Czarne i czerwone. Masy ludzkie w poezji polskiego futuryzmu

• Authors: Aleksander Wójtowicz

Title variants

EN

Black and red: Human masses in the poetry of Polish futurism

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł opisuje, w jaki sposób polityczne zaangażowanie polskiego futuryzmu wpłynęło na poetyckie reprezentacje tłumu. Futuryści przedstawiali masy jako rezerwuar energii na tyle silnej, że zdolnej nie tylko do obalenia dotychczasowego porządku, lecz również do stworzenia zrębów przyszłego ładu. A jednocześnie poszukiwali adekwatnych sposobów ich przedstawienia w popularnych słownikach epoki, sięgając po elementy dyskursu konserwatywnego, komunistycznego oraz militarnego. Spoiwem tych heterogenicznych, nie zawsze zbieżnych wyobrażeń była apoteoza rewolty, pojmowanej jako wyzwanie rzucone nowoczesnemu porządkowi (i kapitalizmowi).

EN

The article shows how the political engagement of Polish futurism influenced its poetic representations of crowds. Futurists showed masses as a reservoir of energy strong enough not only to destroy the old regime but also to create a framework for the new order. They described the masses by employing elements of different discourses – conservative, communist and military. These heterogenic representations were bound together by the apotheosis of the revolution against the normative order of modernity (and capitalism).

Keywords

PL

futuryzm; awangarda; dwudziestolecie międzywojenne; rewolucja; barykada; Bruno Jasieński; Anatol Stern

EN

futurism; avant-garde; mid-war period; revolution; barricade; Bruno Jasieński; Anatol Stern; futurism; avant-garde; mid-war period; revolution; barricade; Bruno Jasieński; Anatol Stern

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Praktyka Teoretyczna
• Year: 2019
• Volume: 33
• Issue: 3
• Pages: 29-44

Dates

published

2019-10-25

Contributors

author

Aleksander Wójtowicz

• Instytut Filologii Polskiej UMCS

References

• Bereś, Stanisław. 1979. „Futurystyczna baśń o cywilizacji”. Miesięcznik Literacki 2.
• Bojtár, Endre. 1972. „Awangarda wschodnioeuropejska jako kierunek literacki”. Tłum. J. Walicka. Miesięcznik Literacki 11–12.
• Delaperrière, Maria. 2004. Polskie awangardy a poezja europejska. Studium wyobraźni poetyckiej. Tłum. Adam Dziadek. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Dębicki, Ludwik. 1903. Z dawnych wspomnień (1846–1848). Kraków: Spółka Wydawnicza Polska.
• Eksteins, Modris. 1996. Święto wiosny: wielka wojna i narodziny nowego wieku. Tłum. Krystyna Rabińska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Groys, Boris. 2008. Art Power. Massachusetts: MIT Press.
• Hazan, Eric. 2015. A History of the Barricade. Tłum. D. Fernbach. Verso: London.
• Jasieński, Bruno. 2008. Poezje zebrane. Wstęp, komentarz i oprac. Beata Lentas. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Le Bon, Gustaw. 1994. Psychologia tłumu. Tłum. Bolesław Kaprocki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe pwn.
• Linde, Samuel. 1809. Słownik języka polskiego. T. 2, cz.1: M–O. Warszawa: nakładem autora.
• Loth,Roman. 1965. „»Kultura Robotnicza« – »Nowa Kultura« 1922–1924. Szkic z dziejów prasy kulturalno-oświatowej kprp”. Przegląd Humanistyczny 1.
• Ortega y Gasset, José. 2016. Bunt mas. Tłum. Piotr Niklewicz. Zakrzewo: Replika.
• Niedźwiedzki, Władysław, Adam Antoni Kryński i Jan Karłowicz (red.). 1902. Słownik języka polskiego. T. 2. H–W. Warszawa: Kasa im. Mianowskiego.
• Peiper, Tadeusz. 1972. Tędy. Nowe Usta. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Przybyszewski, Stanisław. 1899. „Confiteor”. Życie 1.
• Pułka, Leszek. 1993. Hołota, masa, tłum. Bohater zbiorowy w prozie polskiej 1890–1918. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Rawiński, Marian. 1971. „Słowo o Jakubie Szeli Brunona Jasieńskiego wobec folkloru”. Pamiętnik Literacki 1.
• Romani, Bruno. 1986. Le futurisme. Italie et France. W Les avant-gardes litteraires au xxe siècle. T. 1: Histoire. Red. Jean Weisgerber. Budapest: Akadémiai Kiadó.
• Sajewska, Dorota. 2016. Nekroperformans. Kulturowa rekonstrukcja teatru wielkiej wojny. Warszawa: Instytut Teatralny imienia Zbigniewa Raszewskiego.
• Sheppard, Richard. 2000. Modernism – Dada – Postmodernism. Evanston: Northwestern University Press.
• Sloterdijk, Peter. 2004. Pogarda mas. Szkic o walkach kulturowych we współczesnym społeczeństwie. Tłum. Bogdan Baran. Warszawa: Czytelnik.
• Sontag, Susan. 2010. Widok cudzego cierpienia. Tłum. Sławomir Magala. Kraków: Karakter.
• Sorel, Georges. 2014. Rozważania o przemocy. Tłum. Marek J. Mosakowski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Stern, Anatol. 1985. Wiersze zebrane. T. 1. Oprac. Andrzej K. Waśkiewicz. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Tarde, Gabriel de. 1904. Opinia i tłum. Tłum. Kazimiera Skrzyńska. Warszawa: Gebethner i Wolff.
• Virilio, Paul. 2007. Wypadek pierworodny. Tłum. Krystyna Szeżyńska-Maćkowiak. Warszawa: Sic!
• Walicki, Andrzej. 2011. Prace wybrane. T. 3: Stanisław Brzozowski – drogi myśli. Kraków: Universitas.
• Yankowski, Yeży. 1920. Tram wpopszek ulicy: skruty prozy i poemy. Warszawa: Futuryzm Polski.

Identifiers

DOI

10.14746/prt.2019.3.3