Przygodność i konieczność w komunistycznej kosmologii Ewalda Iljenkowa. Tłum. Karolina Grzegorczyk

• Authors: Alexei Penzin

Title variants

EN

Contingency and Necessity in Evald Ilyenkov’s Communist Cosmology. Transl. Karolina Grzegorczyk

Abstracts

EN

The article argues for contemporary relevance of "Cosmology of the Spirit" by the outstanding Soviet philosopher Evald Ilyenkov, and explores its historical and intellectual contexts. This short treatise was written in the first half of the 1950s, but only published posthumously in the 1980s as it was too heretical to be published in the author’s lifetime. The text was heretical because of its enormous speculative drive. Addressing the physicist idea of the “entropic death of the universe” and using a combination of materialist dialectics and Spinoza’s concept of attribute, Ilyenkov claimed that thought is a necessary attribute of matter as it is able to prevent the terminal entropy of the universe. The paper uses the ideas of Ilyenkov’s cosmology in order to critically address contemporary currents of “speculative” philosophy.

PL

Artykuł ukazuje aktualność Kosmologii ducha, autorstwa niezwykłego radzieckiego filozofa Ewalda Iljenkowa, a także bada jej historyczny i intelektualny kontekst. Ten niewielki traktat został napisany w pierwszej połowie lat pięćdziesiątych ale opublikowany dopiero po śmierci autora w latach osiemdziesiątych, ponieważ był zbyt heretycki aby wydać go za jego życia. Heretycki z powodu swojego zadziwiającego spekulatywnego popędu. Odwołując się do fizycznej idei „śmierci cieplnej wszechświata” oraz do dialektyki materialistycznej i spinozjańskiego pojęcia atrybutu  Iljenkow twierdzi, że myśl jest koniecznym atrybutem materii, ponieważ może powstrzymać entropię cieplną wszechświata. Tekst wykorzystuje idee kosmologii Iljenkowa w celu krytyki współczesnych nurtów filozofii „spekulatywnej”.

Keywords

EN

Evald Ilyenkov; Spinoza; Dialectical Materialism; Cosmology; Friedrich Engels; Soviet Marxism

PL

Ewald Iljenkow; Spinoza; materializm dialektyczny; kosmologia; Fryderyk Engels; radziecki marksizm

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Praktyka Teoretyczna
• Year: 2021
• Volume: 41
• Issue: 3
• Pages: 49-69

Dates

published

2021

Contributors

author

Alexei Penzin

• Faculty of Arts University of Wolverhamton

References

• Arystoteles. 1984. Metafizyka. Tłum. Kazimierz Leśniak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Badiou, Alain. 2018. Krótki traktat z ontologii przejściowej. Warszawa: Biblioteka Kwartalnika Kronos.
• Bakhurst, David. 1997. “Meaning, Normativity, and the Life of the Mind.” Language & Communication 17(1): 33–51. https://doi.org/10.1016/S0271-5309(96)00027-4.
• Engels, Fryderyk. 1972. Dialektyka przyrody. W Marks, Karol i Fryderyk Engels, Dzieła, t. 20. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Gillespie, Sam. 2001. “Placing the Void – Badiou on Spinoza.” Angelaki: Journal of the Theoretical Humanities 6(3): 63–77. https://doi.org/10.1080/09697250120087941.
• Groys, Boris. 2009. The Communist Postscript. Tłum. Thomas Ford. London: Verso.
• Hadot, Pierre. 2004. Twierdza wewnętrzna. Wprowadzenie do „Rozmyślań” Marka Aureliusza. Tłum. Piotr Domański. Kęty: Wydawnictwo Antyk.
• Heidegger, Martin. 1958. What is Philosophy? Tłum. Jean T. Wilde and William Kluback. New York: Twayne Publishers.
• Fiodorow, Nikołaj. 2012. Filozofia wspólnego czynu. Tłum. Michał Milczarek i Cezary Wodziński. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
• Iljenkow, Ewald. 1978. Logika dialektyczna: eseje o historii i teorii. Tłum. Wiktoria Krzemień. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Iljenkow, Ewald. 2021. “Kosmologia ducha. Próba stworzenia ogólnego zarysu obiektywnej roli myślącej materii w systemie światowych interakcji (filozoficzno-poetycka fantasmagoria, wsparta na zasadach materializmu dialektycznego).” Tłum. Krystian Szadkowski. Praktyka Teoretyczna 41(3): 19–48. https://doi.org/10.14746/prt.2021.3.2.
• Iljenkow, Ewald. 1962. “Żizn.” Encyclopedia of Philosophy (2): 133–134. Moscow: Soviet Encyclopedia.
• Iljenkow, Ewald. 2017. “Cosmology of the Spirit.” Tłum. Giuliano Vivaldi. Stasis 5(2): 164–190.
• Kuzniecow, Pobisk. 1955. “Jeszcze raz o wtorom zakonie tiermodinamiki i "tiepłowoj smierti" Wsielennoj.” http://www.устойчивоеразвитие.рф/files/Kuznetsov/Library/1955-OnceAgain.pdf.
• Magun, Artemy. 2014. “Negativity in Communism: Ontology and Politics.” Russian Sociological Review 13(1): 9–25.
• Mareyev, Sergei. 2005. „Cosmology of Mind.” Studies in East European Thought 57(3–4): 249–259. https://doi.org/10.1007/s11212-005-1412-4.
• Mareyev, Sergei. 2015 E.W.Iljenkow: żytʹ fiłosofijej. Moscow: Akadiemiczeskij projekt.
• Meillassoux, Quentin. 2015. Po skończoności. Esej o koniecznej przygodności. Tłum. Piotr Herbich. Warszawa: Biblioteka kwartalnika Kronos.
• Moore, Jason. 2021. Antropocen czy kapitałocen? Natura, historia i kryzys kapitalizmu. Tłum. Krzysztof Hoffmann, Patryk Szaj i Weronika Szwebs. Poznań: WBPiCAK.
• Oittinen, Vesa. 2005. “Evald Il’enkov as an Interpreter of Spinoza.” Studies in East European Thought 57(3–4): 319–338. https://doi.org/10.1007/s11212-005-1408-0.
• Penzin, Alexei. 2016. “Stalin Beyond Stalin? A Paradoxical Hypothesis of Communism by Alexandre Kojève and Boris Groys.” Crisis and Critique 3(1): 300–340.
• Vivaldi, Giuliano. 2017. “A Commentary on Evald Ilyenkov’s Cosmology of the Spirit.” Stasis 5(2): 192–203. https://doi.org/10.33280/2310-3817-2017-5-2-192-203.
• Zabelin, Igor. 1970. Czełowiek i czełowieczestwo. Oczerki. Moscow: “Sov. Pisatel”.

Identifiers

DOI

10.14746/prt.2021.3.3

Biblioteka Nauki

15600438