Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2017 | 34 |

Article title

Językowy obraz śmierci w opowiadaniach pt. Niebo dla akrobaty Jana Grzegorczyka

Content

Title variants

EN
The linguistic image of death in the short stories titled Niebo dla akrobaty written by Jan Grzegorczyk

Languages of publication

PL

Abstracts

PL
Artykuł przedstawia obraz śmierci odczytany z języka opowiadań Jana Grzegorczyka zawartych w zbiorze Niebo dla akrobaty. Autor, podejmując problematykę odchodzenia, wpisuje się w ciąg literackich sposobów mówienia o śmierci. Zawarta w opowiadaniach wizja śmierci zgodna jest z jej postrzeganiem w perspektywie porządku chrześcijańskiego. Jest bowiem drogą, przejściem do życia po życiu ziemskim, stanowi nieodłączny element ludzkiego życia, uniwersalny i niezmienny. Jej obraz Grzegorczyk przedstawia za pomocą różnorodnych środków językowych, wśród których najczęstsze są metafory i metonimie, służące również swoistej eufemizacji i tabuizacji śmierci. Przedstawiając perspektywę chrześcijańską, autor nie stroni od aksjologizacji śmierci, pokazując, iż jej wartościowanie wiąże się z waloryzacją dokonywaną przez postrzegający lub doświadczający podmiot. Znak wartości śmierci z perspektywy transcendentnej jest bowiem zawsze dodatni. Ukazując wielorakie oblicze śmierci, Jan Grzegorczyk pokazuje, iż jej pełen obraz wykracza poza współczesne postrzeganie śmierci – nie jest ona bowiem tylko cielesnym doświadczeniem, umieraniem, rozpadem, lecz również duchowym i transcendentnym, stawiającym człowieka wobec sacrum.
EN
The article describes the linguistic image of death presented in the book by Jan Grzegorczyk Niebo dla akrobaty. The image of death described is in line with its perception in Christianity. Jan Grzegorczyk describes death as a way, passage from life in the earth to life after earthly life that is an inseparable element of human life. The author uses different linguistic ways of describing death and talking about it. Among them there are: metaphors, metonymies, euphemisms and different ways of expressing the taboo in language. Grzegorczyk also presents an evaluation of death that depends on the observer or the dying person. This transcendental way of perceiving death reveals its positive meaning. Jan Grzegorczyk also highlights the difference between the understanding of death today, and the Christian vision of it. Death is not only the decay of the human body, but also it is the moment of passage to God, it is a transcendental experience that places everybody in front of the sacrum.

Year

Issue

34

Physical description

Dates

published
2018-11-29

Contributors

  • Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu ul. Fredry 10, 61-701 Poznań

References

  • (www 1) http://swk.pl/feniks/laureaci/2007/ [dostęp: 03.09.2017].
  • (www 2) Gorzowski Internetowy Informator Kulturalny http://giik.pl/o_instytucji/176/o_szymonie_gietym.html [dostęp: 17.03.2018].
  • Ariès P., 1992, Człowiek i śmierć, Warszawa.
  • Baczak J., 1995, Zapiski z nocnych dyżurów, Kraków.
  • Barański J., 1999, Udział zmysłów w doznaniu śmierci. Wzrok, dotyk i węch 1493 do 1823, w: Problemy współczesnej tanatologii, red. J. Kolbuszewski, Wrocław 1999, s. 119–130.
  • Kopaliński W., 2006, Słownik symboli, Warszawa.
  • Bielik-Robson A., 1997, Nieukończona praca żałoby – o rzekomym tabu śmierci w kulturze Zachodu, „Czas Kultury”, nr 2, s. 16–17.
  • Borkowski I., 2007, Śmierć i jej wartość w mediatyzowanym świecie, w: Antynomie wartości.
  • Problematyka aksjologiczna w językoznawstwie, red. A. Oskiera, Łódź, s. 303–307.
  • Bortkiewicz P., 2000, Tanatologia. Zarys problematyki moralnej, Poznań.
  • du Boulay S., Rankin M., 2009, Okno nadziei. Cicely Saunders – założycielka ruchu hospicyjnego, przeł. I. Sumera, Kraków.
  • Brehant J., 1980, Thanatos. Chory i lekarz w obliczu śmierci, Warszawa, s. 19–21.
  • Czapliński P., 2001, Mikrologi ze śmiercią. Motywy tanatyczne we współczesnej literaturze polskiej, Poznań.
  • Emmanuel-Schmitt E., 2007, Oskar i pani Róża, Kraków.
  • Engelking A., 1984, Istota i ewolucja eufemizmów (na przykładzie zastępczych określeń śmierci), „Przegląd Humanistyczny” 1984, nr 4, s. 115–129.
  • Grzegorczyk J., 2007, Niebo dla akrobaty, Kraków.
  • Herej-Szymańska K., 2002, Językowy obraz umierania w Biblii, w: Problemy współczesnej tanatologii. Medycyna – Antropologia kultury – Humanistyka, t. VI, red. J. Kolbuszewski, Wrocław, s. 407–420.
  • Herej-Szymańska K., 2005, Atrybuty śmierci we współczesnych przekładach Biblii, w: Problemy współczesnej tanatologii. Medycyna – Antropologia kultury – Humanistyka, t. IX, red. J. Kolbuszewski, Wrocław, s. 361–367.
  • Kalbarczyk A., 2004, Modernista w świecie „po”, „Akcent” nr 1–2, http://akcentpismo.pl/spis-tresci-numeru-1-22004/adam-kalbarczyk-modernista-w-swiecie-po/ [dostęp: 15.03.2018].
  • Krasowska-Marut A., 2002, Obrazy śmierci w pismach codziennych, w: Problemy współczesnej tanatologii. Medycyna – Antropologia kultury – Humanistyka, t. VI, red. J. Kolbuszewski, Wrocław, s. 399–406.
  • Kurowska J., 2010, Frazeologia śmierci. Porównanie sposobów mówienia o śmierci w języku polskim i hindi, Problemy współczesnej tanatologii. Medycyna – Antropologia kultury – Humanistyka, t. XIV, red. J. Kolbuszewski, s. 137–146.
  • Okupnik M., 2005, Madame Śmierć. Motywy tanatyczne w twórczości Krystyny Kofty, w: Problemy współczesnej tanatologii. Medycyna – Antropologia kultury – Humanistyka, t. IX, red. J. Kolbuszewski, Wrocław, s. 435–441.
  • Stasiuk A., 1998, Dwie sztuki (telewizyjne) o śmierci, Czarne.
  • Wysoczański W., 2002, Nagłówki prasowe z wyrazem śmierć. Analiza formalnoznaczeniowa, w: Problemy współczesnej tanatologii. Medycyna – Antropologia kultury – Humanistyka, t. VI, red. J. Kolbuszewski, Wrocław 2002, s. 419–431.
  • Wysoczański W., 2005, Post mortem – językowo-kulturowe zobrazowanie okoliczności pośmiertnych (I), w: Problemy współczesnej tanatologii. Medycyna – Antropologia kultury – Humanistyka, t. IX, red. J. Kolbuszewski, Wrocław, s. 351–367.
  • Wrześniewska-Pietrzak M., 2009, Kilka uwag o językowym obrazie życia i śmierci w poezji Karola Wojtyły, w: Jan Paweł II – wychowawca młodych, red. M. Rybka, Poznań, s. 179–194.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.ojs-doi-10_14746_psj_2017_34_11
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.