O języku Catechismusa Mikołaja Reja (funkcjonowanie przysłówków)

• Authors: Dorota Kozaryn

Title variants

EN

On the language of Catechismus by Mikołaj Rej (functioning of adverbs)

Abstracts

EN

The aim of this paper is to analyse the functioning of adverbs in a part of Catechismus by Mikołaj Rej. It is a result of examining 67 lexemes used in total 205 times (which represents merely 2.37% of all the textual words of the examined excerpt from Catechismus). The frequency ranged between 1 and 18 which is evidence that, depending on the context, the same adverb may perform different functions and assume various meanings. Equally noteworthy is the fact that the religious character of the text could not have been recognised only on the basis of the adverbs mentioned in the paper. On the other hand, it is impossible to decide whether the most frequently used adverbs in the excerpt of Catechismus under analysis, i.e. iście [indeed] (used 18 times), ustawicznie [continuously] (16 times), snadnie [easily] (15 times) and zawżdy [always] (11 times), would have had the biggest number of occurrences in other texts of religious character without additional studies.

PL

Celem niniejszej pracy jest analiza funkcjonowania przysłówków w części Catechismusa Mikołaja Reja. Badaniu poddano 67 leksemów, które użyte zostały w sumie 205 razy (co stanowi zaledwie 2,37% wszystkich tekstowych słów pochodzących z badania Catechismusa) z częstotliwością od 1 do 18, które pokazują, że ten sam przysłówek – w zależności od kontekstu – może spełniać różne funkcje i przyjmować różne odcienie znaczenia. Podkreślić trzeba także to, że religijnego charakteru tego tekstu nie można było rozpoznać, opierając się wyłącznie na przysłówkach wspomnianych w artykule. Z drugiej strony, to czy przysłówki charakteryzujące się najwyższą częstotliwością w analizowanym fragmencie Katechizmu, tj. iście (użyte 18 razy), ustawicznie (16 razy), snadnie (15 razy) i zawżdy (11 razy), pojawiłyby się też i miałyby największą liczbę zastosowań w innych tekstach o charakterze religijnym, wymaga podjęcia dodatkowych badań.

Keywords

EN

diachronic linguistics; religious language; individual language; semantics

PL

językoznawstwo diachroniczne; język religijny; język osobniczy; semantyka

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Poznańskie Spotkania Językoznawcze
• Year: 2018
• Issue: 35-36
• Pages: 45-54

Dates

published

2018

Contributors

author

Dorota Kozaryn

• Uniwersytet Szczeciński, Wydział Filologiczny

References

• Grzegorczykowa R., 1975, Cechy semantyczne i składniowe polskich przysłówków, Wrocław.
• Kozaryn D., 2005, O słownictwie „Catechismusa” z 1543 r., w: Język religijny dawniej i dziś. Materiały z konferencji Gniezno 3–5 czerwca 2004, red. S. Mikołajczak, T. Węcławski, Poznań, s. 197–202.
• Kuraszkiewicz W., 1986, Częstotliwość wyrazów w „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza i w „Wizerunku” Mikołaja Reja, w: tegoż, Polski język literacki. Studia nad historią i strukturą, Warszawa – Poznań, s. 694–714.
• Maciuszko J.M., 2002, Mikołaj Rej. Zapomniany teolog ewangelicki z XVI wieku, Warszawa.
• Ostrowska E., 1961, Studia nad Rejem. Katechizm z r. 1543 dziełem Reja, w: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, nr 37, Prace Językoznawcze, z. 4 (Filologia, z. 8), s. 27–108.
• Rej M., 1910, Catechismus, to jest nauka barzo pożyteczna każdemu wiernemu krześcijaninowi, jako sie ma w zakonie Bożym a w wierze i w dobrych uczynkach sprawować, oprac. F. Pułaski, Biblioteka Pisarzów Polskich nr 66, Kraków.
• Safarewicz J., 1948, O fleksji przysłówków w języku polskim, „Język Polski”, R. 28, s. 47–50.
• Saloni Z., 1974, Klasyfikacja gramatyczna leksemów polskich, „Język Polski”, R. 54, s. 3–13, 93–101.
• Sambor J., 1974, Słownictwo bardzo częste w pięciu stylach współczesnej polszczyzny, „Poradnik Językowy”, z. 9, s. 466–475, z. 10, s. 533–537.
• Smółkowa T., 1974, Słownictwo i fleksja „Lalki” Bolesława Prusa. Badania statystyczne, Wrocław.
• Stachurski E., 1998, Słowa-klucze polskiej epoki romantycznej, Kraków.
• Starnawski J., 1997, Dwa wystąpienia Mikołaja Reja z roku 1543, w: Mikołaj Rej z Nagłowic. Sylwetka – twórczość – epoka, red. M. Garbaczowa, Kielce, s. 17–27.
• Witczak T., 1975, Wokół Catechismusa, w: tegoż, Studia nad twórczością Mikołaja Reja, Poznań, s. 91–120.
• Zaron Z., 2003, Funkcjonalna klasyfikacja leksemów polskich (kolejna propozycja), w: Studia z gramatyki i leksykologii języka polskiego, red. M. Gębka-Wolak i in., Toruń, s. 179–188.

Identifiers

DOI

10.14746/psj.2018.4

Biblioteka Nauki

1395867