Leksyka związana z rodziną w poezji religijnej polskiego oświecenia

• Authors: Joanna Gorzelana

Title variants

EN

Lexis associated with the family in the religious poetry of the Polish Enlightenment

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy słownictwa wskazującego na rodzinę w polskim oświeceniu. Analiza opiera się na poezji religijnej K. Benisławskiej, F. Karpińskiego, F.D. Kniaźnina, J.P. Woronicza i J.A. Załuskiego. Uwzględniony został w niej aspekt życia ziemskiego i relacja między Bogiem a człowiekiem oraz wynikające z nich skomplikowane zależności: dzięcięctwo wszystkich ludzi, macierzyństwo Maryi i braterstwo między ludźmi a Jezusem-Bogiem. W sumie analizie poddano 76 jednostek, bogatą grupę stanowią np. określenia dziecka: potomek, niemowlę, niemówlę, niemówlątko, dziecko,  ziecina, dziecię, dziatki, dziateczki, dziatwa, syn, córka, córa. Poeci, przedstawiając członków rodziny, wskazują na ich powinności względem Boga i najbliższych. W poezji Benisławskiej wyraźnie dowartościowana jest kobieta, która jako matka i mężatka uczestniczy w życiu na chwałę Boga.

EN

The article deals with vocabulary related to the family in the Polish Enlightenment. The analysis is based on the religious poetry of K. Benisławska, F. Karpiński, F.D. Kniaźnin, J.P. Woronicz and J.A. Załuski. The aspect of earthly life and the relationship between God and man, and their complicated inter-relationships is included in it: childhood of all people, the motherhood of Maria and brotherhood between people and Jesus-God. A total of 76 vocabulary items were analyzed. A rich group of these vocabulary items are, for example, terms for the child: potomek, niemowlę, niemówlę, niemówlątko, dziecko, dziecina, dziecię, dziatki, dziateczki, dziatwa, syn, córka, córa. Poets presenting family members indicate their duty to God and family. In Benisławska’s poetry, woman is clearly appreciated as mother and wife, participating in life and the glory of God.

Keywords

PL

Enlightenment; family; religious poetry

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Poznańskie Spotkania Językoznawcze
• Year: 2017
• Issue: 34
• Pages: 71-84

Dates

published

2018-11-29

Contributors

author

Joanna Gorzelana

• Wydział Humanistyczny Uniwersytet Zielonogórski al. Wojska Polskiego 69, 65-001 Zielona Góra

References

• BCV – Biblia clementine Vulgate, http://vulsearch.sourceforge.net/html/Ct.html [dostęp: 5.07.2018].
• Chachulski T., 2000, Wstęp, w: Benisławska K., Pieśni sobie śpiewane, Warszawa, s. 5–19.
• Gorzelana J., 2002, „Pieśni nabożne” Franciszka Karpińskiego odczytane w kontekście liturgii Kościoła katolickiego, w: Gatunki okołoliterackie, red. C.P. Dutka, Wałbrzych, s. 241–248.
• Gorzelana J., 2008, Stylistyczna wartość leksyki z kręgu rodziny w „Hymnie do Boga” Jana Pawła Woronicza, w: Stylistyka a leksykologia. Związki, zależności, metody, red. K. Maćkowiak, C. Piątkowski, Zielona Góra, s. 35–44.
• Gorzelana J., 2011, Funkcja zdrobnień w Pieśniach sobie śpiewanych Konstancji Benisławskiej, w: Język pisarzy. Problemy słownictwa, red. T. Korpysz, A. Kozłowska, Warszawa, s. 285–307.
• Jodłowski S., 1964, Substantywizacja przymiotników w języku polskim, Wrocław.
• Kaczyński P., 2009, Rodzina w literaturze stanisławowskiej. Motywy – koncepcje – poglądy, Wrocław.
• Katechizm – Katechizm Kościoła katolickiego, 1994, Poznań.
• SL – Linde S.B., 1854–1860, Słownik języka polskiego, t. 1–6, wyd. II, Lwów.
• Wojtak M., 1992, O początkach stylu religijnego, „Stylistyka”, nr 1, s. 90–97.

Identifiers

DOI

10.14746/psj.2017.34.5