Znikający punkt zwrotny. Piotra Chmielowskiego kłopoty z periodyzacją „najnowszej literatury polskiej”

• Authors: Marek Wedeman

Title variants

EN

Vanishing turning point. Piotr Chmielowski’s difficulties with periodization of the “recent Polish literature”

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

[An outline of the literature of the last sixteen years] written by Piotr Chmielowski was designed in the author’s intention as a sketch of “rather journalistic than historical features”. The above is clearly indicated by the forewords written by the author to its successive four editions published between 1881 and 1898. Still, despite its lack of pretentions, the book acquired with time the status of a fully-fledged instructive approach to Polish literature of the Positivist period. A closer look at the text with regard to the proposed periodization reveals, however, a number of flaws and aporias committed by Chmielowski, particularly in establishing boundary dates of the proposed literary period. The present article attempts to prove that the source for the inaccuracies and inconsistencies of the solutions proposed in Zarys is not so much in their makeshift or the pro tem nature, but rather in the aggressively promoted ideology, represented by Chmielowski, that completely disregarded the nature of literary phenomena.

Keywords

PL

positivist breakthrough; abolition of serfdom; January uprising; strife of the old and the young press; Scientism; revival of Enlightenment thinking

EN

positivist breakthrough; abolition of serfdom; January uprising; strife of the old and the young press; Scientism; revival of Enlightenment thinking; positivist breakthrough; abolition of serfdom; January uprising; strife of the old and the young press; Scientism; revival of Enlightenment thinking

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka
• Year: 2012
• Issue: 19
• Pages: 47-59

Dates

published

2012-01-01

Contributors

author

Marek Wedeman

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Instytut Filologii Polskiej.

References

• Chmielowski P., Historia literatury polskiej, t. 3, Warszawa 1899.
• Chmielowski P., Historia literatury polskiej, t. 6, Warszawa 1900.
• Chmielowski P., Liberalizm i obskurantyzm na Litwie i Rusi (1815–1823), „Ateneum” 1883, t. 1–2, wyd. osobne: Warszawa 1898.
• Chmielowski P., W. Feldman o literaturze polskiej najnowszej, „Krytyka” 1902, z. 7–8.
• Chmielowski P., W. Feldman o literaturze polskiej najnowszej, w: Pisma krytycznoliterackie, oprac. H. Markiewicz, t. 2, Warszawa 1961.
• Chmielowski P., Zarys literatury polskiej z ostatnich lat dwudziestu, Warszawa 1886.
• Chmielowski P., Zarys literatury polskiej z ostatnich lat szesnastu, Wilno 1881.
• Chmielowski P., Zarys literatury polskiej z ostatnich lat szesnastu, w: Pisma krytycznoliterackie, oprac. H. Markiewicz, t. 1, Warszawa 1961.
• Detko J., Dziedzictwo powstania styczniowego w twórczości Elizy Orzeszkowej, w: Dziedzictwo literackie powstania styczniowego, red. J.Z. Jakubowski, J. Kulczycka-Saloni, S. Frybes, Warszawa 1964.
• Detko J., „Gloria victis” Elizy Orzeszkowej, „Prace Polonistyczne” 1962 (seria 18).
• Dokumenty Komitetu Centralnego Narodowego i Rządu Narodowego 1862–1864, red. E. Halicz, S. Kieniewicz, I. Miller, Wrocław 1968.
• Jeż T.T., List... o książce dr. Piotra Chmielowskiego i jej krytykach, Wilno 1881.
• Kieniewicz S., Kresy. Przemiany terminologiczne w perspektywie dziejowej, „Przegląd Wschodni” 1991, t. 1, z. 1.
• Kieniewicz S., Manifest 22 stycznia 1863 roku, Warszawa 1989.
• Kieniewicz S., Powstanie styczniowe, Warszawa 1983.
• Markiewicz H., Spór o przełom pozytywistyczny, w: Literatura i historia, Kraków 1994.
• Miller O., Powrót do życia, przeł. A. Sarachanowa, w: Okrutny talent. Dostojewski we wspomnieniach, krytyce i dokumentach, wybór, wstęp, przypisy Z. Podgórzec, Kraków–Wrocław 1984.
• Ochorowicz J., O twórczości poetyckiej, Lwów 1877.
• Ochorowicz J., O twórczości poetyckiej [fragmenty], w: Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu, oprac. J. Kulczycka-Saloni, Wrocław 1985.
• Ochorowicz J., Romantycy i realiści, „Niwa” 1875, t. 7.
• Ochorowicz J., Romantycy i realiści, w: Publicystyka okresu pozytywizmu 1860–1900. Antologia, oprac. S. Fita, Warszawa 2002.
• Sienkiewicz H., Szkice literackie, t. 1, Warszawa 1951.
• Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, Warszawa 1979.
• Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław 1991.
• Świętochowski A., Atak lekkiej kawalerii, „Prawda” 1881, nr 31.
• Świętochowski A., Atak lekkiej kawalerii, w: Wybór pism krytycznoliterackich, wybrał S. Sandler, oprac. M. Brykalska, Warszawa 1973.
• Weiss T., Przełom antypozytywistyczny w Polsce w latach 1880–1890 (Przemiany postaw światopoglądowych i teorii artystycznych), Kraków 1966.
• Z dziejów postępu i reakcji u nas, w: Prawda. Książka zbiorowa dla uczczenia dwudziestopięcioletniej działalności Aleksandra Świętochowskiego 1870–1895, Lwów–Petersburg 1899.

Identifiers

DOI

10.14746/pspsl.2012.19.3