Prolog Ewangelii Jana w tradycji liturgicznej Kościoła prawosławnego – ku przekładom na język staro-cerkiewno-słowiański. Prolegomena

• Authors: Jarosław Szmajda

Title variants

EN

The Prologue of the Gospel of St. John in the liturgical tradition of the Orthodox Church – towards translations into Old Church Slavonic. Prolegomena

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The most important issues related to the Church Slavonic translation of the liturgical pericopes of the Good News of the Resurrection of Christ presented in this article indicate the appearance of a great number of variants unknown in the Slavic region. An attempt to translate them is to some extent an analysis of their theological content conducted by the translators and authors of particular manuscripts. In the seventeen verses of the Prologue of the Gospel of St. John, the development of the theological thought is apparent. This pericope begins with the creation of the world and concludes on a strong ecclesiological note. The most significant variants of the Church Slavonic translation of the liturgical pericopes for the Feast of the Resurrection of the Lord indicate and emphasise their essential theological content.

Keywords

PL

Prologue; Gospel of St. John; Pascha; Paschal liturgy; Sundays of Preparation; Great Lent; Greek liturgical manuscript tradition; Church Slavonic manuscript tradition

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
• Year: 2019
• Volume: 26
• Issue: 2
• Pages: 269-280

Dates

published

2019-12-15

Contributors

author

Jarosław Szmajda

References

• Abel (Popławski) biskup (1999), Święta Pascha, – Zmartwychwstanie Chrystusa, w: Krzysztof Leśniewski, Jadwiga Leśniewska, Prawosławie. Światło wiary i zdrój doświadczenia, Prawosławna Diecezja Lubelsko Chełmska, Lublin, Orthdruk, Białystok, s. 118–121.
• Bondaruk Konstanty (1987), Nauka o nabożeństwach prawosławnych, Prawosławna Diecezja Białostocko-Gdańska, Białystok.
• Buck Harry M. (1958), The Johannine Lessons in the Greek Gospel Lectionary, „Studies in the Lectionary Text of the Greek New Testament” (Chicago), t. 2, nr 4, s. 45.
• Bułgakow Sergiusz (1992), Prawosławie. Zarys nauki Kościoła prawosławnego, przeł. Henryk Paprocki, Formica, Warszawa.
• Colwell Ernest Cadman (1969), Studies in Methodology in Textual Criticism of the New Testament, „New Testament Tools and Studies” (Leiden), t. 9, s. 758–760.
• Jeremiasz arcybiskup (2000), Miejsce Biblii w Kościele prawosławnym. Perykopy liturgiczne a problemy badań Pisma Świętego, „Rocznik Teologiczny ChAT”, z. 1, s. 23–29.
• Jeremiasz arcybiskup (2009), Wstęp do Ewangelii Jana, w: Cztery Ewangelie i Dzieje Apostolskie. Przekład Ekumeniczny, Towarzystwo Biblijne w Polsce, Warszawa, s. 239–240.
• Jeremiasz arcybiskup (2013), Wstęp do Ewangelii Jana, w: Ewangelia Św. Jana, Ekumeniczny Przekład Przyjaciół, Kompas II, Warszawa, s. 11–13.
• Langkammer Hugolin (1992), Pieśń o logosie, w: Egzegeza Ewangelii Św. Jana, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.
• Lenczewski Mikołaj (1980), Liturgika, czyli nauka o nabożeństwach, Chrześcijańska Akademia Teologiczna, Warszawa.
• Lijka Kazimierz, Święto Paschy w Kościele prawosławnym. Liturgia i teologia, „Anamnesis” 2008, nr 2, s. 89–94.
• Mędala Stanisław (1992), Chwała Jezusa (Ewangelia według św. Jana), w: Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych. Ewangelia św. Jana. Listy Powszechne. Apokalipsa, t. 10, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawas, s. 29–32.
• Mędala Stanisław (2010), Nowy komentarz biblijny. Nowy Testament, Ewangelia według św. Jana, t. 4, cz. 1, Święty Paweł, Łódź.
• Ostapczuk Jerzy (2010), Cerkiewnosłowiański przekład liturgiczny perykop okresu Paschalnego i święta Pięćdziesiątnicy w rękopiśmiennych ewangeliarzach krótkich, Chrześcijańska Akademia Teologiczna, Warszawa.
• Paprocki Henryk (2003), Wielki Tydzień i święto Paschy w Kościele prawosławnym, Wydawnictwo „M”, Kraków.
• Poniatowski Zygmunt (1970), Logos Prologu Ewangelii Janowej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Przybył Elżbieta (2006), Prawosławie, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Smykowska Elżbieta (2004), Liturgia prawosławna. Mały słownik, Wydawnictwo Verbinum, Warszawa.
• Strach Stanisław (2012), Składnia języka cerkiewnosłowiańskiego okresu nowożytnego z podręcznym słownikiem cerkiewnosłowiańsko-polskim, Parafia Prawosławna pw. św. Jerzego w Ząbkowicach, Ząbkowice Śląskie.
• Szczepański Władysław (1916), Cztery Ewangelie, Składy Główne: Księgarnia G. Gebethnerna I SP w Krakowie, Gebethnera i Wolfa w Warszawie, w Łodzi i Lublinie i Księgarnia św. Wojciecha w Poznaniu, Kraków.
• Szymaniuk Anatol (2009), Duchowe i liturgiczne znaczenie Pentikostarionu (od Paschy do Pięćdziesiątnicy), w: Wszechnica Kultury Prawosławnej, t. 6, Bractwo Prawosławne Św.Św. Cyryla i Metodego, Białystok, s. 96.
• Triod cwietnaja (2003), Mitropolija UPC, Kijów.
• Triod’ Postnaja, cz. 1 (2004a), Mitropolija UPC, Kijów.
• Triod’ Postnaja, cz. 2 (2004b), Mitropolija UPC, Kijów.
• Wikgren Allen Paul (1963), Chicago Studies in the Greek Lectionary of the New Testament, Biblical and Patristic Studies in Memory of Robert Pierce Casey, red. J. Neville Birdsall, Robert W. Thomson, Herder, New York.
• Znosko Aleksy (2000), Kanony Kościoła Prawosławnego, Wydawnictwo Bratczyk, Hajnówka.
• Алексеев Анатолий Алексеевич (2008), Библия в богослужении, Византийско-слабянский лекционарий, Издательство Нестор-История, Сант-Петербург.
• Верещагин Евгений Михайлович (2001), Церковнославянская книжность на Руси, Лингвотекстологические разыскания, Москва.
• Доброфский Йосеф (1825), Кириллъ и Мефодiй, Словенскiе первоучители. Историко - Критическое иследованiе, Переводъ М. Погодина, в Типографии Семена Селивановскаго, Москва.
• Новицкий Орест (1837), О первоначальномъ переводе Свяшченнаго Писанiя на славянскiй языкъ, В Университетской Типографии, Кiевъ.
• Павлов Иннокентий (1987), Пролог Евангелия от Иоанна (1.1–18) в славянском переводе, К истории филосовской мысли в славянских землах в IX–XVI вв., Palaeobulgarica, XI, 4, s. 3–17.
• Сперанский Михаил Михайлови (1899), Разбор сочиненiй Г. А. Воскресенского. Отчеть о тридцать девятомъ присужденiи наградъ графа Уварова, Записки Императорской Академiи Наукъ по историко-филологическому отделннiю, серия VIII , т. III, s. 71–73.
• Słowniki języka polskiego
• Tokarski Jan (1980), Słownik wyrazów obcych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Słowniki języka greckiego i hebrajskiego
• Popowski Remigiusz (2006), Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu. Wydanie z pełną lokalizacją greckich haseł, kluczem polsko-greckim oraz indeksem form czasownikowych, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa.
• Koehler Ludwig, Baumgartner Walter, Stamm Johan Jakob (2013), Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa.
• Wydania greckiego tekstu Nowego Testamentu
• Aland Barbara, Aland Kurt, Karavidopoulos Johannes, Martini Carlo M., Metzger Bruce M. (2016), Novum Testamentum Graece, 28-th Recived Edition, Deutsche Bibel Gesellschaft, Stuttgart.
• Przekłady Nowego Testamentu
• Święta Ewangelia (2015), wyd. 2 popr., Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/pspsj.2019.26.2.18