"Jak przyszli Koreańczycy, to wszystko runęło. Jak wieża". Przyczynek do oddolnej historii Fabryki Samochodów Osobowych na Żeraniu”

• Authors: Piotr Michalik

Title variants

EN

“When the Koreans came, everything collapsed like a tower”. Contribution to the History from Below of the Passenger Automobile Factory in Żerań

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł powstał w oparciu o badania (conricerca) przeprowadzone w Fabryce Samochodów Osobowych na Żeraniu. Odbyto łącznie siedemnaście rozmów dotyczących realiów życia fabrycznego oraz światopoglądu badanych robotników i robotnic. W niniejszym tekście przedstawiono fragmenty wywiadów dotyczące przemian politycznych w Polsce na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku. Zostały one opracowane i podzielone tematycznie. Głównym celem, jaki postawił sobie autor tekstu, jest przedstawienie robotniczej narracji na temat upadku tzw. realnego socjalizmu w Polsce i tego, jaki miał on wpływ na losy fabryki. Znaczna część pracy została poświęcona kwestii przejęcia zakładu przez koreański koncern Daewoo. Fakt ten w dużej mierze zaważył na losie fabryki. Nie był on obojętny dla pracowników fso, o czym świadczą liczne głosy robotników zebrane w tym artykule. Metoda, którą posłużył się autor conricerca – została wypracowana na gruncie myśli operaistycznej do badania włoskiej klasy robotniczej w drugiej połowie xx wieku. Zakłada ona, że warunkiem wspólnych badań prowadzonych z przedstawicielami klasy robotniczej jest podmiotowe uczestnictwo robotników i robotnic. W toku badań powinno się dążyć do przezwyciężenia sztywnej opozycji badający–badani na rzecz podejścia, zgodnie z którym badacze są jednocześnie badanymi, a badani – badaczami.

EN

The article is based on co-research (conricerca) conducted in the Żerań Car Factory. I had seventeen conversations about the reality of factory life and the worldview of the workers. In this text, I present, elaborate and thematically divide conversational fragments on the political transition in Poland between 1980 and 200. The main goal is to present the workers’ own narrations about the end of so-called real socialism and its consequences on the history of the factory. A large section of the text is devoted to the factory takeover by the Korean concern Daewoo. This fact was crucial for the car plant and for workers, whose situation was fundamentally changed by it. This can be seen in the many conversational fragments presented. The methodology used – conricerca – was invented by operaist thinkers and used to conduct research on the Italian working class in the xx century. Its main goal is to conduct research together with the representatives of the working class, thus treating them as subjects and not objects. Its intent is that researchers try to overcome the binary opposition between themselves and those under examination.

Keywords

PL

robotnicy; robotnice; fabryka; conricerca; transformacja ustrojowa

EN

workers; factory; conricerca; political transition; workers; factory; conricerca; political transition

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Praktyka Teoretyczna
• Year: 2019
• Volume: 33
• Issue: 3
• Pages: 137-169

Dates

published

2019-10-25

Contributors

author

Piotr Michalik

• Uniwersytet Warszawski Zakład Filozofii Współczesnej

References

• Alquati, Romano. 2000. Intervista a Romano Alquati. https://www.autistici.org/operaismo/alquati/6_1.htm.
• Alquati, Romano. 1993. Per fare conricerca. Padova: Calusca Edizioni.
• Bonefeld, Werner. 2012. Pisma rewolucyjne w polityce postpolitycznej. Tłum. Michał Garstecki, Krzysztof Król, Monika Popow, Qrde, Krystian Szadkowski, Eliza Trylska, Joanna Zakrzewska. Poznań: Oficyna Bractwa Trojka.
• Boniecki, Zbigniew. 2010. Opowieść o fso. Historia tej warszawskiej fabryki. Warszawa: Klub Pracowników i Przyjaciół fso.
• Deleuze, Gilles i Felix Guattari. 2016. Kafka. Ku literaturze mniejszej. Tłum. Kajetan Maria Jaksender i Anna Zofia Jaksender. Kraków: Wydawnictwo Eperons-Ostrogi.
• Deleuze, Gilles i Guattari, Felix. 2015. Tysiąc plateau. Tłum. anonimowe. Warszawa: Wydawnictwo Bęc Zmiana.
• Drenda, Olga. 2016. Duchologia polska. Rzeczy i ludzie w czasach transformacji. Kraków: Karakter.
• Dunn, Elizabeth. 2008. Prywatyzując Polskę. O bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy. Tłum. Przemysław Sadura. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Foucault, Michel. 1998. Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Tłum. Tadeusz Komendant. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
• Gardawski, Juliusz. 1996. Przyzwolenie ograniczone. Robotnicy wobec rynku i demokracji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe pwn.
• Gardawski, Juliusz. 1992. Robotnicy 1991. Świadomość ekonomiczna w czasach przełomu. Warszawa: Fundacja im. Friedricha Eberta.
• Ginzburg, Carlo. 1989. Ser i robaki. Tłum. Radosław Kłos. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Hardt, Michael. 2016. „Do fabryki! Lenin Negriego i cięcie podmiotowe (1968–1973)”. Praktyka Teoretyczna 2 (20): 194–228.
• Hardt, Michael i Antonio Negri. 2012. Rzecz-pospolita. Poza własność prywatną i dobro publiczne. Tłum. Praktyka Teoretyczna. Kraków: Ha!art.
• Harvey, David. 2017. Przewodnik po Kapitale Karola Marksa. Tłum. Krystian Szadkowski. Poznań: Wydawnictwo Ekonomiczne Heterodox.
• Lukács, György, 1988. Historia i świadomość klasowa. Tłum. Marek Siemek. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Karpiński, Andrzej, Stanisław Paradysz, Paweł Soroka i Wiesław Żółtkowski. 2013. Jak powstawały i jak upadały zakłady przemysłowe w Polsce. Warszawa: muza sa.
• Kenney, Padraic. 2015. Budowanie Polski Ludowej. Robotnicy a komuniści 1945–1950. Tłum. Anna Dzierzgowska. Warszawa: Wydawnictwo wab.
• Kowalewski, Zbigniew. 2015. „Rozłam w operaizmie w świetle dynamiki włoskiego ruchu robotniczego w „czerwonym dziesięcioleciu (1969–1980)”. Praktyka Teoretyczna 1 (15): 163–214.
• Kowalik, Tadeusz. 2009. www.polskatransformacja.pl. Warszawa: muza sa.
• Kozłowski, Michał. 2014. „Marksizm współczesny”. W Programowanie rzeczywistości społecznej, red. Maciej Gdula i Lech Nijakowski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Machajski, Jan. 2016. Pracownik umysłowy i inne pisma. Tłum. Sergiusz Kowalski. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Majmurek, Jakub. 2016. „Rzeczy i ludzie w czasach transformacji, Olga Drenda: widmowa dekada”. https://opinie.wp.pl/rzeczy-i-ludziew-czasach-transformacji-olga-drenda-widmowa-dekada-
• a
• Negri, Antonio. 2006. Powrót: alfabet biopolityczny. Tłum. Maciek Żakowski. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
• Nowicki, Florian. 2003. „Postawy robotników wobec prywatyzacji”. Rewolucja 3.
• Marks, Karol. 1968. „Kapitał. Krytyka ekonomii politycznej. T. 1. Proces wytwarzania kapitału” W Dzieła. Tom 23. Karol Marks i Fryderyk Engels. Tłum. Paweł Hoffman i Bronisław Minc. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Marks, Karol. 2013. Kapitał 1.1. Rezultaty bezpośredniego procesu produkcji. Tłum. Mikołaj Ratajczak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe pwn.
• Marks, Karol i Fryderyk Engels. 1962. Manifest komunistyczny. https://www.marxists.org/polski/marks-engels/1848/manifest.html.
• Mrozowicki, Adam. 2011. Coping with Social Change. Life Strategies of Workers in Poland’s New Capitalism. Leuven: Leuven University Press.
• Negri, Antonio. 2003. Marx oltre Marx. Roma: Manifestolibri.
• Panzieri, Raniero. 1958. „Sette tesi sulla questione del controllo operaio”. Mondo Operaio 11.
• Pospiszyl, Michał. 2017. „Pospiszyl: ludowa historia prl ciągle czeka na napisanie”, http://krytykapolityczna.pl/kultura/historia/pospiszylludowa-historia-prl-ciagle-czeka-na-napisanie/.
• Pospiszyl, Michał. 2017. Zatrzymać historię. Walter Benjamin i mniejszościowy materializm. Warszawa: Wydawnictwo ibl pan.
• Roggero, Gigi. 2011. „Organized Spontaneity: Class Struggle, Workers Autonomy and Soviets in Italy”. https://libcom.org/history/organized-spontaniety-class-struggle-workers-autonomy-sovietsitaly-gigi-roggero.
• Sloterdijk, Peter. 2011. Gniew i czas: esej polityczno-psychologiczny. Tłum. Arkadiusz Żychliński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Stasiński, Maciej. 2015. „Tomasz Lis: mogą wygrać, ale nie mogą nam z a b r a ć Po l s k i ” .
• h t t p : / / w y b o r c z a . p l / m a g a z y -n/1,124059,19036506,tomasz-lis-moga-wygrac-wybory-ale-niemoga-nam-zabrac-polski.html.
• Szcześniak, Magda. 2016. Normy widzialności. Tożsamość w czasach transformacji. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana–Instytut Kultury Polskiej uw.
• Szelegieniec, Paweł. 2016. „Gospodarka niedoborów i alienacja pracy w reżimie biurokratycznym. Przypadek zsrr i prl”. Praktyka Teoretyczna 2 (20): 185–213.
• Szostkiewicz, Stefan. 1965. Przemiany w strukturze załogi fabryki samochodów osobowych w latach 1956–1961. Wrocław–Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Szumlewicz, Piotr. 2016. „Klęska transformacji: co gryzie polską gospodarkę”. http://strajk.eu/kleska-transformacji/.
• Szymaniak, Piotr i Maciej Miłosz. 2011. „Sieroty po fso, czyli warszawski sen a rebours”. http://www.zw.com.pl/artykul/571768.html?print=tak.
• Ślązak, Ryszard. 2016. Czarna księga prywatyzacji 1988–1994, czyli jak likwidowano przemysł. Wrocław: Wektory.
• Świda-Ziemba, Hanna. 1990. Mechanizmy zniewalania społeczeństwa– refleksje o schyłku formacji. Warszawa: Instytut Stosowanych Nauk Społecznych.
• Tittenbrun, Jacek. 2007. Z deszczu pod rynnę. Meandry polskiej prywatyzacji. T. 3. Poznań: Zysk i S-ka.
• Tronti, Mario. 2013. „Fabryka i społeczeństwo”. Tłum. Sławomir Królak. http://www.praktykateoretyczna.pl/mario-tronti-fabryka-i-spoleczenstwo.
• Tronti, Mario. 2016. „Lenin w Anglii”. Tłum. Mikołaj Ratajczak. Praktyka Teoretyczna 2 (20): 183–193.
• Tronti, Mario. 2013. Operai e capitale. Roma: Giuli Derive Approdi. Witkowski, Przemysław. 2016. „Urbański: Polska eksportuje głównie ludzi”. http://krytykapolityczna.pl/gospodarka/urbanski-polska-eksportuje-glownie-ludzi.
• Wright, Steve. 2002. Storming Heaven. Class Composition and Struggle in Italian Autonomist Marxism. London: Pluto Press.

Identifiers

DOI

10.14746/prt.2019.3.7