„Język to sznur pod dzwon”. Krytycznoliteracka próba (re)konstrukcji tożsamości pokoleniowej polskiej poezji najmłodszej

• Authors: Karol Poręba

Title variants

EN

„Tongue’s a Bell Rope to Ring”. Critical Literary Attempt to (Re)construct a Generational Identity in the Polish Contemporary Poetry

Abstracts

EN

The article presents a selected formative projects of polish poetry after 1989-especially contemporary engaged poetry-that have been frequently discussed so far. The author connects the term ‘generation’ with identity issues, however-contrary to Kazimierz Wyka-he does not understand it as an effect of generational experience, but rather as a part of an identity project. The author claims that the contemporary poets’ generations should be considered in the terms of conventionality, therefore the aim is to link an individual biography up to a broader context of a community’s biography. Moreover it stems from an idea of collective socio-political engagement. The ‘generation’ understood this way is no longer just a term of literary history, but on the contrary-a relevant interpretative tool.

PL

W artykule krótko zaprezentowano kilka najszerzej dyskutowanych inicjatyw formacyjnych w poezji polskiej po roku 1989, ze szczególnym uwzględnieniem najnowszej poezji zaangażowanej. Autor wiąże pojęcie „pokolenie” z problematyką tożsamości, ale w przeciwieństwie do tradycyjnego ujęcia Kazimierza Wyki rozumie ją nie tyle jako efekt doświadczenia generacyjnego, ale przede wszystkim jako element projektu tożsamościowego. Stawia tezę, że pokoleniowość poetek i poetów współczesnych należy rozumieć w kategoriach konwencji, mającej na celu wpisanie biografii jednostek w szerszy kontekst biografii wspólnotowej, a także będącej programem kolektywnego zaangażowania w życie społeczne i polityczne. Tak rozumiane pojęcie „pokolenie” przestaje być wyłącznie historycznoliteracką etykietą i stanowić może istotną kategorię analityczną.

Keywords

EN

contemporary polish poetry; engaged poetry; generational identity; literary generations

PL

poezja zaangażowana; pokolenia literackie; tożsamość pokoleniowa; współczesna poezja polska

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Praktyka Teoretyczna
• Year: 2021
• Volume: 40
• Issue: 2
• Pages: 229-249

Dates

published

2021

Contributors

author

Karol Poręba

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Aron, Raymond. 1997. „Wolność polityczna i społeczeństwo techniczne.” W Aron, Raymond, Esej o wolnościach. Tłum. Małgorzata Kowalska. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Artwińska, Anna, Małgorzata Fidelis, Anna Mrozik, i Anna Zawadzka. 2016. „Pożytki z »pokolenia«. Dyskusja o »pokoleniu« jako kategorii analitycznej.” Teksty Drugie 1: 347–366.
• Burska, Lidia. 2005. „»Pokolenie«” – co to jest i jak używać?” Teksty Drugie 6: 17–32.
• Burska, Lidia. 2013. Awangarda i inne złudzenia. O pokoleniu ’68 w Polsce. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria.
• Dalasiński, Tomasz, i Rafał Różewicz, red. 2016. Rówieśnicy III RP. 89’+ w poezji polskiej. Toruń: Inter-. Literatura–Krytyka–Kultura. https://issuu.com/pismo_inter/docs/r__wie__nicy_iii_rp._89_____w_poezj.
• Dunin, Kinga, red. 2009. Polityka literatury. Przewodnik Krytyki Politycznej. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Foucault, Michel. 1977. Archeologia wiedzy. Tłum. Andrzej Siemek. Wstęp Jerzy Topolski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Foucault, Michel. 1988. „Gry władzy.” Tłum. Tadeusz Komendant. Literatura na Świecie 6: 308–320.
• Foucault, Michel. 2009. Nadzorować i karać. Tłum. Tadeusz Komendant. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Hall, Stuart. 2000. „Introduction. Who Needs »Identity«?” W Questions of Cultural Identity, red. Stuart Hall, i Paul du Gay. London: Sage Publications.
• Heidegger, Martin. 1994. Bycie i czas. Tłum. Bogdan Baran. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Jurczak, Radosław. 2016. Pamięć zewnętrzna. Łódź–Kraków: Dom Literatury w Łodzi.
• Kaczmarski, Paweł. 2016. „Wyrastanie z wielogłosu.” Głos w debacie „Formy zaangażowania”. biBLioteka. http://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/debaty/wyrastanie-z-wieloglosu.
• Kaczmarski, Paweł, Marta Koronkiewicz, red. 2016. Zebrało się śliny. Stronie Śląskie: Biuro Literackie.
• Kaczmarski, Paweł. 2017. „Trzy zgrzyty (albo o prekarności w nowej poezji).” W Doświadczenie negatywne w poezji polskiej xxi wieku, red. Tomasz Dalasiński, i Klaudia Muca, 98–110. Toruń: Inter-. Literatura–Krytyka–Kultura.
• Koronkiewicz, Marta. 2016. „Rym męski, rym klęski.” Głos w debacie „Formy zaangażowania”. biBLioteka. http://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/debaty/rym-meski-rym-kleski/.
• Levine, Caroline. 2015. Forms: Whole, Rhythm, Hierarchy, Network. Princeton: Princeton University Press.
• Lovell, Stephen, red. 2007. Generations in Twentieth-Century Europe. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Maliszewski, Karol. 2008. Po debiucie. Dziennik krytyka. Wrocław: Biuro Literackie.
• Marecki, Piotr, Igor Stokfiszewski, i Michał Witkowski, red. 2002. Tekstylia. O „rocznikach siedemdziesiątych.” Kraków: Korporacja Ha!art.
• Marecki, Piotr, red. 2006. Tekstylia bis. Słownik młodej polskiej kultury. Kraków: Korporacja Ha!art.
• Nasiłowska, Anna. 2016. „O pokoleniach literackich – głos sceptyczny.” Teksty Drugie 1: 7–11.
• Orska, Joanna. 2016. „O składnię wiersza polskiego.” Głos w debacie „Formy zaangażowania”. biBLioteka. http://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/debaty/o-skladnie-wiersza-polskiego.
• Poręba, Karol. 2019. „Czas pokoleń. Pokolenia literackie i tożsamość ponowoczesna.” Śląskie Studia Polonistyczne 1: 275–304. https://doi.org/10.31261/SSP.2019.13.21.
• Rancière, Jacques. 2007. Dzielenie postrzegalnego. Estetyka i polityka. Tłum. Maciej Kropiwnicki i Jan Sowa. Wstęp Magda Pustoła. Słownik zestawił Kuba Mikurda. Kraków: Korporacja Ha!art.
• Rich, Adrienne. 2007. Poetry and Commitment: An Essay. London – New York: W.W. Norton Company.
• Różewicz, Rafał. 2017. „Koniec pewnego pisma.” Z Rafałem Różewiczem rozmawia Rafał T. Czachorowski. Poeci Polscy. http://poecipolscy.pl/aktualnosci/2miesiecznik/.
• Różewicz, Rafał. 2019. „Wciśnij »play«.” W Grała w nas gra. Antologia wierszy ludzi przełomowych, red. Rafał Różewicz. Poznań: eFKA. Fundacja na Rzecz Kultury Akademickiej. https://issuu.com/fundacjakulturyakademickiej/docs/antologia_gra__a_w_nas_gra.
• Różewicz, Rafał. b.d. Nasza (?) pełzająca rewolucja [dostęp zablokowany].
• Shusterman, Richard. 2016. Świadomość ciała. Dociekania z zakresu somaestetyki. Tłum. Wojciech Małecki i Sebastian Stankiewicz. Kraków: Universitas.
• Skarga, Barbara. 1998. „Zbiorowa tożsamość i zagrożenia z nią związane.” Kultura i Społeczeństwo 3(17): 3–6.
• Skurtys, Jakub. 2017. „Dysfagicy i dysfaganci (w polemicznym trybie).” Głos w debacie „Na scenie czy w polu?”. biBLioteka. http://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/debaty/dysfagicy-dysfaganci-polemicznym-trybie/.
• Śliwiński, Piotr. 2012. Horror poeticus. Szkice, notatki. Wrocław: Biuro Literackie.
• Topolski, Maciej. 2017. „To wyplujcie. O krytyce poezji zaangażowanej.” Głos w debacie „Na scenie czy w polu?” biBLioteka. http://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/debaty/wyplujcie-o-krytyce-poezji-zaangazowanej/.
• Uniłowski, Krzysztof. 2004. „Zaangażowani i ponowocześni.” Dekada Literacka 1: 12–26.
• Vattimo, Gianni. 1997. „Postnowoczesność i kres historii.” Tłum. Barbara Stelmaszczyk. W Postmodernizm. Antologia przekładów, red. Ryszard Nycz. Kraków: Wydawnictwo Baran i Suczyński.
• Vattimo, Gianni. 2006. Koniec nowoczesności. Tłum. Monika Surma-Gawłowska. Wstęp Andrzej Zawadzki. Kraków: Universitas.
• Wierling, Dorothee. 2010. „Generations as Narrative Communities: Some Private Sources of Public Memory in Postwar Germany.” W Histories of the Aftermath: The Legacies of the Second World War in Europe, red. Frank Biess i Robert G. Moeller. Oxford – New York: Berghahn Books.
• Wyka, Kazimierz. 1977. Pokolenia literackie. Przedmowa Henryk Markiewicz. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Identifiers

DOI

10.14746/prt.2021.2.9

Biblioteka Nauki

15601154