Terra Ignota. Marksizm kosmiczny jako marksizm apofatyczny

• Authors: Agnieszka Urbańczyk

Title variants

EN

Terra Ignota. Cosmic Marxism as an Apophatic Marxism

Abstracts

EN

The article discusses Ada Palmer’s Terra Ignota series, which problematizes the liberal nature of contemporary utopias. The fictional 25th century, in which gender, nation states and the traditional understanding of the family–but not inequalities–have been abolished, is contrasted with the ideals a small percentage of the population. While the fictional reality is treated as a utopia by the majority of characters, the Utopians strive for a radical rupture from the contingency and pledge themselves to the unknown future. Since the states in Palmer’s world lack territory and it is impossible for Utopia to form an enclave on Earth, the Hive dedicates itself to terraforming Mars, with leaving Earth as their one common goal. The tasks the Utopians undertake are not rooted in a coherent homogenous project but seem to be grounded in a protest against the status quo naturalized by the rest of society. The Utopian strategy is treated as an example of China Miéville’s apophatic Marxism. Apophasis remains a powerful tool of critique and an incentive to take action.

PL

Tekst poświęcony jest problematyzującemu charakter współczesnych utopii cyklowi Terra Ignota Ady Palmer. Opisywanemu przez Palmer dwudziestemu piątemu wiekowi, w którym zniesiono płeć kulturową, państwa narodowe czy tradycyjny model rodziny, nie znosząc zarazem nierówności, przeciwstawiona zostaje postawa Utopian – niewielkiego ułamka fikcyjnej populacji. Choć ukazywana w powieściach rzeczywistość przez większość bohaterów traktowana jest jako utopia, Utopianie odmawiają przystania na nią, podejmując się nieustającej pracy w imię zerwania ze współczesnością i zobowiązując się poświęcić całe życie przyszłości. Utopia, ponieważ państwa pozbawione są terytoriów, nie może utworzyć na Ziemi przestrzennej enklawy i decyduje się na terraformację Marsa, choć nie dysponuje jednolitą wizją przyszłości i wspólnym celem poza opuszczeniem Ziemi. Działania Utopian nie są podejmowane w imię koherentnej wizji, a wypływają ze sprzeciwu wobec porządku faktycznego, znaturalizowanego przez większość społeczeństwa. Strategia Utopian omówiona zostaje jako przykład marksizmu apofatycznego, który postulował China Miéville. Niedostarczający pozytywnych projektów marksizm apofatyczny pozostaje potężnym narzędziem krytyki współczesności i bodźcem pobudzającym do działania.

Keywords

EN

utopia; apophatic Marxism; Terra Ignota; Ada Palmer; science fiction

PL

utopia; marksizm apofatyczny; Terra Ignota; Ada Palmer; science fiction

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Praktyka Teoretyczna
• Year: 2021
• Volume: 41
• Issue: 3
• Pages: 91-111

Dates

published

2021

Contributors

author

Agnieszka Urbańczyk

• Wydział Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego

References

• Badiou, Alain. 2001. „On Evil.” Wywiad przeprowadzony przez Cristopha Coxa i Molly Whalen. Cabinet, Winter 2001–2002. https://www.cabinetmagazine.org/issues/5/cox_whalen_badiou.php.
• Canavan, Gerry. 2018. Worlding Crisis, Crisising Worlds, wykład wygłoszony w trakcie konferencji Worlding SF na Uniwersytecie Karola i Franciszka w Grazu.
• Esposito, Roberto. 2015. „Immunizacja i przemoc.” Tłum. Magdalena Wrana. W Pojęcia polityczne. Wspólnota, immunizacja, biopolityka. Wstęp Mateusz Burzyk. Tłum. zbiorowe. Kraków: Universitas.
• Fisher, Mark. 2018. „Part Seven. Acid Communism.” W K-Punk: The Collected and Unpublished Writings of Mark Fisher, red. Darren Ambrose. Wstęp Simon Reynolds. London: Repeater. EPUB.
• Fisher, Mark. 2020. Realizm kapitalistyczny. Czy nie ma alternatywy? Tłum. Anna Karalus. Warszawa: Książka i Prasa.
• Frase, Peter. 2018. Cztery przyszłości. Wizje świata po kapitalizmie. Tłum. Maciej Szlinder. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Freedman, Carl. 2009. „Dialectics of Science Fiction and Film Noir.” W Red Planets: Marxism and Science Fiction, red. Mark Bould i China Miéville. Middletown: Pluto Press.
• Geoghegan, Vincent. 2008. Utopianism and Marxism. Bern: Peter Lang.
• Jameson, Fredric. 2011a. Archeologie przyszłości. Pragnienie zwane utopią i inne fantazje naukowe. Tłum. Maciej Płaza, Małgorzata Frankiewicz i Andrzej Miszk. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Jameson, Fredric. 2011b. Postmodernizm, czyli logika kulturowa późnego kapitalizmu. Tłum. Maciej Płaza. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Foucault, Michel. 2000. „Czym jest Oświecenie?” W Filozofia, historia, polityka. Wybór pism. Tłum. Damian Leszczyński i Lotar Rasiński. Warszawa–Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Levitas, Ruth. 2013. Utopia as Method: The Imaginary Reconstitution of Society. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Miéville, China. 2019. „Silence In Debris: Towards an Apophatic Marxism.” Salvage, April 2, https://salvage.zone/in-print/silence-in-debris-towards-an-apophatic-marxism/.
• Moylan, Thomas. 1986. Demand the Impossible: Science Fiction and the Utopian Imagination. London: Methuen.
• Moylan, Thoma. 2000. Scraps of the Untainted Sky: Science Fiction, Utopia, Dystopia. Boulder–Oxford: Westview Press.
• Otto, Rudolf. 1999. Świętość: elementy irracjonalne w pojęciu bóstwa i ich stosunek do elementów racjonalnych. Tłum. Bogdan Kupis. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Palmer, Ada. 2019a. Siedem kapitulacji. Tłum. Michał Jakuszewski. Warszawa: MAG.
• Palmer, Ada. 2019b. Do błyskawicy podobne. Tłum. Michał Jakuszewski. Warszawa: MAG.
• Palmer, Ada. 2020. Zdecydowani na walkę. Tłum. Michał Jakuszewski. Warszawa: MAG.
• Ryan, Marie-Laure. 2012. „Narration in Various Media.” The Living Handbook of Narratology, January 13, https://www.lhn.uni-hamburg.de/node/53.html.
• Suvin, Darko. [1979] 2016. Metamorphoses of Science Fiction: On the Poetics and History of a Literary Genre. red. Gerry Canavan. Bern: Peter Lang.
• Suvin, Darko. 1988. Positions and Presuppositions in Science Fiction. London: Palgrave Macmillan.

Identifiers

DOI

10.14746/prt.2021.3.5

Biblioteka Nauki

15599369