Communism as a General Crime: Applying Hegemony Analysis to Anti-Communist Discourse in Contemporary Poland

• Authors: Michalina Golinczak

Title variants

PL

Komunizm jako powszechne przestępstwo: przyczynek do analizy hegemonii dyskursu antykomunistycznego we współczesnej Polsce

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

With the collapse of state socialism in Eastern Europe, anti-communism gained new momentum. In Poland, it has become a hegemonic discourse that manifests itself in (and reproduces itself through) legislation, public history, politics, and education, as well as pop culture. However, the discursive dominance of anti-communism has hardly been researched systematically. In this article, I aim to apply hegemony analysis, as developed by Martin Nonhoff – and based on Ernesto Laclau and Chantal Mouffe’s theory of discourse – to anti-communism in contemporary Poland. I give an overview of the methodology and discuss concrete analytical tools and their possible application and argue that, as a result of an antagonistic division of discursive space, communism becomes a “general crime”, an obstacle that prevents Polish society from finding “ultimate reconciliation with itself” and reaching its (mythical) fullness.

PL

Załamanie się systemu socjalistycznego w Europie Wschodniej wiązało się z rozkwitem antykomunizmu, który w Polsce stał się jednym z dominujących dyskursów politycznych. Jest on ugruntowany w ustawodawstwie, oddziałuje na nauki społeczne i edukację, przenika kulturę popularną i pamięć zbiorową oraz wpływa na bieżące działania polityczne. Mimo to wciąż brakuje systematycznych analiz jego hegemonii. W niniejszym artykule podejmuję próbę zastosowania metodologii wypracowanej przez Martina Nonhoffa w oparciu o teorię dyskursu Ernesta Laclaua i Chantal Mouffe do dyskursu antykomunistycznego we współczesnej Polsce. Argumentuję, że w efekcie antagonistycznego podziału przestrzeni dyskursywnej komunizm staje się „powszechnym przestępstwem”, przeszkodą, która uniemożliwia polskiemu społeczeństwu pojednanie się z samym sobą i osiągnięcie (mitycznej) pełni.

Keywords

EN

anti-communism; discourse; hegemony (analysis); Laclau; Mouffe; Nonhoff; anti-communism; discourse; hegemony (analysis); Laclau; Mouffe; Nonhoff

PL

antykomunizm; dyskurs; hegemonia; Laclau; Mouffe; Nonhoff

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Praktyka Teoretyczna
• Year: 2019
• Volume: 31
• Issue: 1
• Pages: 94-117

Dates

published

2019-05-08

Contributors

author

Michalina Golinczak

• Zentrum für Interdisziplinäre Polenstudien Europa-Universität Viadrina Frankfurt (Oder) Große Scharrnstraße 59 D-15230 Frankfurt (Oder)

References

• Bedall, Philip. 2014. Climate Justice vs. Klimaneoliberalismus? Kilmadiskurse im Spannungsfeld von Hegemonie und Gegen-Hegemonie. Bielefeld: transcript Verlag.
• Blatman, Daniel. 1997. “Polish Antisemitism and ‘Judeo-Communism’: Historiography and Memory”. East European Jewish Affairs 27(1): 23–43.
• Buchowski, Michał. 2013. “Neoliberalizm w Europie Środkowej – magia, religia czy nauka?”. Poznańskie Studia Slawistyczne 4: 29–41.
• Ceplair, Larry. Anti-Communism in Twentieth-Century America: A Critical History. Santa Barbara, CA: Praeger.
• Chmielewska, Katarzyna. 2012. “Komunizm w perspektywie historiografii współczesnej: Próba ujęcia”. In PRL życie po życiu, eds.
• Katarzyna Chmielewska, Agnieszka Mrozik and Grzegorz Wołowiec. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
• Creuzberger, Stefan and Dirk Hoffmann (eds.). 2014. ‘Geistige Gefahr’ und ‘Immunisierung der Gesellschaft’: Antikommunismus und politische Kultur in der frühen Bundesrepublik. München: Oldenbourg Verlag.
• Gramsci, Antonio. 1999. Selections from the Prison Notebooks. London: The Electric Book Company.
• Critchley, Simon. 2004. “Is There a Normative Deficit in the Theory of Hegemony?”. In Laclau. A Critical Reader, eds. Simon Critchley and Oliver Marchart: London–New York: Routledge.
• Faulenbach. Bernd. 2011. “Erscheinungsformen des ‘Antikommunismus’: Zur Problematik eines vieldeutigen Begriffs”. Jahrbuch für Historische Kommunismusforschung. 1–14.
• Faulenbach. Bernd. 2017. “Antikommunismus” (Version: 1.0). Docupedia-Zeitgeschichte, http://docupedia.de/zg/Faulenbach_antikommunismus_v1_de_2017.
• Forecki, Piotr. 2017. “Fantazmat Julii Brystiger”. Środkowoeuropejskie Studia Polityczne 1: 47–69.
• Gerrits, André. 1995. “Antisemitism and Anti-Communism: The Myth of ‘Judeo-Communism’ in Eastern Europe”. East European Jewish Affairs 25(1): 49–72.
• Fried, Albert. 1997. McCarthyism: The Great American Red Scare. A Documentary History. New York: Oxford University Press.
• Glynos, Jason. 2011. “Fantasy and Identity in Critical Political Theory”. Filozofski vestnik, 32(2): 65–88.
• Glynos, Jason and David Howarth. 2007. Logics of Critical Explanation in Social and Political Theory. London: Routledge.
• Glynos, Jason and Yannis Stavrakakis. 2004. “Encounters of the Real Kind: Sussing out the Limits of Laclau's Embrace of Lacan”. In Laclau: A Critical Reader, eds. Simon Critchley and Oliver Marchart. London–New York: Routledge.
• Heale, Michael J. 1990. American Anti-Communism: Combating the Enemy Within, 1830–1970. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
• Heale, Michael J. 1998. McCarthy's Americans: Red Scare Politics in State and Nation, 1935–1965. Basingstoke: Macmillan Press.
• Herer, Michał. 2017. “Komuniści i złodzieje”. Dwutygodnik 218. https://www.dwutygodnik.com/artykul/7322-komunisci-i-zlodzieje.html.
• Holubec, Stanislav and Agnieszka Mrozik. 2018. Historical Memory of Central and East European Communism. New York–London: Routledge.
• Howarth, David. 2004. “Hegemony, Subjectivity, Democracy”. In Laclau: A Critical Reader, eds. Simon Critchley and Oliver Marchart. London–New York: Routledge.
• Howarth, David, Aletta Norval and Yannis Stavrakakis (eds.). 2000. Discourse Theory and Political Analysis: Identities, Hegemonies and Social Change. Manchester: University Press.
• Howarth, David and Jacob Torfing. 2005. Discourse Theory in European Politics: Identity, Policy and Governance. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Howarth, David and Yannis Stavrakakis. 2000. “Introducing discourse theory and political analysis”. In Discourse Theory and Political Analysis: Identities, Hegemonies and Social Change, eds. David Howarth, Aletta Norval and Yannis Stavrakakis. Manchester: University Press.
• Janicka, Elżbieta. 2016. „O kontrkulturę – tu i teraz”. Recykling Idei. http://recyklingidei.pl/janicka-o-kontrkulture-tu-teraz.
• Kapmann, Margot, Elfriede Müller, and Krunoslav Stojaković. 2017. “Die Aktualität des Antikommunismus”. In Anti! Kommunismus. Struktur einer Ideologie, ed. jour fixe initiative berlin. Münster: edition assemblage.
• Konieczny, Maciej. 2015. “Partia Razem: Polska nie jest najgorszym miejscem na Ziemi, ale mogłaby być miejscem dużo lepszym” (interview with Maciej Konieczny and Marcelina Zawisza). https://opinie.wp.pl/partia-razem-polska-nie-jest-najgorszym-miejscem-na-ziemi-ale-moglaby-byc-miejscem-duzo-lepszym-6016710606066305a.
• Korte, Jan. 2009. Instrument Antikommunismus: Der Sonderfall Bundesrepublik. Berlin: Dietz Verlag.
• Körner, Klaus. 2003. Die rote Gefahr: Antikommunistische Propaganda in der Bundesrepublik 1950–2000. Hamburg: Konkret Literatur Verlag.
• Korwin-Mikke, Janusz. 2018. https://www.facebook.com/janusz.korwin.mikke/posts/10155576356592060.
• Laclau, Ernesto. 1990. New Reflections on the Revolution of Our Time. London: Verso.
• Laclau, Ernesto. 1995. “The Time is Out of Joint”. Diacritics 25(2): 86–96.
• Laclau, Ernesto. 1996. Emancipation(s). London–New York: Verso.
• Laclau, Ernesto. 2000. “Power and Social Communication”. Ethical Perspectives 7: 139–145.
• Laclau, Ernesto. 2004. “Glimpsing the Future”. In Laclau: A Critical Reader, eds. Simon Critchley and Oliver Marchart. London–New York: Routledge.
• Laclau, Ernesto. 2005a. On Populist Reason. London: Verso.
• Laclau, Ernesto. 2005b. “Populism: What’s in a Name?”. In Populism and the Mirror of Democracy, ed. Francisco Panizza: London–New York: Verso.
• Laclau, Ernesto. 2006. “Why Constructing a People Is the Main Task of Radical Politics”. Critical Inquiry 32(4): 646–680.
• Laclau, Ernesto and Chantal Mouffe. 1987. “Post-Marxism without Apologies”. New Left Review 166: 79–106.
• Laclau, Ernesto and Chantal Mouffe. 2014 [1985]. Hegemony and Socialist Strategy: Towards a Radical Democratic Politics. London–New York: Verso.
• Lipiński, Artur. 2005. Antykomunistyczne oblicze polskiej prawicy u schyłku XX wieku – analiza dyskursu politycznego. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza (unpublished dissertation)
• Marx, Karl. 2010 [1843]. “Contribution to the Critique of Hegel’s Philosophy of Law: Introduction”. In Karl Marx and Frederick Engels. Collected Works, vol. 3. London: Lawrence & Wishart.
• Mazowiecki, Tadeusz. 1989. https://dzieje.pl/aktualnosci/wystapienie-tadeusza-mazowieckiego-w-sejmie-24-sierpnia-1989-r.
• Norval, Aletta J. 2000. “Trajectories of Future Research in Discourse Theory”. In Discourse Theory and Political Analysis: Identities, Hegemonies and Social Change, eds. David Howarth, Aletta J. Norval and Yannis Stavrakakis: Manchester–New York: Manchester University Press.
• Mrozik, Agnieszka. 2014. “Poza nawiasem historii (kobiet), czyli po co nam dziś komunistki”. Wakat On-line 3. http://wakat.sdk.pl/poza-nawiasem-historii-kobiet-czyli-po-co-nam-dzis-komunistki/.
• Mrozik, Agnieszka. 2015. https://www.youtube.com/watch?v=9hNTnJXQbbk.
• Murray, Robert K. 1964. Red Scare: A Study in National Hysteria, 1919–1920. New York: McGraw-Hill.
• Nonhoff, Martin. 2005. “Social Market Economy as a Hegemonic Project: An Exercise in Functionalist Discourse Analysis”. Lecture on July 1st, 2005, Paris XII, Créteil. http://www.johannes-angermuller.net/deutsch/ADFA/nonhoff.pdf.
• Nonhoff, Martin. 2006. Politischer Diskurs und Hegemonie. Bielefeld: transcript Verlag.
• Nonhoff, Martin. 2007. “Diskurs, radikale Demokratie, Hegemonie – Einleitung”. In Diskurs – radikale Demokratie – Hegemonie: Zum politischen Denken von Ernesto Laclau und Chantal Mouffe, ed. Martin Nonhoff. Bielefeld: transcript Verlag.
• Nonhoff, Martin. 2008. “Hegemonieanalyse: Theorie, Methode und Forschungspraxis”. In Handbuch Sozialwissenschafte Diskursanalyse, Band 2: Forschungspraxis, eds. Rainer Keller, Andreas Hirseland, Werner Schneider and Willy Viehöver. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
• Nonhoff, Martin. 2014. “Antagonismus”. In DiskursNetz: Wörterbuch der interdisziplinären Diskursforschung, eds. Daniel Wrana, Alexander Ziem, Martin Reisigl, Martin Nonhoff and Johannes Angermuller. Berlin: Suhrkamp Verlag.
• Nonhoff, Martin. 2017. “Antagonismus und Antagonismen – hegemonietheoretische Aufklärung”. In Ordnungen des Politischen.
• Einsätze und Wirkungen der Hegemonietheorie Ernesto Laclaus, ed. Oliver Marchart. Wiesbaden: Springer VS.
• Nonhoff, Martin. 2019. “Hegemony Analysis: Theory, Methodology and Research Practice”. In Discourse, Culture and Organization: Postdisciplinary Studies in Discourse, ed. Tomas Marttila. Cham: Palgrave Macmillan.
• Opratko, Benjamin. 2012. “Ein theoretischer Universalschlüssel? Zur Ontologisierung des Hegemoniebegriffs bei Laclau und Mouffe”. In Diskurs und Hegemonie. Gesellschaftskritische Perspektiven, eds. Iris Dzudzek, Caren Kunze and Joscha Wullweber. Bielefeld: transcript Verlag.
• Ośrodek Studiów Kulturowych i Literackich nad Komunizmem Instytutu Badań Literackich (OSKiLnK) Polskiej Akademii Nauk. 2013.
• „Dyskusja Ośrodka Studiów Kulturowych i Literackich nad Komunizmem IBL PAN: Komunizm i PRL dzisiaj”. Teksty Drugie 3: 227–244.
• Pawłowicz, Krystyna. 2016. https://www.facebook.com/KrystynaPawlowicz/posts/dopiero-terazw-27-lat-po-1989r-trwa-w-polsce-prawdziwa-rewolucjaantykomunistycz/1288375817901470/.
• Pufelska, Agnieszka. 2007. Die ‘Judäo-Kommune’ – Ein Feindbild in Polen. Das polnische Selbstverständnis im Schatten des Antisemitismus 1939–1948. Paderborn: Schöningh.
• Sarasin, Philipp. 2003. Geschichtswissenschaft und Diskursanalyse. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
• Saryusz-Wolska, Magdalena, Sabine Stach and Katrin Stoll. 2016. “Verordnete Geschichte? Zur Dominanz nationalistischer Narrative in Polen: Eine Einführung”. Zeitgeschichte-online. https://zeitgeschichte-online.de/thema/verordnete-geschichte-zur-dominanz-nationalistischer-narrative-polen.
• Saussure, Ferdinand de. 1959. Course in General Linguistics. New York: Philosophical Library.
• Schetyna, Grzegorz. 2017. https://twitter.com/SchetynadlaPO/status/945921932142305281.
• Sowa, Jan. 2015. Inna Rzeczpospolita jest możliwa! Widma przeszłości, wizje przyszłości. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
• Starnawski, Marcin. 2012. “Tęsknię za tobą, Żydzie-rewolucjonisto! Demitologizacja, etos i nieprawomyślne lekcje w filmie Anny Zawadzkiej Żydokomuna”. Recykling Idei 13: 162–176.
• Stavrakakis, Yannis. 1999. Lacan and the Political. London–New York: Routledge.
• Stavrakakis, Yannis. 2003. “Laclau with Lacan: Comments on the Relation Between Discourse Theory and Lacanian Psychoanalysis”.
• In Jacques Lacan: Critical Evaluations in Cultural Theory, ed. Slavoj Žižek. London: Routledge.
• Storrs, Landon R.Y. 2013. The Second Red Scare and the Unmaking of the New Deal Left. Princeton–Oxford: Princeton University Press.
• Śpiewak, Paweł. 2012. Żydokomuna: Interpretacje historyczne. Warszawa: Wydawnictwo Czerwone i Czarne.
• Torfing, Jacob. 1999. New Theories of Discourse: Laclau, Mouffe and Žižek. Oxford: Blackwell Publishers.
• Traverso, Enzo. 2016. “The New Anti-Communism: Rereading the Twentieth Century”. 23 August. https://www.versobooks.com/blogs/2811-enzo-traverso-the-new-anti-communism-rereading-the-twentieth-century.
• Wæver, Ole. 2005. “European Intergration and Security: Analysing French and German Discourses on State, Nation, and Europe”. In Discourse Theory in European Politics: Identity, Policy and Governance, eds. David Howarth and Jacob Torfing. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Walicki, Andrzej. 2013. Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii. Kraków: Universitas.
• Waszczykowski, Witold and Hans-Jörg Vehlewald. 2016. “Haben die Polen einen Vogel? BILD-Interview mit Polens Außenminister”. BILD-Zeitung, January 3. https://www.bild.de/politik/ausland/polen/hat-die-regierung-einen-vogel-44003034.
• Wielgosz, Przemysław. 2017. “Konsens antykomunistyczny”. Le Monde Diplomatique – edycja polska. July. https://monde-diplomatique.pl/LMD137/index.php?id=1_2.
• Winnicki, Robert. 2012. “List otwarty Prezesa MW do gen. Zbigniewa Ścibor-Rylskiego”. https://www.pch24.pl/list-otwarty-prezesa-mw-do-gen-zbigniewa-scibor-rylskiego-,4743,i.html.
• Wippermann, Wolfgang. 2012. Heilige Hetzjagd: Eine Ideologiegeschichte des Antikommunismus. Berlin: Rotbuch Verlag.
• Zandberg, Adrian. 2016. “Komunistami nie jesteśmy. SLD zatonęło samo, bez naszej pomocy” (Interview by Marta Gawina). Kurier Poranny, April 26. https://poranny.pl/adrian-zandberg-komunistami-nie-jestesmy-sld-zatonelo-samo-bez-naszej-pomocy/ar/9916658.
• Zawadzka, Anna. 2009. “Żydokomuna”. Bez Dogmatu 79: 13-15.
• Zawadzka, Anna. 2012. “Kawior w sowieckiej ambasadzie”. Recykling Idei 13: 177–184.
• Zawadzka, Anna. 2016. “Żydokomuna: The Construction of the Insult”. In World War II and Two Occupations. Dilemmas of Polish Memory, eds. Piotr Forecki and Anna Wolff-Powęska. Frankfurt am Main: Peter Lang.
• Zawisza, Marcelina. 2017. “Jeśli nie zabiłby mnie rak, umarłabym z głodu” (Interview by Piotr Witwicki). Rzeczpospolita, February 2. https://www.rp.pl/Plus-Minus/302029880-Marcelina-Zawisza---Jesli-nie-zabilby-mnie-rak-umarlabym-z-glodu.html.
• Žižek, Slavoj. 2008. In Defence of Lost Causes. London–New York: Verso.
• Žižek, Slavoj. 2009. “Post-Wall: Neo-Anti-Communism”. London Review of Books 31(22): 10.
• Żukowski, Tomasz. 2009. “Polskie ja idealne”. Bez Dogmatu 79: 4–6.
• Żukowski, Tomasz. 2012. “Antykomunizm – technika dyscyplinarna”. Przekrój 26: 42–44.

Identifiers

DOI

10.14746/prt.2019.1.5