śmierci samego Boga, która stanowi, zdaniem Slavoja Žižka, autentyczny rdzeń chrześcijaństwa dla Hegla. Interpretacja tych problemów prowadzi do następującej konkluzji końca religii u Hegla: uśmiercony Bóg zmartwychwstaje w Duchu Świętym, którego historyczną postacią jest „duch obiektywny‖ – rewolucyjna wspólnota czynów miłości.

EN

The article is an interpretation of the concept of the end of religion in Hegel’s philosophy, based on the analysis of three issues:1. The relationship between religious imagination and speculative philosophy – i.e. the idea of the sublation of religion into philosophy.2. The Hegelian understanding of Christianity (presented in Encyclopaedia of the Philosophical Sciences and Lectures on the Philosophy of Religion) focused on the idea of incarnation as kenosis, which is interpreted by Catherine Malabou’s theory.3. The idea of the death of Christ as the death of God himself that constitutes the authentic core of Christianity – as Slavoj Žižek has claimed.This interpretation leads to the conclusion: the outcome of this death is God qua Holy Spirit, whose historical embodiment is ―objective spirit‖ – revolutionary community of the acts of love.

Keywords

PL

Hegel; dialektyka; religia; Malabou; Žižek; chrześcijaństwo; Bóg; wspólnota

EN

Hegel; dialectic; religion; Malabou; Žižek; Christianity; God; community; Hegel; dialectic; religion; Malabou; Žižek; Christianity; God; community

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Praktyka Teoretyczna
• Year: 2018
• Volume: 28
• Issue: 2
• Pages: 53-84

Dates

published

2018-10-15

Contributors

author

Bartosz Wójcik

• Instytut Nauk Politycznych PAN

References

• Ewangelia Tomasza. 1986. Tłum. Wincenty Myszor. W Apokryfy Nowego Testamentu t. I, red. Marek Starowiejski. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Gramsci, Antonio. 1991. Zeszyty filozoficzne. Tłum. Barbara Sieroszewska i Joanna Szymanowska. Warszawa: PWN.
• Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. 1990. Encyklopedia nauk filozoficznych. Tłum. Światosław Florian Nowicki. Warszawa: PWN.
• Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. 1995. Vorlesungen über die Philosophie der Religion. Band 3: Die vollendete Religion. Hamburg: Felix Meiner Verlag.
• Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. 2002. Fenomenologia ducha. Tłum. Światosław Florian Nowicki. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. 2006a. Wykłady z filozofii religii, t. I. Tłum. Światosław Florian Nowicki. Warszawa: PWN.
• Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. 2006b. Wykłady z filozofii religii, t. II. Tłum. Światosław Florian Nowicki. Warszawa: PWN.
• Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. 2011a. Nauka logiki, t. I. Tłum. Adam Landman. Warszawa: PWN.
• Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. 2011b. Nauka logiki, t. II. Tłum. Adam Landman. Warszawa: PWN.
• Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. 2013. Wykłady z historii filozofii, t. I. Tłum. Światosław Florian Nowicki. Warszawa: PWN.
• Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. 1969. Zasady filozofii prawa. Tłum. Adam Landman. Warszawa: PWN.
• Lenin, Włodzimierz. 1953. „List do towarzyszy‖. W Lenin, Włodzimierz. Dzieła, t. 26. Warszawa: Książka i Wiedza: 183–202.
• Löwith Karl. 2001. Od Hegla do Nietzschego: Rewolucyjny przełom w myśli XIX wieku. Tłum. Stanisław Gromadzki. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Lukács, György. 1980. Młody Hegel: O powiązaniach dialektyki z ekonomią. Tłum. Marek Jerzy Siemek. Warszawa: PWN.
• Magee, Glenn Alexander. 2001. Hegel and the Hermetic Tradition. Ithaca–London: Cornell University Press.
• Malabou, Catherine. 2006. The Future of Hegel: Plasticity, Temporality, Dialectics. Tłum. Lisabeth During. Oxfordshire–New York: Routledge.
• Malabou, Catherine. 2017. Ontologia przypadłości: Esej o destrukcyjnej plastyczności. Tłum. Piotr Skalski. Warszawa: Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego.
• Mikołaj z Kuzy. 1997. O oświeconej niewiedzy. Tłum. Ireneusz Kania. Kraków: SIW Znak.
• Mistrz Eckhart. 2013. Dzieła wszystkie, t. I. Tłum. Wiesław Szymona OP. Poznań: Wydawnictwo W drodze.
• Nancy, Jean-Luc. 2002. Hegel: The Restlessness Of The Negative. Tłum. Jason Smith i Steven Miller. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Pinkard ,Terry. 2000. Hegel: A Biography. Cambridge: Cambridge University Press.
• Pańków, Marcin. 2012. „O ontologicznej formie intersubiektywności: Kilka ustaleń w oparciu o Schillera i Hegla oraz rzut oka na dziś‖. W Intersubiektywność, red. Piotr Makowski. Kraków: Universitas: 41–64.
• Sosnowski, Maciej Adam. 2013. „»...przypadkowość, arbitralność, bezład...«: O pojednaniu religii i filozofii w myśli G. W. F. Hegla‖. W Deus otiosus: Nowoczesność w perspektywie postsekularnej, red. Agata Bielik-Robson i Maciej Adam Sosnowski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej: 91–119.
• Sosnowski, Maciej Adam. 2017. „Niestrawności: O dialektyce i wymiotowaniu‖. Przegląd Filozoficzno-Literacki 1: 325–336.
• Werner Florian. 2014. Ciemna materia: Historia gówna. Tłum. Elżbieta Kalinowska. Wrocław: Wydawnictwo Czarne.
• Zabala, Santiago. 2010. „Wprowadzenie: Religia poza teizmem i ateizmem‖. W Rorty, Richard i Gianni Vattimo. Przyszłość religii, red. Santiago Zabala. Tłum. Stanisław Królak. Kraków: Wydawnictwo UJ: 9–36.
• Žižek, Slavoj. 1996. The Indivisible Remainder: An Essay on Schelling and Related Matters. London-New York: Verso.
• Žižek, Slavoj. 2001. Wzniosły obiekt ideologii. Tłum. Joanna Bator i Paweł Dybel. Wrocław: Wydawnictwo UWr.
• Žižek, Slavoj. 2006. Kukła i karzeł: Perwersyjny rdzeń chrześcijaństwa. Tłum. M. Kropiwnicki. Bydgoszcz–Warszawa–Wrocław: Oficyna Wydawnicza Branta.
• Žižek, Slavoj. 2009. "The Fear of Four Words: A Modest Plea for the Hegelian Reading of Christianity". W Žižek, Slavoj i John Milbank. The Monstrosity of Christ: Paradox or Dialectic?, red. Creston Davis. Cambridge, MA–London: The MIT Press.
• Žižek, Slavoj. 2012. Less Than Nothing: Hegel and The Shadow of Dialectical Materialism. London-New York: Verso.
• Žižek, Slavoj. 2013. Metastazy rozkoszy: Sześć esejów o kobietach i przyczynowości. Tłum. Marek Jastrzębiec-Mosakowski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Identifiers

DOI

10.14746/prt.2018.2.3