Językiem filmu o antropologii żałoby. Przypadek 33 scen z życia Małgorzaty Szumowskiej

• Authors: Małgorzata Okupnik

Title variants

EN

The anthropology of mourning in the film language. The case of 33 Scenes from the Life directed by Małgorzata Szumowska

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

33 sceny z życia to film autobiograficzny Małgorzaty Szumowskiej (2008), inspirowany prawdziwymi wydarzeniami z jej życia – niemal jednoczesną śmiercią matki (pisarki Doroty Terakowskiej) i ojca (dokumentalisty Macieja Szumowskiego). Poprzedził go film dokumentalny A czego tu się bać? (2006), który ukazał stosunek społeczności wiejskiej do problemu śmierci i zmarłych. W filmie 33 sceny z życia przedstawiono inny rodzaj doświadczania śmierci i żałoby. Była to wersja miejska i ateistyczna, kpina z rytuałów związanych ze śmiercią (namaszczenia chorych i pogrzebu). Ich rozbieżność określa nie tylko ateistyczny charakter religijnych rytuałów, ale także, co najważniejsze, język. W 33 scenach posługiwano się idiolektami przedstawicieli krakowskiej inteligencji, z licznymi wulgaryzmami, podczas gdy w filmie dokumentalnym A czego tu się bać? – dialektem wiejskim z odniesieniami do języka religijnego. Celem prezentowanego artykułu jest analiza języka filmu i języka w filmie.

EN

The film 33 Scenes from the Life by Małgorzata Szumowska (2008) is an autobiographical film, inspired by real incidents which happened in her life – the almost simultaneous death of her mother (a writer Dorota Terakowska) and father (a documentary film-maker Maciej Szumowski). It was preceded by a documentary film A czego się tu bać? (What to be afraid of?) (2006), which showed the attitude of the rural community to the problem of death and the deceased. In the film 33 Scenes another kind of experience of death and mourning is represented. It is the urban and atheistic version, a mockery of the rituals connected with the death (the anointing of the sick and a funeral). Their disparity is determined not only by their religious versus atheistic character, but also, most importantly, the language. In 33 Scenes the idiolect of the Cracovian intelligentsia is used, with numerous vulgarisms, whereas in the documentary film A czego tu się bać? − the village idiolect with references to religious language. The aim of my essay is the analysis of the film language and the language in the film.

Keywords

PL

język filmu; fenomen utraty; filmografia Małgorzaty Szumowskiej

EN

film language; phenomenon of loss; films by Małgorzata Szumowska; film language; phenomenon of loss; films by Małgorzata Szumowska

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Poznańskie Spotkania Językoznawcze
• Year: 2017
• Issue: 34
• Pages: 109-124

Dates

published

2018-11-29

Contributors

author

Małgorzata Okupnik

• Wydział Dyrygentury Chóralnej, Edukacji Muzycznej i Muzyki Kościelnej Akademia Muzyczna w Poznaniu ul. Święty Marcin 87, 61-808 Poznań

References

• Trzydzieści trzy chwile z życia, 2007, rozm. z M. Szumowską przepr. T. Sobolewski, „Gazeta Wyborcza” nr 134 z 11.06.2007, s. 14.
• Trzydzieści trzy sceny z życia, 2008, reż. M. Szumowska.
• A czego tu się bać?, reż. M. Szumowska (2006).
• Adamiak E., 2011, Communio sanctorum. Zarys ekumenicznie zorientowanej dogmatycznej teologii świętych obcowania, Poznań.
• Ariès Ph., 1982, Człowiek i śmierć, przeł. E. Bąkowska, Warszawa 1982.
• Ariès Ph., 1993, Śmierć odwrócona, przeł. J.M. Godzimirski, w: Antropologia śmierci.
• Myśl francuska, red. S. Cichowicz, J.M. Godzimirski, Warszawa, s. 227–282.
• Bataille G., 1998, Doświadczenie wewnętrzne, przeł. O. Hedemann, Warszawa.
• Bataille G., 2007, Erotyzm, przeł. M. Ochab, Gdańsk.
• Bielecki R. OP, 2008, Na własny temat, „W Drodze”, nr 12, s. 111–115.
• Grodź I., 2008, Zaszyfrowane w obrazie. O filmach Wojciecha Jerzego Hasa, Gdańsk.
• Grzegorczyk J., 2006, Niebo dla akrobaty. Opowiadania, Kraków.
• Iwasiów I., 2013, Umarł mi. Notatnik żałoby, Wołowiec.
• Kaczmarek A., 2012, Między naturą i kulturą. O doświadczeniu śmierci w filmie „Wit”, „Prace Kulturoznawcze”, t. XIV, Wrocław, s. 153–161.
• Maron M., 2010, Dramat czasu i wyobraźni. Filmy Wojciecha J. Hasa, Kraków.
• Matuszewski K., Wstęp, w: G. Bataille, 1998, Doświadczenie wewnętrzne, przeł. O. Hedemann, Warszawa.
• Nowak K.T., 2005, Moja mama czarownica. O Dorocie Terakowskiej, Kraków.
• Nycz R., 2012, Poetyka doświadczenia. Teoria – nowoczesność – literatura, Warszawa.
• Sobolewski T., 2007, Umarł i żyje, „Gazeta Wyborcza”, nr 81 z 5.04.2007, s. 17.
• Stefański J., 2000, Sakrament chorych w dziejach i życiu Kościoła, Gniezno.
• Szczepański T., 2007, Zwierciadło Bergmana, Gdańsk.
• Szumowska M., 2007, Śmierć jak należy, „Gazeta na Święta”, dodatek do „Gazety Wyborczej” nr 83 z 7–9.04.2007, s. 15.
• Szumowska M., 2012, Kino to szkoła przetrwania, rozm. A. Wiśniewska, Warszawa, s. 191–192.
• Szumowska M., Lebecka M., 2008, Prawie psychodrama, „Kino”, nr 9, s. 16–18.
• Szumowska M., Oleszczyk M., To nie jest film o mnie, „Tygodnik Powszechny” 2008 nr 39, s. 37.
• Szyma T., 2006, Życiorys złożony z przerw, „Kino”, nr 9, s. 86–87.
• Tischner J., 1992, Świat ludzkiej nadziei. Wybór szkiców filozoficznych 1975–1966, Kraków.
• Wachowski J., 2011, Performans, Gdańsk.
• Wajda A., 2009, Jak spotyka się dojrzałość z młodością, jak się z nią mija, w: Tatarak.
• Pożegnanie miłości, red. K. Szajowskiej, Warszawa 2009, s. 3–18.
• Wojciechowski P., 2008, Obiektyw jak okruch lustra, „Kino”, nr 12, s. 55.

Identifiers

DOI

10.14746/psj.2017.34.8