Ontologia przypadłości »jak gdyby« w teorii Heleny Deutsch: Narodziny teorii kobiet albo sondowanie granic psychoanalizy

• Authors: Agnieszka Więckiewicz

Title variants

EN

Ontology of „as if" Identification in Helene Deutsch’s Theory: The Birth of Women’s Theory or Probing the Psychoanalytical Borders

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Publikowany tekst jest propozycją nowego spojrzenia na teorię Heleny Deutsch, polskiej psychoanalityczki, jednej z najbliższych współpracownic Zygmunta Freuda oraz prekursorki badań nad psychologią kobiet. Wyjście od społeczno-kulturowej historii psychoanalizy umożliwi mi ponowne przyjrzenie się obecności i znaczeniu psychoanalityczek w ruchu freudowskim. W artykule rezygnuję z utartych sposobów ujmowania freudyzmu jako wrogiego emancypacji kobiet, na rzecz badania psychoanalizy w kontekście jej narodzin i funkcjonowania w okresie do wybuchu drugiej wojny światowej. Bardziej niż miejsce Deutsch w długiej tradycji psychoanalizy kobiet, interesuje mnie autorskie i rewelatorskie ujęcie kobiecego podmiotu jako osobowości „jak gdyby" zaproponowane przez polską lekarkę. Dowodzę, że Deutsch wpisywała się nie tylko w tradycję kobiet analityczek, skoncentrowanych głównie na praktyce klinicznej, lecz również - podobnie jak Freud - w swych pracach łączyła refleksję medyczną z literaturą i filozofią. (Re)lektura jej prac w świetle filozofii plastyczności Catherine Malabou stanowi propozycję a zarazem przyczynek do badania teorii Deutsch przez pryzmat kategorii podmiotowości, pamięci i plastyczności.

EN

The article presents a new interpretation of works written by Helene Deutsch, Polish psychoanalyst, one of the closest colleagues of Sigmund Freud and the precursor of women’s psychoanalysis. Beginning with the social and cultural history of psychoanalysis, I try to (re)argue and (re)read the works of female analysts in Freud’s movement, especially those by Deutsch. In the article I propose the unfamiliar and new possibility of studying and writing about women’s psychoanalysis. One approach to the work of Polish analysts is to understand it not only as a clinical theory but also as a literature and philosophy. Working on a famous theory of „as if‖ identification, developed by Deutsch, in the light of the concept of plasticity proposed by French philosopher Catherine Malabou, the article is a contribution to a new method in reading and understanding theory as well as non-clinical works by Polish analysts through the categories of identity, memory and plasticity.

Keywords

PL

psychoanaliza; plastyczność; Deutsch; Malabou; autoanaliza

EN

psychoanalysis; plasticity; Deutsch; Malabou; self-analysis; psychoanalysis; plasticity; Deutsch; Malabou; self-analysis

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Praktyka Teoretyczna
• Year: 2018
• Volume: 28
• Issue: 2
• Pages: 138-160

Dates

published

2018-10-15

Contributors

author

Agnieszka Więckiewicz

• Instytut Kultury Polskiej Wydział Polonistyki UW ul. Krakowskie Przedmieście 26/28 00-927 Warszawa

References

• Andreas-Salomé, Lou. 1983. In der Schule bei Freud. Frankfurt am Main: Ullstein.
• Beauvoir, Simone de. 2014. Druga płeć. Tłum. Gabriela Mycielska i Maria Leśniewska. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
• Badinter, Élisabeth. 1998. Historia miłości macierzyńskiej. Tłum. Krzysztof Choiński. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.
• Braidotti, Rosi. 2009. Podmioty nomadyczne: Ucieleśnienie i różnica seksualna w feminizmie współczesnym. Tłum. Aleksandra Derra. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.
• Chodorow, Nancy J. 1999. „La psychanalyse et les femmes psychanalystes". W Les femmes dans l'histoire de la psychanalyse, red. Sophie de Mijolla- Mellor. Bordeaux-Le-Bouscat: Esprit du Temps.
• Deutsch Helena. 1944/1945. The Psychology of Women. New York: Grunne and Stratton.
• Deutsch Helena. 2008. Konfrontacja z samą sobą: Epilog. Tłum. Adam Pluszka. Warszawa: Cyklady.
• Deutsch, Helena. 2016a. „O homoseksualizmie kobiecym". Tłum. Mateusz Franczak. W Psychoanaliza w Polsce 1909-1946, red. Lena Magnone. Warszawa: Kronos.
• Deutsch Helena. 2016b. „Osobowość »jak gdyby«". Tłum. Mateusz Franczak. W Psychoanaliza w Polsce 1909-1946, red. Lena Magnone. Warszawa: Kronos.
• Deutsch, Helena. 2016c. „Psychologia kobiet w odniesieniu do funkcji prokreacji". Tłum. Mateusz Franczak. W Psychoanaliza w Polsce 1909-1946, red. Lena Magnone. Warszawa: Kronos.
• Ferenczi, Sándor. 1924. Versuch einer Genitaltheorie. Wien–Leipzig: Internationaler Psychoanalytischer Verlag.
• Freud, Sigmund i Josef Breuer. 2008. Studia nad histerią. Tłum. Robert Reszke. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Freud, Sigmund. 2009a. Pisma społeczne. Tłum. Robert Reszke. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Freud, Sigmund. 2009b. Życie seksualne. Tłum. Robert Reszke. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Friedan, Betty. 2012. Mistyka kobiecości. Tłum. Agnieszka Grzybek. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
• Gilman, Sander L. 1993. Freud, Race, and Gender. Princeton: Princeton University Press.
• Gilmore Leigh. 1994. Autobiographics: The Feminist Theory of Women’s Self-Representation. Ithaca –London: Cornell University Press.
• Magnone, Lena. 2016a. Emisariusze Freuda: Transfer kulturowy psychoanalizy do polskich sfer inteligenckich przed drugą wojną światową. Kraków: Universitas.
• Magnone, Lena 2016b. „Psychoanaliza w Polsce?". W Psychoanaliza w Polsce 1909-1946, red. Lena Magnone. Warszawa: Kronos.
• Malabou, Catherine. 1996. L’Avenir de Hegel: Plasticité, temporalité, dialectique. Paris: Libr. Philosophique J. Vrin.
• Malabou, Catherine. 2004. Que faire de notre cerveau. Paris: Bayard.
• Malabou, Catherine. 2007. Les nouveaux blessés: De Freud à neurologie. Penser le traumatisme contemporains. Paris: PUF.
• Malabou, Catherine. 2016a. „Plastyczność a cierpienie mózgowe i psychiczne". Tłum. Mateusz Burzyk. Znak 731. http://www.miesiecznik.znak.com.pl/to-samo-jest-rozne/.
• Malabou, Catherine. 2016b. „To samo jest różne‖. Tłum. Piotr Sawczyński. Znak 731. http://www.miesiecznik.znak.com.pl/to-samo-jest-rozne/.
• Malabou, Catherine. 2017. Ontologia przypadłości: Esej o plastyczności destrukcyjnej. Tłum. Piotr Skalski. Warszawa: Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego.
• Mitchel, Juliette. 1973. Psychoanalysis and Feminism: Freud, Reich, Laing and Women. New York: Vintage Books.
• Mühlleitner, Elke. 1999. „Les femmes et le mouvement psychanalytique à Vienne". W Les femmes dans l'histoire de la psychanalyse, red. Sophie de Mijolla- Mellor. Bordeaux-Le-Bouscat: Esprit du Temps.
• Mühlleitner, Elke i Johannes Reichymayr. 1997. „Following Freud in Vienna: The Psychological Wednesday Society and the Viennese Psychoanalytical Society 1902–1938". International Forum of Psychoanalysis 6: 73–102.
• Rank, Beata. 2016. „Rola kobiety w ewolucji społeczeństwa". Tłum. Mateusz Franczak. W Psychoanaliza w Polsce 1909-1946, red. Lena Magnone. Warszawa: Kronos.
• Schorske, Carl E. 1980. Fin-de-Siècle Vienna: Politics and Culture. New York: Knopf.

Identifiers

DOI

10.14746/prt.2018.2.7