Polemika między Starowolskim i Przypkowskim. Przyczynek do badań XVII-wiecznego dyskursu wykluczenia i dyskursu tolerancji

• Authors: Magdalena Hawrysz

Title variants

EN

A polemic between Starowolski and Przypkowski. Contribution to the research on the 17th century discourse of exclusion and tolerance

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

The paper focuses on two types of the 17th century public discourse – of exclusion and tolerance. The research is based on the analysis of the works of Szymon Starowolski (Braterskie napomnienie, Prawdziwe objaśnienie Braterskiego napomnienia) and Samuel Przypkowski (Braterska deklaracyja) which constitute a polemical chain or a series of works combined on the basis of discussion replies. The purpose of the sketch is to characterize the subjects of the discourse, describe the communication strategies used and reconstruct presented attitudes and values. The subject of the discourse of exclusion assumes the approach of a hegemon attempting to discredit the object of the discourse and lead to its isolation. It invokes to insinuation and emotional arguments. The subject of the discourse of tolerance represents an irenic attitude and presents a society based on amicable coexistence, the will of cooperation, respect for law and freedom of conscience.

EN

The paper focuses on two types of the 17th century public discourse – of exclusion and tolerance. The research is based on the analysis of the works of Szymon Starowolski (Braterskie napomnienie, Prawdziwe objaśnienie Braterskiego napomnienia) and Samuel Przypkowski (Braterska deklaracyja) which constitute a polemical chain or a series of works combined on the basis of discussion replies. The purpose of the sketch is to characterize the subjects of the discourse, describe the communication strategies used and reconstruct presented attitudes and values. The subject of the discourse of exclusion assumes the approach of a hegemon attempting to discredit the object of the discourse and lead to its isolation. It invokes to insinuation and emotional arguments. The subject of the discourse of tolerance represents an irenic attitude and presents a society based on amicable coexistence, the will of cooperation, respect for law and freedom of conscience.

Keywords

PL

discourse of tolerance; discourse of exclusion; Samuel Przypkowski; Szymon Starowolski

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
• Year: 2018
• Volume: 25
• Issue: 2
• Pages: 46-60

Dates

published

2019-04-08

Contributors

author

Magdalena Hawrysz

• Instytut Filologii Polskiej, Uniwersytet Zielonogórski

References

• Teksty źródłowe
• P – Samuel Przypkowski, Braterska declaratia na niebraterskie napomnienie od autora pod imieniem Szlachcica Polskiego ad dissidentes in religione uczynione, [b.m.] 1646, http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=369263 [dostęp: 11 listopada 2017].
• S – Szymon Starowolski, Braterskie napomnienie ad dissidentes in religione, [b.m.], http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=48913 [dostęp: 11 listopada 2017].
• Sd – Szymon Starowolski, Prawdziwe objaśnienie Braterskiego napomnienia ad dissidentes in religione przed dwiema laty wydanego, [b.m.] 1646, w: Filozofia i myśl społeczna XVII wieku, cz. 1, oprac. Zbigniew Ogonowski, PWN, Warszawa 1979, s. 550–566.
• Literatura
• Chmaj Ludwik (1927), Samuel Przypkowski na tle prądów religijnych XVII wieku, Polska Akademia Umiejętności, Kraków.
• Hawrysz Magdalena (2012), Polemiczna twórczość Marcina Czechowica w perspektywie genologii lingwistycznej, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
• Korolko Mirosław (1974), Klejnot swobodnego sumienia. Polemika wokół konfederacji warszawskiej w latach 1573–1658, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa.
• Ogonowski Zbigniew (1958), Z zagadnień tolerancji w Polsce XVII wieku, PWN, Warszawa.
• Ogonowski Zbigniew (1979), Wstęp, w: Filozofia i myśl społeczna XVII wieku, cz. 1, oprac. Zbigniew Ogonowski, PWN, Warszawa, s. 9–89.
• Ogonowski Zbigniew (2015), Socynianizm. Dzieje – poglądy – oddziaływanie, Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa.
• Witosz Bożena (2016), Kategoria dyskursu w polonistycznej edukacji akademickiej, w: Jak analizować dyskurs? Perspektywy dydaktyczne, red. Waldemar Czachur, Agnieszka Kulczyńska, Łukasz Kumięga, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków, s. 19–39.
• Witosz Bożena (2010), O dyskursie wykluczenia i dyskursach wykluczonych z perspektywy lingwistycznej, „Tekst i Dyskurs – Text und Dyskurs”, nr 3, s. 9–25.

Identifiers

DOI

10.14746/pspsj.2018.25.2.3