Les Juifs vus par un prêtre français en exil: l’antijudaïsme dans les Mémoires de l’abbé Pochard (1796-1830)

• Authors: Jérémie Fischer

Title variants

PL

Żydzi widziani oczyma francuskiego duchownego na wygnaniu: antyjudaizm we wspomnieniach ks. Pocharda (1796-1830)

• Languages of publication: FR

Abstracts

FR

The article is an attempt to show the leading elements of the attitude towards Jews, the attitude of Father Claude-Antoine Pochard (1766-1833), tutor in the family of a Gniezno governor Joseph Skórzewski. Numerous trips across Polish territories and neighboring countries enabled him to come into direct contact with Jewish issues in Central and Eastern Europe, and his up till now unpublished memoirs shed light on some interesting aspects of the history of European  Jews. The article consists of three parts. The first part presents direct or indirect contacts of Father Pochard with Jews during his trip to Bavaria, Saxony, Prussia, Wielkopolska, the land annexed by Russia and Lithuania. The second part shows Fr. Pochard’s reactions to the presence of Jews – dislike and avoiding closer contacts. There is also an attempt to show the difference in the positions of both the Catholic side, represented by Fr. Pochard, and the Jewish side, the climate of hostility and mutual prejudices. The third and last part shows cases where Fr. Pochard revises his views in contact with professionalism and honesty encountered in traveling Jewish innkeepers and merchants, and also other specific moments when there was escalation of tension in his relations with the Jews. The whole article is an interesting panorama of Christian-Jewish relations in the  first half of the nineteenth century, when there were economic contacts but no cultural exchange.

PL

Artykuł jest próbą ukazania wiodących elementów składających się na postawę wobec Żydów, widoczną u ks. Claude-Antoine Pocharda (1766-1833), guwernera w rodzinie starosty gnieźnieńskiego Józefa Skórzewskiego. Liczne podróże po ziemiach polskich i krajach ościennych pozwoliły mu bezpośrednio zetknąć się z problematyką żydowską w Europie środkowej i wschodniej, a jego dotąd niepublikowane wspomnienia rzucają światło na kilka interesujących aspektów historii europejskich Żydów. Artykuł składa się z trzech części. W pierwszej z nich dokonano prezentacji przypadków bezpośredniego bądź pośredniego zetknięcia się ks. Pocharda z Żydami w czasie jego podróży po Bawarii, Saksonii, Prusach, Wielkopolsce, zaborze rosyjskim i na Litwie. W drugiej części ukazano reakcje ks. Pocharda na obecność Żydów, sprowadzające się najczęściej do niechęci i unikania bliższych kontaktów. Podjęto również próbę ukazania różnicy stanowisk zarówno strony katolickiej, reprezentowanej przez ks. Pocharda, jak i żydowskiej, klimatu wrogości i wzajemnych uprzedzeń. W trzeciej i ostatniej części ukazano z jednej strony przypadki, w których ks. Pochard rewiduje swoje poglądy w zetknięciu z profesjonalizmem i uczciwością napotkanych w podróży żydowskich oberżystów i kupców, a z drugiej konkretne momenty, w których dochodziło do eskalacji napięć w jego kontaktach z Żydami. Całość artykułu stanowi interesującą panoramę stosunków chrześcijańsko-żydowskich w pierwszej połowie XIX wieku, w której za istniejącą wymianą handlową i kontaktami o podłożu ekonomicznym nie idzie wymiana kulturalna.

Keywords

FR

Fr. Claude-Antoine Pochard; Jews in XIX century; anti-judaism; anti-Christianity; Fr. Claude-Antoine Pochard; Jews in XIX century; anti-judaism; anti-Christianity

PL

ks. Claude-Antoine Pochard; Żydzi w XIX wieku; antyjudaizm; antychrześcijaństwo

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Poznańskie Studia Teologiczne
• Year: 2016
• Issue: 30
• Pages: 141-158

Dates

published

2018-08-24

Contributors

author

Jérémie Fischer

• Archives municipales de Villefranche-sur-Saône (adjoint au directeur), France

References

• Base du clergé séculier comtois, XVIIIe-XXe siècles (consultable à la Bibliothèque de Grammont et Archives diocésaines de Besançon ; la liste des entrées de la base est consultable en ligne: http://www.introcedo.com/index.php/Base_du_clergé).
• Champonnois S., Labriolle F., La Lituanie un millénaire d’Histoire, Paris 2007.
• Charpiot R., Histoire des Juifs d’Allemagne du Moyen Âge à nos jours, Paris 2009.
• Fischer J., De la mobilité contrainte aux contraintes de la mobilité dans les Mémoires de l’abbé Pochard, prêtre français en exil (1792-1833). À paraître dans les actes du colloque international et pluridisciplinaire Dans leurs propres mots, la mobilité dans les écrits personnels et sources orales XVIe-XXIe siècles, organisé par l’Université de Saint Boniface à Winnipeg (Canada), les 27 et 28 août 2015.
• Fischer J., L’abbé Pochard w Kretkowie, czyli związki księdza emigranta z Francji z tamtejszym dworem i parafią w latach 1810-1833, w: Kretków – właściciele, zabytki, duszpasterze, Poznań 2014, pp. 253-270.
• Fischer J., L’adoption d’un prêtre réfractaire comtois par une famille de l’aristocratie polonaise: L’abbé Pochard chez les Skórzewski (1796-1833), in: Les Aristocraties en Europe du Moyen Age à nos jours, red. P. Werly, Presses Universitaires de Strasbourg, Strasbourg 2011, pp. 111-120.
• Fischer J., Le Grand-duché de Varsovie vu par un émigré français ou la relation de cet épisode politique dans les Mémoires de l’abbé Pochard (1806-1815), « Poznańskie Studia Teologiczne 28 » (2014), pp. 67-97.
• Fischer J., Les différents visages de la noblesse polonaise dans les Mémoires (1796-1833) de l’abbé Pochard, « Annales du Centre scientifique de l’Académie polonaise des sciences de Paris, volume 17 », 2015, pp. 257-265.
• Fischer J., Uchodźca z Francji w wielkopolskiej rodzinie ziemiańskiej. Ksiądz Claude Antoine Pochard u Skórzewskich (1796-1833), „Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski” 7(2012), pp. 175-187.
• Lubliner L., Des Juifs en Pologne, examen de leur condition sous le point de vue historique, législatif et politique, Bruxelles–Leipzig 1839.
• Mémoires polonais, t. I, BU UAM, sygn. 115 I/t.1., lettre 3 du 21 juin 1796, p. 57.
• Le guide culturel des Juifs d’Europe, Seuil, Fondation Jacques et Jacqueline Lévy-Willard, 2002, p. 122.
• Sumariusz dokumentów kamery w Białymstoku 1796-1807, (2006), pp. 79, 206.
• Wilgosiewicz-Skutecka R., Polska w oczach guwernera Skórzewskich, czyli zapiski księdza Pocharda z lat 1792–1833 w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, „Biblioteka” 2011, nr 15(24), pp. 9-24.

Identifiers

DOI

10.14746/pst.2016.30.06